Yeni İspanya Genel Valiliği
 |
Bu maddenin adı Vikipedi için uygun olmayabilir. Vikipedi kalite standartlarına uygun olan bir adın verilmesine ihtiyaç duyulabilir. Şimdiki adı Vikipedi adlandırma kurallarına uygun olmalıdır, aksi takdirde kabul görmeyebilir. Lütfen tartışma sayfasında devam ediniz. |
Nueva España Genel Valiliği (İspanyolca: Virreinato de Nueva España, Türkçe: Yeni İspanya), İspanya'nın Yeni Dünya'da fethettiği toprakları yönetmek için kurduğu dört genel valilikten ilki.
Adı
Fethettiği ve çekirdeğini Aztek İmparatorluğu'nun oluşturduğu toprakları belirtmek için Hernan Cortes'in önerdiği bu ad, 1522'de V. Karl tarafından resmen kabul edildi.
Tarih
1535'te kurulan valilik başlangıçta Panama Kıstağının kuzeyinde kalan toprakları içine alıyordu. Daha sonra Yukarı ve Aşağı California'nın da valilik topraklarına katılmasıyla sınırları Amerika Birleşik Devletleri'nin orta ve güneybatı kesimleri ile doğuda Meksika Körfezi boyunca Florida'ya kadar uzanan toprakları kapsayacak biçimde genişletildi. İspanya'nın Antiller'deki topraklarının yönetimi de Nueva España Genel Valiliği'ne bırakılmıştı. 1565'te, yeni fethedilen Filipinler de Nueva España'nın yönetimine verildi.
Kağıt üzerinde bütün yetkiler genel valiye verilmiş olmakla birlikte yerel valilerin ve audiencia'ların başına buyruk davranması genel valinin nüfuz alanının uygulamada kuzeyde San Luis Potosi, Zacatecas ve Culiacán'dan, güneyde Tehuantepec Kıstağına kadar uzanan bölgeyle sınırlanmasına neden oldu. Genel valiler bu bölgede Yerli halkı Hıristiyanlaştırdılar, okullar kurdular, tarım ve hayvancılığa dayanan bölge ekonomisini tümüyle denetimleri altına aldılar. Başlangıçta 25 milyonu bulduğu tahmin edilen Yerli nüfusu İspanyol egemenliğinin ilk 100 yılında, soykırım , baskılar ve kasten yaratılan salgın hastalıklar sonucu 1 milyona düştü.
Nueva España'nın ilk genel valisi, 1535-49 arasında görev yapan Antonio de Mendoza'ydı. Mendoza'nın genel valilik döneminde Francisco Vásquez de Coronado kuzeyde yeni topraklar keşfetti, fatihlerin (conquistador) halka kötü davranmaları engellendi ve bazı reformlar yapıldı. 17. yüzyıl sonlarında bir gerileme dönemine giren Nueva España, Antonio María de Bucareli y Ursúa (1771-79) ve Revillagigedo 2. kontu Juan Vicente de Güemes Pacheco y Padilla'nın (1789-94) genel valilik dönemlerinde eski gücünü yeniden kazandı.
Miguel Hidalgo ve José María Morelos'un İspanyol sömürge yönetimine karşı Meksika'da başlattıkları ayaklanma bastırıldı. Ama Agustín de Iturbide komutasındaki ordunun kazandığı başarılar üzerine İspanya Meksika'nın bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı ve genel valilik içinde Meksika'ya gevşek bir biçimde bağlanmış olan Orta Amerika Meksika tarafından ilhak edildi. Böylece Nueva España Genel Valiliği ortadan kalkmış oldu. Orta Amerika 1823'te Iturbide'nin iktidardan düşmesinden sonra Meksika'dan ayrıldı.