Yeni Demokratik Parti
| Yeni Demokratik Parti New Democratic Party Nouveau Parti démocratique | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | NDP |
| Genel başkan | Rebecca Blaikie |
| Lider | Thomas Mulcair |
| Kuruluş tarihi | 3 Ağustos 1961 |
| İdeoloji |
Sosyal demokrasi Demokratik sosyalizm |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol |
| Uluslararası üyelik | Sosyalist Enternasyonal |
| Avam Kamarası |
95 / 308 |
| Senato |
0 / 105 |
| İnternet sitesi | |
| ndp.ca | |
|
| |
Yeni Demokratik Parti (İngilizce: New Democratic Party NDP, Fransızca: Nouveau Parti démocratique), Kanada'da demokratik sosyalist eğilimli siyasal parti.
Kökeni, Ağustos 1932'de çeşitli işçi ve küçük çiftçi örgütleriyle sosyalist partilerin kurduğu Kooperatif Düzen Federasyonu'na (CCF) dayanır. Ertesi yıl Regina Bildirgesi'yle merkezi planlamaya ve belirli alanlarda devletçiliğe yönelik programını açıklayan CCF, özellikle Britanya Kolumbiyası, Saskatchewan ve Manitoba'da gelişme göstererek bu eyaletlerde ana muhalefet konumunu kazandı. Ülke çapında da önemli oranda oy sağlayarak bazı üyelerini Avam Kamarası'na sokmayı başardı. Ama iktidar seçeneği durumuna gelemediği gibi Liberaller ve ilerici Muhafazakarlar arasında kilit bir güç de olamadı. 1944'te eyalet yönetimini ele geçirdiği Saskatchewan'da uzun yıllar başta kalmakla birlikte, öteki eyaletlerde güç kaybına uğrayarak gerileme içine girdi.
1956'da Kanada'daki işçi örgütlerinin çoğunu bir araya getirerek yeni bir odak olarak ortaya çıkan Kanada İşçi Sendikaları Kongresi (CLC) Ağustos 1961'de CCF'yi de içine almak üzere Yeni Demokratik Parti'yi kurdu. Partinin Saskatchewan'daki yerel örgütü 1967'ye değin CCF adını korudu. NPD'nin tabanını uzun süre Manitoba ve Saskatchewan'daki çiftçilerle, Britanya Kolumbiyası ve Ontario'nun kent işçi sınıfı oluşturdu. NPD Saskatchewan, Mantiba ve Britanya Kolumbiyası'nda 1940'lardan 1990'lara değin aralıklarla, Yukon Toprakları'nda da 1980'larden sonra iktidar partisi oldu; Kanada'nın en büyük ve en zengin eyaleti olan Ontario'da da 1990'larda iktidara geldi.
1989'daki federal kongrede liderlik adaylarından Dave Barrett'ın partinin Batı Kanada'ya yoğunlaşmasını savunması partinin Quebec kanadının tepkisini çekti. NDP'nin Quebec sözcüsü Phil Edmonston'ın Barrett'ın liderliği seçilmesi halinde partiden ayrılacakları tehdidini savurdu. Federal Kongreyi kazanan Audrey McLaughlin Kanada'nın ilk kadın parti lideri oldu. McLaughlin'in Quebec kanadını NDP'de tutma çabalarına karşın Quebec Yeni Demokratik Partisi partiden koparak Quebec'teki bağımsızlık yanlısı platforma dahil oldu.
NDP, 1988'de kazanılan 43 sandalyeden sonra 1993 federal seçimlerinde Avam Kamarası'nda yalnızca 9 sandalye kazanabildi. Ontario ve Britanya Kolumbiyası'nın NDP'li yöneticilerinin başarısızlıkları bu yeniginin asıl nedeni oldu. McLaughlin'in 1995 yılında çekilmesinden sonra federal parti liderliğine Alexa McDonough geldi. 1997 federal seçimlerinde Avam Kamarası'ndaki sandalye sayısını 21'e çıkardı. Bu başarının en önemli nedeni o yıla kadar NDP'nin siyasi olarak varolamadığı Atlantik Kanadası'nda ilk kez sandalye kazanmasıydı. McDonough liderliğindeki NDP'nin, Tony Blair'in öncülüğünü yaptığı Üçüncü Yol adlı yeni bir sol akıma kapılarak merkeze yönelmesi partinin geleneksel müttefiki olan işçi sendikalarıyla ilişkilerinin soğumasına neden oldu. İki parlamenterin de pariden ayrılması hoşnutsuzluğun göstergesi oldu.
