Zhuangca

Zhuangca
Vahcuengh
Ana dili olanlar	Çin Halk Cumhuriyeti
Konuşan sayısı	16 milyon  (2007, tüm Kuzey Zhuangca lehçeleri)[1]
Dil aileleri	Tay-Kaday dilleri Tay dilleri Zhuangca
Yazı sistemi	Sawndip
Onaylanmış azınlık dili	Çin Halk Cumhuriyeti (Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi ve Wenshan Özerk İli)
Dil kodları
ISO 639-3	zha

Zhuangca ya da Zhuang dili (öz tanımlamasıyla Vahcuengh, 1982'ye kadar Vaƅcueŋƅ, Sawndip 话壮; Basitleştirilmiş Çince: 壮语; Geleneksel Çince: 壯語; pinyin: Zhuàngyǔ), Çin Halk Cumhuriyeti'nde yaşayan Zhuang halkının konuştuğu çeşitli lehçelere verilen isimdir. Zhuangcayı konuşanların çoğu, Zhuangcanın resmi dil olduğu Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi'nde yaşar. Asilimasyon yoluyla bu dilin yayılımı geri alınıyor.

Zhuangca, tek bir dilden çok, çeşitli dil ya da lehçeden oluşan bir grubu tanımlar.^[2][3] Standart Zhuangcayla bazı diğer Zhuangca lehçelerin arasındaki karşılıklı anlaşılabilirlik oranı sadece yaklaşık %50'dir.^[4][5] Standart Zhuangca, Wuming bucağında konuşulan lehçeye dayanır.^[2] Kuzeydeki Zhuangca lehçeleri dilbilimsel olarak güneydeki Zhuangca lehçelerinden çok Buyei diline daha yakındır ve Buyei diliyle bir diyalekt sürekliliği oluşturur. Kuzey ile güney lehçeleri arasındaki fark öyle ki bunlar Tay dil ailesinin iki farklı dalına aittir.^[6][7] Zhuangca konuşanlar genel olarak Standart Zhuangcadan çok sadece kendi lehçelerini öğrenirler. Bununla birlikte neredeyse tüm Zhuangca konuşanlar Çinceyi ikinci dil olarak bilirler, ki iki farklı lehçe konuşan Zhuanglar birbiriyle konuşurken Standart Zhuangcadan çok daha büyük olasılıkla Çince (ya güneybatı Mandarin lehçesini ya da Kantonca) konuşurlar. Ek olarak, sadece az sayıda insan Zhuangcayı okuyabilir ya da yazabilir.^[2]

Dil karşılaştırması

Aşağıdaki tablo Zhuangcanın Taycayla akrabalığını gösterir. Zhuangcanın bu akrabalığı, Çinceyle akrabalığından daha yakındır.

Zhuangca	Tayca		Çince		Türkçe
kûn	ขน	kôn	毛	máo	saç
ndàng	ร่าง	ràng	身体	shēntǐ	vücüt
vuô	หัว	huô	头	tóu	baş
ná	หน้า	ná	面	miàn	yüz
hû	หู	hû	耳朵	ěrduo	kulak
mark dâ	มะตา	mark dâ	目	mù	göz
ndàngh	ดัง	ndàngh	鼻	bí	burun
barg	บาก	barg	口	kǒu	ağız
lín	ลิ้น	lín	舌	shé	dil
kéu	เคี้ยว	kéu	牙齿	yáchǐ	diş
mǐy	มือ	mǐy	手	shǒu	el
niú mǐy	นิ้วมือ	niú miy	手指	shǒuzhǐ	parmak
jǎy	ใจ	jae	心	xīn	kalp

Metin örneği

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin birinci maddesi:

Eski imla (1982 öncesi)	Yeni imla	Sawndip	Türkçe
Bouчbouч ma dəŋƨ laзƃɯn couƅ miƨ cɯyouƨ, cinƅyenƨ cəuƽ genƨli bouчbouч biŋƨdəŋз. Gyoeŋƽ vunƨ miƨ liзsiŋ cəuƽ lieŋƨsim, ɯŋdaŋ daiƅ gyoengƽ de lumз beiчnueŋч ityieŋƅ.	Bouxboux ma daengz lajmbwn couh miz cwyouz, cinhyenz caeuq genzli bouxboux bingzdaengj. Gyoengq vunz miz lijsing caeuq liengzsim, wngdang daih gyoengq de lumj beixnuengx ityiengh.	俌俌庅𦘭𨑜⿱天云就𠷯自由，莊嚴㖟權力俌俌平等。眾伝𠷯理性㖟良心，應當待眾佚㑣𤿌儂一樣。	Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler.

Ayrıca bakınız

Özgür Ansiklopedi Vikipedi'nin Zhuangca (za) sürümü

Wikimedia Commons'ta Zhuangca ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

• Zhuangoloji

Kaynakça

1. Mikael Parkvall. "Världens 100 största språk 2007 [2007'de Dünyanın En Büyük 100 Dili]" (İsveççe). Nationalencyklopedin. 
2. Rint Sybesma: Zhuang. A Tai language with some Sinitic characteristics. In: From Linguistic Areas to Areal Linguistics. John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia 2008, S. 226.
3. S. Robert Ramsey: The Languages of China. Princeton University Press, Princeton NJ 1987, S. 236.
4. Katherine Palmer Kaup: Creating the Zhuang. Ethnic Politics in China. Lynne Rienner Publishers, Bouler CO/London 2000, S. 37.
5. Wang Mingfu, Eric Johnson: Zhuang Cultural and Linguistic Heritage. Yúnnán mínzú chūbǎn shè [Verlag der Nationalitäten von Yunnan], Kunming 2008, S. 142.
6. Luo: Zhuang. 2008, S. 318–319.
7. Edward L. Davis (Hrsg.): Encyclopedia of Contemporary Chinese Culture. Routledge, Abingdon (Oxfordshire)/New York 2005. Stichwort Zhuang, culture of, bearbeitet von Peter M. Fogging.