İşçi Partisi (Birleşik Krallık)

İşçi Partisi Labour Party
Kısaltma	LP
Lider	Jeremy Corbyn
Lider Yardımcısı	Tom Watson
Genel Sekreter	Iain McNicol
Kuruluş tarihi	27 Şubat 1900[1][2]
Merkez	One Brewer's Green, Londra
Üyelik	380,000[3]
İdeoloji	Sosyal demokrasi Demokratik sosyalizm
Siyasi pozisyon	Merkez sol
Uluslararası üyelik	Sosyalist Enternasyonal (Gözlemci)
Resmî renkleri	Kırmızı ve beyaz
Avam Kamarası	231 / 650
Lordlar Kamarası	222 / 788
Avrupa Parlamentosu	20 / 73
İnternet sitesi
labour.org.uk

İşçi Partisi (İngilizce: Labour Party), 20. yüzyılın ilk yıllarından beri Birleşik Krallık'ta sol kanadın en büyük siyasi partisidir.

Tarihçe

Bağımsız İşçi Partisi (ILP) ile İşçi Sendikaları Kongresi'nin (TUÇ) işbirliğiyle, 1900'de kurulan İşçi Temsil Komitesi, 1906'da İşçi Partisi adını aldı. I. Dünya Savaşı sırasında çeşitli koalisyon hükümetlerine katıldı.1918 genel seçimlerinden ikinci büyük parti olarak çıkarak ülkenin muhalefet partisi durumuna geldi.

Ramsay MacDonald'in 1924'te liberallerin desteğiyle kurduğu ilk İşçi Partisi hükümeti 1931'e değin iktidarda kaldı. Bunu izleyen seçimlerde İşçi Partisi ağır bir yenilgiye uğradı ve Winston Churchill'in II. Dünya Savaşı sırasında kurduğu koalisyon hükümetine katılana değin (1940) muhalefette kaldı.

1945 seçimlerinde ezici bir zafer kazanan İşçi Partisi, 1950 seçimlerinde ise Avam Kamarası'nda çoğunluğu çok az bir farkla sağlayabildi. Seçimlerden sonra kurulan İşçi Partisi hükümeti ertesi yıl düşünce, Muhafazakar Parti iktidara geldi (1951).

Partinin geleneksel sosyalist çizgisinin refah toplumuna nasıl uyarlanacağı sorunu, özellikle de sanayi kuruluşlarının devletleştirilmesine ilişkin görüş ayrılıkları, 1950'lerde parti içinde bölünmelere neden oldu. Bevancılar olarak bilinen Aneurin Bevan yanlıları, ekonomide devletçi bir politika izlenmesini ve dış politikada ABD'ye bağımlılığın azaltılmasını savunuyordu.1964'te yeniden iktidara gelen İşçi Partisi, bu tarihten 1979'a kadar Muhafazakarlarla dönüşümlü olarak iktidara geldiler.

1980'de partinin sosyalist çizgisine bağlılığıyla tanınan Michael Foot liderliğe seçildi. Partinin örgütsel yapısında da değişikliklerin yapıldığı kongreden kısa bir süre sonra sağcı tutumlu 12 İşçi Partisi milletvekili partiden ayrılarak, Sosyal Demokrat Parti (SDP) adlı yeni bir parti kurdular. Böylece Muhafazakarlar, 1983 seçimlerinde bölünmüş bir muhalefet karşısında rahat bir zafer kazandılar.

1983 seçimlerini kaybeden İşçi Partisi lideri Michael Foot istifa etti ve yerine 2 Ekim 1983'de Neil Kinnock seçildi. Neil Kinnock liderliğinde İşçi Partisi 1987 seçimlerini Margaret Thatcher'e karşı ve 1992 seçimlerini yeni Muhafazakar Parti lideri ve başbakan John Major'a karşı kaybetti. 1992 seçimlerini kaybeden Neil Kinnock İşçi Partisi liderliğinden istifa ederek ayrıldı. Yerine John Smith seçildi. 1994'te İşçi Partisi lideri John Smith'in beklenmedik ani ölümünün ardından liderliğe Tony Blair seçildi.

