Yeşilçam Westernleri
Türk sineması listeleri |
---|
1910'lar |
1914 1915 1916 1917 1918 1919 |
1920'ler |
1925 1926 |
1930'lar |
|
1940'lar |
1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 |
1950'ler |
1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 |
1960'lar |
1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 |
1970'ler |
1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 |
1980'ler |
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 |
1990'lar |
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 |
2000'ler |
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 |
2010'lar |
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 |
Yeşilçam Westernleri, 1960'ların başından 1970'lerin ortasına kadar Türkiye'de üretilmiş Western filmlerine verilen gayrıresmi addır. "Türk kovboy filmleri" olarak da adlandırılabilirler.
İstanbul'un Beyoğlu semtinde bulunan Yeşilçam Sokağı bir zamanlar Türk sineması ile özdeşleşmiş olduğu için bu filmlere kısaca "Yeşilçam Westernleri" denmiştir. Bu film alt türü için Yeşilçam'ın Spagetti Western'leri tanımlaması da yapılabilir.
Arka plân
Konusu 19. ve 20. yüzyılda ABD'nin Vahşi Batı'sında geçen Western filmleri, Sessiz film döneminin ilk günlerinden itibaren büyük bir popülerlik kazanmış ve giderek sinemanın çok geniş bir türünü oluşturmuştur. Bu türe olan ilgi sadece bu filmlerin asıl olarak üretildiği ABD ile sınırlı kalmamış, başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyada bu filmleri ithal eden tüm ülkelerde aynı ilgi ve iştahla kabul görmüştü.
Bu ilginin kaçınılmaz sonucu olarak bir süre sonra başta İtalya olmak üzere Avrupa ülkelerinde de benzer filmler çekilmeye başlamıştır. Bu konuda başı çeken İtalyanların ürettikleri kovboy filmlerine "Spagetti Western" adı verilmiştir. 1960 ve 1975 yılları arasında 600 kadar İtalyan Westerni üretildi. Başka ülkelerde de Westernler çekildi. Uzak Doğu'da çekilen "Oryantal Western"ler, Kanada'da çekilmiş "Northern"ler, SSCB'de çekilen "Ostern"ler bunlara birkaç örnektir.
Türkiye de bu furyada yerini almakta gecikmemiş ve İtalya'dakine benzer bir durum yine aynı yıllarda bu ülkede de yaşanmış, 1960'lı ve 1970'li yıllar boyunca hatırı sayılır miktarda Western filmi çekilmiştir. Türk sinemasının nicelik olarak en verimli olduğu, henüz televizyonun da devreye girmediği bir döneme denk geldiği için yılda yüzlerce filmin çekildiği bu yıllarda yaklaşık 50 kadar da kovboy filmi çekilmişti. Film yapım şirketlerinin ofislerinin orada konuşlanmış olması nedeniyle İstanbul'un Beyoğlu semtinde bulunan Yeşilçam Sokağı, o dönemde Türk sineması ile özdeşleşmişti. Bu nedenle bu avantür kovboy filmlerine gayrıresmi olarak "Yeşilçam Westernleri" denmiştir. Bazen "Türk kovboy filmleri" veya Yeşilçam'ın "Spagetti Western"leri olarak da adlandırılmışlardır.
Bu yerli 'kovboy' filmlerinin ilki 1962 tarihli Nuri Akıncı filmi Beş Hikaye'dir. Filmde Parla Şenol, Efgan Efekan, Hulusi Kentmen gibi oyuncular rol almışlardı. 1967'de ise bir furyaya dönüşmüş ve 7 yıl boyunca 50 kadar Türk Western filmi çekilmişti. Tamer Yiğit, Cüneyt Arkın, Ayhan Işık, Yılmaz Güney, Kartal Tibet, Sadri Alışık, Öztürk Serengil, Yılmaz Köksal başta olmak üzere Yeşilçam'ın tüm ünlü oyuncuları bu westernlerde gözükmüşlerdi. Antikahramanları canlandıran bu oyuncuların karşısında gişe kaygılarıyla genelde mutlaka bir 'vamp' kadına rol verilmiştir. Çetin İnanç'ın yönettiği ve Yılmaz Köksal'ın başrolünü oynadığı 1970 yapımı Çeko filmi Anadolu'da gişe rekorları kırmıştı. Çoğu düşük bütçeli olan bu filmler genellikle 2 gün ilâ 2 hafta arasında çekiliyordu. Hatta bazen ikisi veya üçü iç içe aynı zamanda çekilip bitiyordu.
