iOS

Geliştirici(ler)	Apple Inc.
İşletim sistemi ailesi	Mac OS X/Unix tipi
Website	apple.com/tr/ios
Üretim için hazır olduğu tarih	29 Haziran 2007
Kaynak türü	Kapalı kaynak
Lisans	Proprietary EULA
Çekirdek türü	Hybrid (Darwin)
Platform desteği	ARM (iPhone, iPod Touch and iPad)
Programlama dili	C, C++, Objective-C
Kullanıcı arayüzü	Cocoa Touch (Multi-touch, GUI)

iOS (eski adıyla iPhone/iPad OS) Apple'ın başlangıçta iPhone için geliştirdiği ancak daha sonra iPod touch ve iPad'de de kullanılan mobil işletim sistemidir. Mac OS X'den türetilmiştir. iOS içinde 4 katman bulundurmaktadır: Core OS tabakası, Core Servisleri tabakası, Medya tabakası ve Cocoa Touch tabakası. Yazılım cihazın içinde 2500 MB'lık bir alan kaplamaktadır.^[1] iOS işletim sistemi yapısı nedeniyle Apple App Store ve İtunes dışında hiçbir yerden uygulama yüklenemez.

Tarihçe

İşletim sistemi ilk olarak iPhone için Macworld Conference & Expo'da 9 Ocak 2007'de duyuruldu, aynı yılın Haziran ayında yayınlandı.^[2] İlk başta Apple pazarlama literatürü bu ismi açıkça belirtmedi, "iPhone OS X kullanıyor" diye açıkladı. Ayrıca Apple Android'e karşı 83 dava kaybetmiştir.^[3]

Başlangıçta, üçüncü tarafların geliştirdiği uygulamalar desteklenmiyordu. Steve Wozniak daha sonra geliştiricilerin uygulamalar geliştirmesini savundu.^[4][5] 17 Ekim 2007'de Apple SDK'in geliştirildiğini duyurdu ve geliştiriciler için Şubat ayında yayınladı.^[6] 6 Mart 2008'de iPhone OS'in beta sürümü yayınladı.

Dördüncü sürüm Nisan 2010'da duyuruldu. Bu sürüm multitasking, iş amaçlı özellikler, e-mail ve eklentiler için şifreleme özelliklerini içeriyordu.^[7]

7 Haziran 2010 WWDC 2010'da Apple, iPhone OS'in adını iOS olarak değiştirdiğini açıkladı.^[8]

Apple, Cisco System ile anlaşıp iOS markasının ticari haklarını satın aldı.^[9]

iOS 4, 21 Haziran 2010'da iPhone 4'ten 3 gün önce yayınlandı.^[10]

iOS 5, 5 Ekim 2011'de iPhone 4s ile birlikte tanıtıldı ve aynı yılın Ekim ayı içerisinde yayınlandı.^[11]

iOS 6, 19 Eylül 2012'de, iPhone 5'in tanıtılmasından bir hafta sonra, son kullanıcı için yayınlandı.^[12]

iOS 7, 10 Haziran 2013'te WWDC 2013'te tanıtıldı. iOS 7'de, klasik iOS arayüzü tamamen değiştirilmiştir.^[13] Bunların dışında Multitasking penceresi yenilenmiştir, Siri'ye Erkek ve Kadın sesi opsiyonu eklenmemiş, Siri'nin sesi değiştirilmiş ve gelişmiştir. Ayrıca Multitasking penceresi yenilenmiş, 3 parmakla birden uygulama kapatma özelliği gelmiştir. Arama ekranı (Spotlight kısmı) sol pencereden ana ekranlardan herhangi birinden aşağı çekince açılmaya başlamıştır. Ayrıca Bildirim Merkezi geliştirilmiş ve Denetim Merkezi (Control Center) özelliği eklenmiştir. Ayrıca iOS 7'nin içerisinde el feneri uygulaması yüklü gelmektedir. iOS 7, iPhone 4, iPhone 4S, iPhone 5, iPod Touch (5. Nesil), iPad 2, The new iPad (3. Nesil), iPad with Retina Display (4. Nesil) ve iPad Mini'ye kurulabiliyor. iOS 7, iPhone 5S ve iPhone 5C piyasaya sürülmeden 1 gün önce, yani 18 Eylül'de son kullanıcı için yayınlanmıştır.^[14]