1997 seçimlerinde İşçi Partisi büyük bir çoğunlukla 18 yıllık bir aradan sonra tekrar iktidara geldi. İşçi Partisi lideri olan Tony Blair başbakan oldu. 2002 ve 2005'te yapılan Avam Kamarası seçimlerin de İşçi Partisi kazandı.

Haziran 2007'de Tony Blair başbakanlık ve İşçi Partisi liderliğinden çekileceğini açıkladı. 27 Haziran 2007'de Gordon Brown, Işçı Partisi lideri oluşunun 3. gününde başbakanlık koltuğuna oturdu.

Mayıs 2010 yılındaki yapılan seçimlerde İşçi Partisi Avam Kamarası'nda bulunan toplam 650 milletvekiliğinden 268'ini aldı. 307 milletvekili ile en büyük parti olan Muhafazakar Parti de mutlak çoğunluğu elde edemedi ama 57 milletvekilliği kazanan Liberal Demokrat Parti bir koalisyon hükümeti kurunca İşçi Partisi muhalefete düştü.

2010 seçimini kaybeden Gordon Brown başbakanlıktan ayrıldığı gün İşçi Partisi liderliğinden de istifa etti. Yapılan parti liderliği seçiminden sonra 2010 seçimlerinden önceki İşçi Partisi hükümetinde "Enerji ve İklim Değişmesi Bakanlığı" yapmış olan Ed Milliband İşçi Partisi lideri oldu.

Seçim sonuçları

Seçim	Oy		Sandalye		Kazandı	Sonuç
	#	%	#	±
1900	62,698	1.8 %	2 / 670	▬		Muhafazakâr çoğunluk
1906	321,663	5.7 %	29 / 670	27		Liberal çoğunluk
Oca-1910	505,657	7.6 %	40 / 670	11		Liberal azınlık
Ara-1910	371,802	7.1 %	42 / 670	2		Liberal azınlık
1918	2,245,777	21.5 %	57 / 707	15		Koalisyon çoğunluk
1922	4,076,665	29.7 %	142 / 615	85		Muhafazakâr çoğunluk
1923	4,267,831	30.7 %	191 / 625	49		İşçi azınlık
1924	5,281,626	33.3 %	151 / 615	40		Muhafazakâr çoğunluk
1929	8,048,968	37.1 %	287 / 615	136		İşçi azınlık
1931	6,339,306	30.8 %	52 / 615	235		Ulusal Hükümet çoğunluk
1935	7,984,988	38.0 %	154 / 615	102		Ulusal Hükümet çoğunluk
1945	11,967,746	49.7 %	393 / 640	239		İşçi çoğunluk
1950	13,266,176	46.1 %	315 / 625	78		İşçi çoğunluk
1951	13,948,883	48.8 %	295 / 625	20		Muhafazakâr çoğunluk
1955	12,405,254	46.4 %	277 / 630	18		Muhafazakâr çoğunluk
1959	12,216,172	43.8 %	258 / 630	19		Muhafazakâr çoğunluk
1964	12,205,808	44.1 %	317 / 630	59		İşçi çoğunluk
1966	13,096,629	48.0 %	364 / 630	47		İşçi çoğunluk
1970	12,208,758	43.1 %	288 / 630	76		Muhafazakâr çoğunluk
Şub-1974	11,645,616	37.2 %	301 / 635	13		İşçi azınlık
Ekim-1974	11,457,079	39.2 %	319 / 635	18		İşçi çoğunluk
1979	11,532,218	36.9 %	269 / 635	50		Muhafazakâr çoğunluk
1983	8,456,934	27.6 %	209 / 650	60		Muhafazakâr çoğunluk
1987	10,029,807	30.8 %	229 / 650	20		Muhafazakâr çoğunluk
1992	11,560,484	34.4 %	271 / 651	42		Muhafazakâr çoğunluk
1997	13,518,167	43.2 %	419 / 659	148		İşçi çoğunluk
2001	10,724,953	40.7 %	413 / 659	6		İşçi çoğunluk
2005	9,562,122	35.3 %	356 / 646	57		İşçi çoğunluk
2010	8,601,441	29.1 %	258 / 650	98		Muhafazakâr–Lib Dem çoğunluk
2015	9,339,818	30.5 %	232 / 650	26		Muhafazakâr çoğunluk