1970'li yıllarda İtalyan sinemacılar Türk İtalyan ortak yapımı bazı Westernlere de imza attılar. Bunlardan bir tanesi de Guido Zurli'nin yönettiği, başrollerinde İlker İnanoğlu, Cüneyt Arkın ve Pascale Petit'nin oynadığı 1973 yapımı Küçük Kovboy adlı filmdi. Dönemindeki diğer Türk filmlerinden çok daha fazla bir bütçeyle üretilen bu film Roma’daki Cinecittà stüdyolarında çekilmişti[1].
Türk Westernleri listesi
Yıl | Film | Yönetmen | Oyuncular | Notlar |
---|---|---|---|---|
1962 | Beş Hikaye | Nuri Akıncı | Önder Somer, Aysel Gürel, Parla Şenol | En eski Yeşilçam kovboy filmi. |
1963 | İntikam Hırsı | Ahmet Sert | Orhan Yıldız, Ayla Erman | |
1966 | Kovboy Ali | Yılmaz Atadeniz | Yılmaz Güney, Yıldırım Gencer | Kovboylara özenen bir delikanlının öyküsü. Senaryo: Yılmaz Güney |
1967 | Ringo Kid-Kanunsuz Kahraman | Zafer Davutoğlu | Cüneyt Arkın, Sevda Ferdağ, Muzaffer Tema | Giovanni Scognamillo’ya göre ilk meşru yerli kovboy filmi |
1967 | Ringo Gestapo'ya Karşı | Cevat Okçugil | Hülya Koçyiğit, Yılmaz Gündüz | |
1967 | Devlerin İntikamı | Feyzi Tuna | Fikret Hakan, Tanju Gürsu, Zeynep Aksu | Richard Brooks’un "Profesyoneller" filminden esinlenilmiştir[2]. Aslen bir "köy filmi" olan "Devlerin İntikamı" klasik mert delikanlı-kötü toprak ağası çatışmasını Western kalıplarında perdeye yansımıştı[3] |
1967 | Kader Bağı | Türker İnanoğlu | Kartal Tibet, Muzaffer Tema, Semiramis Pekkan | Senaryo Bülent Oran |
1967 | Çifte Tabancalı Damat | Nuri Ergün | Öztürk Serengil, Münir Özkul, Zeynep Aksu | |
1967 | Cango Ölüm Süvarisi/Korkusuz Adam | Remzi Jöntürk | Tunç Oral, Yılmaz Köksal, Figen Say | |
1968 | Maskeli 5'ler | Yılmaz Atadeniz | Tamer Yiğit, Selma Güneri, Yıldırım Gencer, Erol Taş, Yılmaz Köksal, Suzan Avcı, Süleyman Turan, Yusuf Sezgin, Danyal Topatan | |
1968 | Maskeli 5'lerin Dönüşü | Yılmaz Atadeniz | İlk filmle aynı kadro | |
1969 | Zorro Kamçılı Süvari | Yılmaz Atadeniz | Tamer Yiğit, Nebahat Çehre | |
1969 | Zorro’nun İntikamı | Yılmaz Atadeniz | Tamer Yiğit, Nebahat Çehre | |
1969 | Zorro Dişi Fantomaya Karşı | Feridun Kete | Nebahat Çehre, Turgut Özatay | |
1969 | Zorro’nun Kara Kamçısı | Feridun Kete | Nebahat Çehre, Hasan Demirtaş | |
1969 | Ringo Vadiler Aslanı | Yılmaz Atadeniz | Tamer Yiğit, Nebahat Çehre | |
1969 | Maskeli Süvari Tom Miks’e Karşı | Kayahan Arıkan | Altan Bozkurt, Lami Ateş | |
1969 | Maskeli Süvari’nin Dönüşü | Kayahan Arıkan | Altan Bozkurt, Lami Ateş | |
1970 | Çeko | Çetin İnanç | Yılmaz Köksal, Ahmet Mekin, Erol Taş | Konusu 1874 yılında Meksika’da geçen film Anadolu sinemalarında gişe rekorları kırdı. 16 mm renkli filme çekildi. |
1970 | Çeko Sana Allah Acısın | Birsen Kaya | Yılmaz Köksal, Ülkü Özen | |
1970 | Kralların Öfkesi | Yücel Uçanoğlu | Cem Karaca, Figen Han, Murat Soydan | |
1970 | Kanun Kaçakları, Zalo | Yılmaz Duru | Tamer Yiğit, Figen Say | |
1970 | Ret Kid | Aram Gülyüz | İzzet Günay, Kamuran Akkor, Gülgün Erdem | Uyarlandığı çizgi romanın Türkiye'deki adı olan "Red Kit" yerine "Ret Kid" yazılmıştır. Siyah beyaz. |