Kasım 2000'de yapılan federal seçimlerde sağlık sigortası üzerinden yapılan seçim çalışmaları NDP'ye başarıyı getirmediği gibi, Liberaller Atlantik kıyısında NDP'ye kaptırdıkları sandalyeleri geri aldılar. McDonough'ın ailevi nedenlerle liderlikten çekilmesinden sonra 5 Ocak 2003'te yapılan federal kongrede Kanada Belediyeler Federasyonu başkanı Jack Layton liderliğe seçildi. 2004 federal seçimlerinde oylarını yarım milyon artırmasına rağmen yalnızca 19 sandalye kazanabildi. Bu başarısızlığın asıl nedeni NDP tabanının Muhafazakarlara karşı Liberalleri desteklemesiydi.
Mayıs 2011 seçimlerinde 109 gibi rekor bir sayıyla Avam Kamarası'nda girerek anamuhalefet partisi durumuna geldi. Jack Layton'ın Fransızca yayın yapan bir Quebec kanalında katıldığı bir programda gösterdiği performans Fransızca konuşan Kanadalılar arasında kendisinin ve NDP'nin popüleritesini artırdı. Jack Layton temmuz 2011'de prostat kanseri olduğunu açıkladı. Jack Layton 22 Ağustos 2011'de kansere yenik düşene dek parti ve anamuhalefet liderliğine devam etti.
24 Mart 2012'de Toronto'da yapılan büyük kongrede, dördüncü tur oylamada, 59 bin 210 delegeden 33 bin 881'inin oyunu alan Montreal Milletvekili Thomas Mulcair, yüzde 57.22 oy oranı ile yeni anamuhalefet lideri oldu.
Federal Seçim Sonuçları
| Seçim | Lider | Aday Sayısı | Kazanılacak Sandalye | Kazanılan Sandalye | Oy Sayısı | Oy Oranı |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1962 | Tommy Douglas | 218 | 265 | 19 | 1,044,754 | 13.57% |
| 1963 | Tommy Douglas | 232 | 265 | 17 | 1,044,701 | 13.24% |
| 1965 | Tommy Douglas | 255 | 265 | 21 | 1,381,658 | 17.91% |
| 1968 | Tommy Douglas | 263 | 264 | 22 | 1,378,263 | 16.96% |
| 1972 | David Lewis | 252 | 264 | 31 | 1,725,719 | 17.83% |
| 1974 | David Lewis | 262 | 264 | 16 | 1,467,748 | 15.44% |
| 1979 | Ed Broadbent | 282 | 282 | 26 | 2,048,988 | 17.88% |
| 1980 | Ed Broadbent | 280 | 282 | 32 | 2,150,368 | 19.67% |
| 1984 | Ed Broadbent | 282 | 282 | 30 | 2,359,915 | 18.81% |
| 1988 | Ed Broadbent | 295 | 295 | 43 | 2,685,263 | 20.38% |
| 1993 | Audrey McLaughlin | 294 | 295 | 9 | 933,688 | 6.88% |
| 1997 | Alexa McDonough | 301 | 301 | 21 | 1,434,509 | 11.05% |
| 2000 | Alexa McDonough | 298 | 301 | 13 | 1,093,748 | 8.51% |
| 2004 | Jack Layton | 308 | 308 | 19 | 2,116,536 | 15.68% |
| 2006 | Jack Layton | 308 | 308 | 29 | 2,589,597 | 17.48% |
| 2008 | Jack Layton | 308 | 308 | 37 | 2,517,075 | 18.13% |
| 2011 | Jack Layton | 308 | 308 | 103 | 4,508,474 | 30.63% |