Voghji, Şirak

Voğçi (Ողջի) (1991 yıla kadar - Оhçuoğlu, Azerice: Oxçuoğlu [1][2]) - Ermenistan`ın Şirak marzında (vilayeti) köy. Nüfusu — 579 kişi. Bölge merkezinden 16 km güney-batıdа, Arpaçay`ın (Ermenice Ahuryan) sağ kıyısındadır.

1988 yıla kadar Ermenistan SSC`nin Amasya rayonunda (bölgesinde) Azerbaycan Türk köyü. Köyde 1905. yılında 854, 1914 – 980, 1931 – 873, 1970 – 1412, 1987 senede 1670 Azerbaycan Türkü oturuyordu. Onların hepsi 1988 yılında zor gücüne Amasya (Ağbaba) rayonu nüfusunun çoğunluğunu teşkil eden Azerbaycan Türkleri ile beraber Ermenistan`dan sürülmüşler [3] ve bu sırada Azerbaycan basını verilerine göre göçmenler arasında 11 kişi yaşamını kaybetmiştir [4].

Tarih

1897 yıl Rusya İmparatorluğu ilk nüfus sayımı verilerine göre "Kars Oblastı Kars Merkez okruguna giren Ohçi-oglı (Оhçe-оglı) köyünde - 709 kişi yerli (303 erkek ve 344 kadın) ve 9 geçici iskan etmek üzere 718 kişi oturuyordu"[5]. 1912 yılda köyde 930 kişi (hepsi Karapapak boyuna mensup Şii Azerbaycan Türkleri olmak üzere) iskan ediyordu [6].

1918-1919 yıllarında tüm Kars bölgesi gibi köy Güneybatı Kafkas Demokratik Cumhuriyeti toprakları içerisinde yer alıyordu. Köy aydınlarından Hacı Abbas oğlu Kerbalayi Mehmet bey cumhuriyetin kurucularından olup 1 Aralık 1918 yılında Kars`ta gerçekleşen Kongre`de geçici parlamentonun 12 üyesinden biri, az sonra (Ocak 1919) ise seçilmiş 64 yerlik parlamentonun millet vekili olmuştur [7].

Güneybatı Kafkas Demokratik Cumhuriyetinin çöküşü ve bölgenin İtilaf devletleri tarafından Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti`ne bırakılmasından sonra 29 Ocak 1919 yılında Kars`ın Ermeni Valisi Stepan Korganov`a bağlı Ermenistan silahlı kuvvetleri, Gurgen Mazmanov komutasında top ve makineli tüfek yardımcılığı ile Kızılçahçah (Şüregel) nahiyesinin Türk köylerine saldırmış, o sıradan Ohçuoğlu köyünde 150 ev yaktıktan sonra nüfus üzerinde kıyım ve talanlar uygulamışlar[8].

İtilaf devletleri tarafından Güney Kafkasya`da Yüksek Komiser atanmış Amerikalı albay W.Haskel ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi Başkanı A.Hatisov`un verdiği Müslüman nüfusa dokunulmayacağına dair söze rağmen 15 Şubat 1920 yılından itibaren Ermenistan ordusu Ani ve Daynalık köylerini topa tutmarak işgal ettiler. Bu köylerin nüfusuna uygulanan katliamdan dehşete düşen Ohçuoğlu ve Mehmetabad köyleri, Gümrü şehirinin yerli Azerbaycan Türk nüfusu yurtlarını terkederek göçmen oldular. Ama yolda uğradıkları tipi yüzünden 150 kişi hayatını kaybetti [9]. Sonradan toprakları üzerinde Ermenistan SSC Amasya rayonu kurulacak Zaruşat ve Şüregel nahiyelerinin doğu kısımlarında gerçekleştirilen bu katliam sonucunda 2.000 sivil halk öldürülmüş, 28 köy mahvedilmiş, genç Müslüman kızları esir edilerek Ermeni yönetimindeki Kars ve Gümrü şehirlerine götürülmüştür[10].

Kars Antlaşmasına (1921) göre, köy eski Kars Oblastı topraklarının Arpaçay suyunun sağ kıyısında kalan küçücük kısmı ile beraber Ermenistan SSC`ye verildi. Bu topraklarda Sovyet döneminde 26 köyden ibaret (1988 yılında 19 köyde Türkler oturuyordu) Amasya rayonu kuruldu, yeni düzene göre Ohçuoğlu kendisi Ermenistan`da, ama komşu Mehmetabad Türkiye`de kaldı[11].

Ünlü sakinleri

Notlar

  1. ↑ http://www.dtic.mil/cgi-bin/GetTRDoc?Location=U2&doc=GetTRDoc.pdf&AD=ADA340060, c.36
  2. ↑ Brady Kiesling, Rediscovering Armenia, 2000, p. 80, http://www.usa.am/armenia.pdf
  3. ↑ Lowell W. Barrington. After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial & Postcommunist States.. — USA: University of Michigan Press, 2006. — С. In late 1988, the entire Azerbaijani population (including Muslim Kurds) — some 167000 people — was kicked out of the Armenian SSR. In the process, dozens of people died due to isolated Armenian attacks and adverse conditions. This population transfer was partially in response to Armenians being forced out of Azerbaijan, but it was also the last phase of the gradual homogenization of the republic under Soviet rule. The population transfer was the latest, and not so "gentle," episode of ethnic cleansing that increased Armenia’s homogenization from 90 percent to 98 percent. Nationalists, in collaboration with the Armenian state authorities, were responsible for this exodus.. — ISBN 0-472-06898-9, 9780472068982
  4. ↑ "Ülfet" gazetesi, 22 Şubat 1992
  5. ↑ 1897 yıl Rusya İmparatorluğu ilk nüfus sayımı verileri. LXIV. Kars Oblastı. I Defter http://www.libinfo.org/index.php?id=941
  6. ↑ 1912 yıl Kafkasya Takvimi http://irakly.org/index.php?option=com_content&view=article&id=85:-1912-&catid=2:2009-09-22-05-17-46&Itemid=4
  7. ↑ Prof. Dr. Esin Derinsu Dayı, Milli Mücadele Döneminde Elviye-i Selase ve Nahçıvan http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=1090
  8. ↑ Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri. http://www.devletarsivleri.gov.tr/kitap/belge/991/66.PDF
  9. ↑ Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri. http://www.devletarsivleri.gov.tr/kitap/belge/991/48.PDF http://www.devletarsivleri.gov.tr/kitap/resim/991/66.PDF
  10. ↑ Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri. Ermenistan Cumhuriyeti Harp Erkanına, 7 Nisan 1920. http://www.devletarsivleri.gov.tr/kitap/belge/991/50.PDF http://www.devletarsivleri.gov.tr/kitap/resim/991/50.PDF
  11. ↑ Ermenistan SSC, Azerbaycan SSC ve Gürcistan SSC ile Türkiye arasında RSFSC katılımı ile Kars`ta imzalanmış Antlaşma (Rusça)http://www.amsi.ge/istoria/sab/yarsi.html
  12. ↑ Mehmettağı İbrahim oğlu Caferov
This article is issued from Vikipedi - version of the 7/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.