1970 | Ölüm Fermanı | Kemal Kan | Murat Soydan, Cihangir Gaffari, Figen Han | |
1970 | Zagor | Mehmet Aslan | Cihangir Gaffari, Yılmaz Köksal, Nükhet Egeli | |
1970 | Yedi Belalılar | İrfan Atasoy | Yılmaz Güney, Atilla Ergün, Bilal İnci | Senaryo: Yılmaz Güney |
1970 | Bir Çuval Para | Yücel Uçanoğlu | Tamer Yiğit, Cihangir Gaffari, Figen Han | |
1971 | Batıdan Gelen Adam | Savaş Eşici | Cihangir Gaffari, Gülgün Erdem, Erol Taş | |
1971 | Her Kurşuna Bir Ölü | Mehmet Arslan | İrfan Atasoy, Feri Cansel, Erol Taş | |
1971 | Kinova Demir Yumruk | Çetin İnanç | Melek Görgün, Hüseyin Zan | |
1971 | Zagor Kara Korsanın Hazineleri | Nişan Hançer | Levent Çakır, Kadir Savun, Muzaffer Tema | |
1971 | Sevimli Haydut | Mehmet Arslan | Aykut Bora, Gülgün Erdem | |
1971 | Şimdi Silahlar Konuşacak/Pekos Bill | Kayahan Arıkan | Müfit Noyan, Arzu Okay, Yıldırım Önal | |
1971 | Cehenneme Dolmuş Var | Yılmaz Atadeniz | Tanju Korel, Piraye Uzun, Erol Taş | |
1971 | Cilalı İbo Teksas Fatihi | Mehmet Dinler | Feridun Karakaya, Gabriella Merlin | |
1971 | İpini Boynunda Bil | Ferdi Merter | Cihangir Gaffari, Arzu Okay, Danyal Topatan | |
1971 | Kurşun Memed | Melih Gülgen | Yılmaz Köksal, Feri Cansel | |
1971 | Ölümünü Kendin Seç | Yavuz Figenli | Tamer Yiğit, Feri Cansel, Behçet Nacar | |
1971 | Ölümsüzler | Savaş Eşici | Fikret Hakan, Salih Güney, Melek Görgün | |
1971 | Şafakta Silah Sesleri | Semih Evin | Yıldırım Gencer, Ülkü Özen | 1973'te vizyona girdi |
1971 | Üçünüze 1 Mezar | Bilge Olgaç | Ahmet Mekin, Sezer Güvenirgil, Erol Taş | |
1971 | Zapata | Melih Gülgen | Cihangir Gaffari, Arzu Okay, Hayati Hamzaoğlu | |
1971 | Korkusuz Kaptan Swing | Tunç Başaran | Salih Güney, Süleyman Turan, Gülgün Erdem | |
1971 | Hey Amigo Beş Mezar | Nuri Akıncı | Bilal İnci, Melek Görgün | |
1971 | Hey Amigo Sartana | Nuri Akıncı | Bilal İnci, Melek Görgün | |
1971 | Zagor Kara Bela | Nişan Hançer | Levent Çakır, Ergun Köknar, Yavuz Selekman | |
1972 | Tom Braks Şeytan Tırnağı | Taner Oğuz | İstemi Betil, Hüseyin Zan, Deniz Erkanat | |
1972 | Kanun Adamı | Nazmi Özer | Ayhan Işık, Salih Güney, Seyyal Taner | |
1972 | Vur | Tunç Başaran | Kadir İnanır, Perihan Savaş, Seyyal Taner | |
1972 | Haydut Avcısı | Melih Gülgen | Aytekin Akkaya, Seyyal Taner, Danyal Topatan | |
1972 | Çapulcular | Melih Gülgen | Behçet Nacar, Tijen Doray, Danyal Topatan | |
1972 | Delioğlan | Tunç Başaran | Yılmaz Köksal, Piraye Uzun | |
1972 | Kan ve Kin | Natuk Baytan | Yılmaz köksal, Aynur Aydan, Kazım Kartal | |
1972 | Vahşetin Esirleri | Fikret Uçak | Yılmaz Köksal, Seyyal Taner, Kazım Kartal | |
1972 | Belalılar Şehri | Ahmet Sert | Kaya Volkan, Sema Yaprak | |
1972 | Ölmek Var Dönmek Yok | Yılmaz Atadeniz | İrfan Atasoy, Feri Cansel | |
1972 | Son Düello | Nuri Akıncı | Bilal İnci, Perihan Doğal | |
1972 | Kara Bomba | Nuri Akıncı | Bilal İnci, Sevgi Can | |
1972 | Şehvet | Tunç Başaran | Tamer Yiğit, Figen Han | |
