Çakmak Hattı

Çakmak Hattı
Marmara Bölgesi
Yapı malzemeleri Beton-çelik
Bugünkü sahibi Türkiye Türkiye
Komutanları Fevzi Çakmak
Muharebeler/
Savaşlar		 II. Dünya Savaşı (kullanılmadı)

Çakmak Hattı, II. Dünya Savaşı'nın çıkacağının anlaşılmasının ardından Almanlar tarafından gelebilecek bir saldırıya Trakya sınırında karşı koymak amacıyla Çatalca'da kurulan savunma hattıdır. Marmara Denizi'nden Karadeniz'e uzanmaktadır.[1]

Tarihçe

Genelkurmay başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, Fransızların Majino Hattı'nı örnek alarak[2][3] Trakya'da bulunacak ve beton ile çelik karması bir savunma merkezi olacak bir hat planı hazırlamıştır. Bu savunma hattına kendi soyadını vermek istemiştir. Ancak Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, bu plana karşı çıkmış ve şöyle demiştir:

Savaş, oldum olası toprak üstünde yapılır ve toprak üstünde kazanılır, yahut kaybedilir. Çakmak Hattı ne kadar güçlü olursa olsun ömrü, bir muharebeninki kadar kısadır. Ben milletimin parasını bir kapris uğruna toprak altına gömdürmem.[4]

Mustafa Kemal Atatürk'ün 10 Kasım 1938 tarihinde ölmesinin ardından İsmet İnönü cumhurbaşkanı olmuştur.[5] İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığı döneminde II. Dünya Savaşı'nın çıkacağının anlaşılmasından sonra 1930'lu yıllarda Genelkurmay, Balkanlar üzerinden gelebilecek herhangi bir saldırıya Trakya sınırında karşı koymak için Kırklareli'nin kuzeyinde Mareşal Fevzi Çakmak'ın önerisi olan Çakmak Hattı kurulmuştur.[6] Şubat 1941'de Almanlar, Bulgaristan'ı işgal ederek Türkiye sınırına dayanmıştır.[5] Bunun üzerine hattın Çatalca'ya çekilmesine karar verilmiştir.[6] Almanların o tarihe kadar kullandıkları modern savaş araçları karşısında bu planın başarı sağlayabileceği şüpheli görülmüştür.[5]

Çakmak Hattı, Terkos Gölü (Durusu) yakınlarından başlayıp Büyükçekmece'ye kadar iki hat şeklinde yapılmıştır. Bu hatlarda bir kısmı büyük, bazıları ise küçük olan askeri koruganlar yani mevziler vardır. Duvar tel ve demir engellerle bu mevzi birbirine bağlanmıştır.[1] Çakmak Hattı İnşaatı, çimento ve demir yetersizliğinden dolayı ilerleyememiştir. Yılda ancak 380.000 ton çimento üretilebilmiş ve bu fabrikalarda kolayca tahrip edilebilecek yerlerde bulunmuştur.[7]

Nazi Almanyası, Yunanistan 'ı işgal ettikten sonra Çakmak Hattı savunma işlevini yitirmiştir. Çünkü bu savunma hattı Bulgaristan'dan gelebilecek saldırılara göre düzenlenmiştir. Fakat artık Almanya, Türkiye ile Güney Trakya'dan komşu olmuştur.[8] Düşman kuvvetleri Meriç Nehri'nin aşağı kısmından dosdoğru saldırırlarsa Trakya'nın kuzey hududu boyunca uzanan Çakmak Hattı'nın geri kısım ile kavuşması kesileceği için İsmet İnönü, Çakmak Hattı'nı tahliye ettirmiş ve orduyu Çatalca hattına çekmiştir.[9] Çakmak Hattı'nda soğuktan dolayı birçok asker hayatını kaybetmiştir.[2] Çatalca'da ise köylerdeki halk sıkıntı çekmiştir ve hatta bir kısmı Anadolu'ya geçmiştir.[1] Bugün hâlâ Doğu Trakya'da Çakmak Hattı'na ait koruganlar görülebilir.[10]

Kaynakça

Dipnotlar

  1. 1 2 3 "Tarihçe-Cumhuriyet Döneminde" (Türkçe). Çatalca Belediyesi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304210702/http://www.catalca.bel.tr/index.php?module=history&page=9&subpage=7. Erişim tarihi: 19 Temmuz.
  2. 1 2 "Hazan ve yıkım yılları" (Türkçe). Radikal gazetesi. 13 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20041113004644/http://www.radikal.com.tr:80/haber.php?haberno=126364. Erişim tarihi: 19 Temmuz.
  3. ↑ "80. Yılında 2003 Penceresinden Lozan Sempozyumu". Türk Tarih Kurumu. 2005. s. s. 159.
  4. ↑ Kemal Sülker (1987). "Nâzım Hikmet'in gerçek yaşamı". Yalçın Yayınları. s. s. 57.
  5. 1 2 3 "Dünya Tarihi Ansiklopedisi". Milliyet gazetesi. 1991. s. s. 311.
  6. 1 2 Mihri Belli (1989). "Mihri Belli'nin anıları". Milliyet Yayınları. s. s. 200.
  7. ↑ "İkinci Dünya Savaşı" (Türkçe). Hacettepe Üniversitesi. 6 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110306093536/http://lidya.hacettepe.edu.tr:80/~b0152659/public_html/2_dunyasavasi.htm. Erişim tarihi: 19 Temmuz.
  8. ↑ Ali Fuad Erden (1952). "İsmet İnönü". Burhanettin Erenler Matbaası. s. s. 210.
  9. ↑ Hıfzı Topuz (2006). "Başın öne eğilmesin". Remzi Kitabevi. s. s. 103.
  10. ↑ Erdal İnönü (1996). "Anılar ve düşünceler". İdea. s. s. 139.
This article is issued from Vikipedi - version of the 8/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.