iOS 8, 3 Haziran 2014'te tanıtılmıştır. iOS 8'de, QuickType adlı yeni bir klavye yazılımı ile artık cihazlar kelimenin sonunu tahmin edebilecektir. Apple, en çok kullanılan uygulamanın mesajlar olduğunu aktardıktan sonra mesajlarda da bir takım yenilikler yapmış, iMessage aracılığıyla grup olarak mesajlaşma olanağı sağlanmıştır. Ayrıca grup mesajlaşmasında kişi kendi konumunu diğer arkadaşlarıyla paylaşabilecektir. iOS 8 ile birlikte gelen çocuk güvenliği, çocukların ailelerinden haberi olmadan alışveriş yapmasını önlemektedir. Siri ise güçlendirilmiş, Shazam ile koordineli olarak müzik tespit edebilme özelliği gelmiştir. Ayrıca sağlık uygulamaları ve geliştiricilere tanınan yeni ayrıcalıklar bu işletim sisteminin yeni özelliklerindendir. Bu yazılımla birlikte Apple, iPhone 4'e güncelleme desteğini kesmiştir.^[15] Aynı zamanda gelen ek iOS 8.2 güncellemesi ile Apple Watch entegresi sağlandı, Sağlık Uygulamasında düzeltmeler yapıldı ve iOS 8.3 güncellemesi ile birlikte kişisel asistan Siri'ye Türkçe, Danca, Rusça, Hollandaca, Tai Dili, İsveççe ve Portekizce dilleri eklendi.^[16]

iOS 9, 8 Haziran 2015'te tanıtılmıştır. Yeni News (Haberler) uygulaması gelmiştir. Passbook ve Apple Pay artık bir cüzdan gibi çalıştığı için ismi Wallet (Cüzdan) olmuştur ve bütün özellikler bir araya toplanmıştır. Aynı zamanda HomeKit ve CarPlay entegrasyonları sağlanmıştır. Apple Haritalar'a Transit (Toplu Taşıma) ile seyahat özelliği ve Notlar uygulamasına elle yazı yazma gibi özellikler eklenmiştir. Klavye küçük harfli olmuştur ve işletim sistemine yeni 'San Fransisco' yazı stili gelmiştir. iPad'e Multi-Tasking yani Çoklu Pencere özelliği eklenmiştir. Spotlight araması sayfa biçimini almış Siri yeni bir görünüm kazanmıştır. iOS 9, iOS 8'i destekleyen tüm cihazlara gelmiştir. Yeni müzik uygulaması 'Apple Music' gelmiştir.^[17] 9 Eylül 2015 tarihinde iOS 9'un özellikleri ve çıkış tarihi detaylandırılmıştır. 16 Eylül tarihinde kullanıma sunulacaktır. Son belirtilen geliştirmelere göre Touch ID, Siri, Metal'den yararlanan CPU ve GPU performans optimizasyonları ve ortalama 1 saat artan batarya kullanımı konusunda düzeltmeler uygulanmıştır. QuickType klavyede özellikle iPad üzerinde kolay kullanımlı düzenleme araçları ve metin seçmeye yönelik Multi-Touch hareketler eklenmiştir. Ayrıca, iOS 8'de güncelleme boyutu 4.58 GB iken iOS 9'un güncelleme boyutu 1.3 GB'dır. Bu sayede güncellemeler daha pratik hale getirilmiştir.^[18] iOS 9.1 ise 21 Ekim 2015'te iPad Pro ile birlikte çıkmıştır. Özellikleri; yeni emojiler, "Hey Siri!" ifadesi için ses tanıtma ve hareketli duvar kağıtlarıdır.^[19] iOS 9.2 8 Aralık 2015'te yayınlanmıştır.^[20]

iOS 10 13 Eylül 2016'da Apple'ın en büyük sürümü olarak yayınlanmıştır^[21]. iOS 10 ile birlikte kişisel asistan Siri'nin 3.parti uygulamalarla etkileşime geçebilmesine olanak tanınmıştır. El yazısıyla mesaj yazma, mesaj balonlarının görünüm ve boyutunu değiştirme, gizli mesaj gönderme, video üzerinde çizimlerle kişiselleştirmeler yapma, kelimelerle emoji oluşturma gibi özellikler eklenmiştir. Ayrıca bildirim ekranı yenilenmiş ve renklendirilmiştir^[22]. Ev uygulaması ile Home Kit destekleyen cihazlarla iletişime geçme ve Akıllı evleri uzaktan kontrol etme imkanı sunulmuştur^[23].

