Ürgüp Sistemi
19. yüzyılda denenmeye başlamış, 20. yüzyılda geliştirilmiş olan mobil bibliyotek ya da gezici kütüphaneler, merkez kütüphanenin tüm eserlerinden kentteki ve köydeki vatandaşın aynı imkânlar içinde yararlanmasına yardım etmektedir. Gezici kütüphaneler, II. Dünya Savaşı'ndan sonra gelişmeye başlamıştır. 1950 yılından sonra ise dünyanın hemen her tarafında gezici kütüphane hizmetinin verildiği görülmektedir. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde modern anlamda gelişme imkânı bulmuştur. Gezici kütüphane yabancı ülkelerde farklı araçlar kullanılarak verilmektedir. İsveç’te otomobil ve trenle yapılmakta iken Norveç’te denizden de bu hizmet sağlanmaktaydı (Ersoy,1991). Asya ülkelerinde yokluk nedeniyle gezici kütüphane, Avrupa’dakilerin aksine hayvan gücü ile sağlanmaktaydı. Hindistan’da üç tekerlekli bisikletle, Tayland'da ise bir at tarafından çekilen iki tekerlekli bir araba üzerinde verilmekteydi.
Mustafa Güzelgöz, sonradan adına ürgüp sistemi denecek olan; literatürde eşekli kütüphane denilen uygulamayı ilk kez başlatmış; beş eşek, iki at ve üç katırla 36 köye, 200 adet kitap alan kitap sandıklarını hayvanlara yükleterek memurlarıyla beraber göndermiş ve günün koşulları içinde her türlü olanağı kullanarak gezici kütüphane hizmeti sağlamıştır.
Kaynakça
Ersoy, O., 1991, Gezici kütüphaneler I, Mustafa Güzelgöz ve Eşekli Kütüphane, Türk Kütüphaneciler Derneği, s.40-54, İstanbul.