1972 | Ve Güneşe Kan Sıçradı | Ahmet Ündağ | Melek Görgün, Samim Meriç | |
1972 | Çılgınlar Ordusu | Fikret Uçak | Yılmaz Köksal, Arzu Okay, Yavuz Selekman | |
1973 | Küçük Kovboy | Guido Zurli | İlker İnanoğlu, Cüneyt Arkın Pascale Petit | Türk-İtalyan ortak yapımı, Roma’daki Cinecitta platolarında çekildi |
1973 | Dağ Kurdu | Çetin İnanç | Yılmaz Köksal, Kudret Karadağ, Nalan Çöl | |
1974 | Atını Seven Kovboy | Aram Gülyüz | Sadri Alışık, Figen Han, Aydın Babaoğlu | Çizgi roman uyarlaması. |
1975 | Kara Şahin | Yavuz Figenli | Behçet Nacar, Hülya Şengül, Turgut Özatay | |
- Not: Ömer Faruk Sorak'ın 2009'da yönettiği, Cem Yılmaz, Ozan Güven, Demet Evgar, Zafer Algöz ve Özkan Uğur'un başrollerini paylaştıkları "Yahşi Batı" filmi bu listenin dışında tutulmuştur. Bir Western parodisi olan bu film çekildiği dönem ve karakteristikleri göz önüne alındığında "Yeşilçam Westerni" özelliği taşımamaktadır.
Yıl | Film | Yönetmen | Oyuncular | Notlar |
---|---|---|---|---|
2009 | Yahşi Batı | Ömer Faruk Sorak | Cem Yılmaz, Ozan Güven, Demet Evgar, Zafer Algöz | Kategori dışı |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ "Küçük kovboy (1973)" (İngilizce). imdb.com. 13 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150113073629/http://www.imdb.com/title/tt0269460/. Erişim tarihi: 2 Ocak 2012.
- 1 2 "Yeşilçam'ın kovboyları" (Türkçe). milliyet.com.tr. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160306103656/http://www.milliyet.com.tr/fotogaleri/40327-yasam-yesilcam-in-kovboylari/2. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ↑ "Devlerin İntikamı (1967)" (Türkçe). radikal.com.tr. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151227173652/http://www.radikal.com.tr/radikal.aspx?atype=galerihaberyazdir&mediafileid=322312. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ↑ "Bir zamanlar Yeşilçam'da Türk westernler" (Türkçe). maskeveyumruk. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305083443/http://maskeveyumruk.blogspot.com/2007/05/bir-zamanlar-yeilamda-trk-westernleri.html. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ↑ "Bir Yeşilçam'ın western filmleri" (Türkçe). filmineral.com. http://www.filmineral.com/yesilcamin-western-filmleri.html. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ↑ "Türk Westernleri" (Türkçe). Öteki Sinema. 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151210213308/http://www.otekisinema.com:80/yesilcam-film-afisleri/turk-westernleri/. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ↑ "Türk westernleri sorgulaması" (Türkçe). sinematurk.com. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160807123553/http://www.sinematurk.com/arama/?a=t%C3%BCrk+westernler. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ↑ "Türk ve Western sorgusu" (İngilizce). IMDb. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160807123559/http://www.imdb.com/search/title?at=0&countries=tr&genres=western&sort=moviemeter,asc&title_type=feature. Erişim tarihi: 25 Haziran 2013.