Kaynaklar

1. Haslam, Karen (January 12, 2007). "Macworld Expo: Optimised OS X sits on 'versatile' flash". Macworld. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110927050115/http://www.macworld.co.uk/ipod-itunes/news/index.cfm?newsid=16927. Erişim tarihi: 2007-10-15. 
2. Honan, Matthew (2007-01-09). "Apple unveils iPhone". Macworld. http://www.macworld.com/article/54769/2007/01/iphone.html. Erişim tarihi: 2010-01-16. 
3. "Apple - iPhone - Features - OS X". 2008-01-11 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20080111051348/http://www.apple.com/iphone/features/index.html#macosx. Erişim tarihi: 2010-06-15. 
4. Gonsalves, Antone (2007-10-11). "Apple Launches iPhone Web Apps Directory". InformationWeek. http://www.informationweek.com/news/hardware/mac/showArticle.jhtml?articleID=202401732. Erişim tarihi: 2010-02-16. 
5. Ziegler, Chris (2007-06-11). "Apple announces third-party software details for iPhone". Engadget. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160529083423/http://www.engadget.com/2007/06/11/apple-announces-third-party-software-details-for-iphone/. Erişim tarihi: 2010-06-09. 
6. Nik Fletcher (2007-10-17). "Apple: "we plan to have an iPhone SDK in developers' hands in February"". TUAW. 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150203064201/http://www.tuaw.com/2007/10/17/apple-we-plan-to-have-an-iphone-sdk-in-developers-hands-in-fe. Erişim tarihi: 2010-06-08. 
7. "Get a sneak peak into the future of iOS.". Apple. 2010-04-08. 2010-04-08 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/5oqYO6thc. 
8. Nilay Patel (2010-06-07). "iPhone OS 4 renamed iOS 4, launching June 21 with 1500 new features". 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160530132346/http://www.engadget.com/2010/06/07/iphone-os-4-renamed-ios-gets-1500-new-features/. Erişim tarihi: 2010-06-09. 
9. "Cisco and Apple Agreement on IOS Trademark". "Cisco Blog". 1 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100901215401/http://blogs.cisco.com/news/comments/cisco_and_apple_agreement_on_ios_trademark/. Erişim tarihi: 2010-06-07. 
10. "Steve Jobs live from WWDC 2010". 2010-06-07. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160727133735/https://www.engadget.com/2010/06/07/steve-jobs-live-from-wwdc-2010/. Erişim tarihi: 2010-06-09. 
11. http://www.ios-tr.com/2011/06/06/wwdc-2011de-ios-5-tanitildi/
12. http://www.milliyet.com.tr/ios-6-ve-fazlasi-resmen-tanitildi-mobildunya-1552644/
13. http://www.zaman.com.tr/teknoloji_apple-ios-7yi-resmen-tanitti_2099314.html
14. http://www.haber7.com/teknoloji/haber/1075703-ios-7-yayinlandi-iste-tum-yenilikleri
15. http://blog.teknodiyalog.com/ios-8-resmen-tanitildi/
16. http://www.webtekno.com/apple/ios-8-3-cikti-h6524.html/
17. http://shiftdelete.net/ios-9-hakkinda-her-sey-61242
18. "iOS’taki yenilikler.". Apple Inc.. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160429015734/http://www.apple.com/tr/ios/whats-new/. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015. 
19. http://www.teknokulis.com/Haberler/Yazilim/2015/09/11/ios-91in-acik-betasi-yayinlandi
20. http://onedio.com/haber/ios-9-2-yayinlandi-638151
21. http://www.apple.com/tr/ios/ios-10/
22. http://shiftdelete.net/ios-10-cikti-iste-tum-ozellikler-75303
23. http://www.apple.com/tr/ios/home/

Yardımcı Kitaplar

• Mark, Dave; LaMarche, Jeff (July 21, 2009). Beginning iPhone 3 Development: Exploring the iPhone SDK (1st bas.). Apress. s. 584. ISBN 1430224592. http://apress.com/book/view/1430224592. 
• Mark, Dave; LaMarche, Jeff (December 29, 2009). More iPhone 3 Development: Tackling iPhone SDK 3 (1st bas.). Apress. s. 552. ISBN 143022505X. http://apress.com/book/view/143022505X. 

Dış bağlantılar

• iPhone Dev Center
• iOS Referans Kütüphanesi
• iOS için Genel Bilgiler