Liderlik

1906'dan beri İşçi Partisi Başkanları

• Keir Hardie, 1906–08
• Arthur Henderson, 1908–10
• George Nicoll Barnes, 1910–11
• Ramsay MacDonald, 1911–14
• Arthur Henderson, 1914–17
• William Adamson, 1917–21
• John Robert Clynes, 1921–22
• Ramsay MacDonald, 1922–31
• Arthur Henderson, 1931–32
• George Lansbury, 1932–35
• Clement Attlee, 1935–55
• Hugh Gaitskell, 1955–63
  • George Brown, 1963 (geçici)
• Harold Wilson, 1963–76
• James Callaghan, 1976–80
• Michael Foot, 1980–83
• Neil Kinnock, 1983–92
• John Smith, 1992–94
  • Margaret Beckett, 1994 (geçici)^[4]
• Tony Blair, 1994–2007
• Gordon Brown, 2007–2010
  • Harriet Harman, 2010 (geçici)^[4]
• Ed Miliband, 2010–2015
  • Harriet Harman, 2015 (geçici)
• Jeremy Corbyn, 2015–günümüz

1922'den beri İşçi Partisi Başkan Yardımcıları

• John Robert Clynes, 1922–32
• William Graham, 1931–32
• Clement Attlee, 1932–35
• Arthur Greenwood, 1935–45
• Herbert Morrison, 1945–55
• Jim Griffiths, 1955–59
• Aneurin Bevan, 1959–60
• George Brown, 1960–70
• Roy Jenkins, 1970–72
• Edward Short, 1972–76
• Michael Foot, 1976–80
• Denis Healey, 1980–83
• Roy Hattersley, 1983–92
• Margaret Beckett, 1992–94
• John Prescott, 1994–2007
• Harriet Harman, 2007–15
• Tom Watson, 2015–günümüz

1924'ten beri İşçi Partisi Lordlar Kamarası Başkanları

• Richard Haldane, 1924–28
• Charles Cripps, 1928–31
• Arthur Ponsonby, 1931–35
• Harry Snell, 1935–40
• Christopher Addison, 1940–52
• William Jowitt, 1952–55
• Albert Victor Alexander, 1955–64
• Frank Pakenham, 1964–68
• Edward Shackleton, 1968–74
• Malcolm Shepherd, 1974–76
• Fred Peart, 1976–82
• Cledwyn Hughes, 1982–92
• Ivor Richard, 1992–98
• Margaret Jay, 1998–2001
• Gareth Williams, 2001–2003
• Valerie Amos, 2003–2007
• Catherine Ashton, 2007–2008
• Janet Royall, 2008–2015
• Angela Smith, 2015–günümüz

İşçi Partili Başbakanlar

İsim	Resim	Doğum Yeri	Görev Dönemi
Ramsay MacDonald		İskoçya	1924; 1929–1931
Clement Attlee		İngiltere	1945–1950; 1950–1951
Harold Wilson		İngiltere	1964–1966; 1966–1970; 1974; 1974–1976
James Callaghan		İngiltere	1976–1979
Tony Blair		İskoçya	1997–2001; 2001–2005; 2005–2007
Gordon Brown		İskoçya	2007–2010

Kaynakça

1. Brivati, Brian; Heffernan, Richard (2000). The Labour Party: A Centenary History. Basingstoke [u.a.]: Macmillan [u.a.]. ISBN 9780312234584. "On 27 February 1900, the Labour Representation Committee was formed to campaign for the election of working class representatives to parliament." 
2. Thorpe, Andrew (2008). A History of the British Labour Party (3rd bas.). Macmillan. s. 8. ISBN 9781137114853. https://books.google.co.uk/books?id=wiAdBQAAQBAJ. Erişim tarihi: 2 June 2015. 
3. 'More people have joined Labour since Jeremy Corbyn became leader than are in the Lib Dems'.
   'Total party membership, which is still rising fast, is now around 380,000'.
   Independent [online], published 22/09/15, sourced 22/09/15.
4. Labour Party Rule Book 2008. The Labour Party. 6 March 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20120306155445/http://www.savethelabourparty.org/labourpartyrulebook2008.pdf. Erişim tarihi: 12 May 2010. ""When the party is in opposition and the party leader, for whatever reason, becomes permanently unavailable, the deputy leader shall automatically become party leader on a pro-tem basis.""