Rusça

Özgür Ansiklopedi Vikipedi'nin Rusça (ru) sürümü

Rusça
Telaffuz	russkiy yazık
Bölge	Doğu Avrupa, Kuzey Asya
Etnik köken	Ruslar
Konuşan sayısı	161.727.650  (2010)[1]
Dil aileleri	Hint-Avrupa Baltık-Slav dilleri Slav dilleri Doğu Slav dilleri Rusça
Erken formlar:	Eski Doğu Slavca Rusça
Yazı sistemi	Kiril alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil	Daraltılmış liste  Rusya [2]  Beyaz Rusya [3]  Kazakistan[4]  Kırgızistan[5]  Tacikistan[6]  Abhazya[7](resmi)[8]  Güney Osetya[7](resmi)[9]  Transdinyester[10]  Gagavuzya [11]
Dil kodları
ISO 639-1	ru
ISO 639-2	rus
ISO 639-3	rus
Rusça diyalektler.

Rusça (русский язык , okunuşu: ruskiy yazık), Slav Dillerinden, Avrasya'da yaygın olarak konuşulan bir dil.

Rusça, Beyaz Rusça ve Ukraynaca ile birlikte Hint-Avrupa dil ailesinin Slav Dilleri grubunun Doğu Slav Dilleri alt grubuna girer. 20. yüzyılda politik açıdan önemli bir dil olan Rusça, Birleşmiş Milletlerin resmi dillerinden biridir. Rusça dünya üzerinde en çok konuşulan 7. dildir.^[12] Rusça Kiril alfabesini kullanır. Çünkü Latin harfleri Rus dilindeki tüm sesleri ifade etmek için yeterli değildir.^[13] Rusça'da vurgu çok önemlidir. Rus dilindeki kelimelerdeki vurgunun hiçbir kuralı yoktur. Bu yüzden kelimeleri öğrenirken vurguyu da ezberlemek gerekir. Rusça sözcüklerde vurgunun belli bir yeri yoktur.^[14] DolayısıyӀa sözcükleri öğrenirken vurguyu ve telaffuzu doğru öğrenmek önemlidir. Rusça kelime okunuş vurgu bulunduğu yere bağlı olarak değişebilir. Mesela: золото [zólata] - золотой [zalatóy] ^[15]

Özellikleri

Ukrayna ve Belarus dili Rusça'ya en yakın olan dillerdir. Doğu Slav dilleri de Rusça'ya çok yakındır.^[16] Ukrayna ve Belarus'un doğu ve güney bölgelerinde de Rusça konuşulur. Eski bir Doğu Slav lehçesi olan Novgorod Lehçesinin Rusça'nın oluşumunda büyük önem oynadığı kabul edilir.^[17] Bulgarca her ne kadar dil bilgisi olarak Rusça'dan farklı olsa da her ikisi de 19. ve 20. yüzyıllarda Slav etkisi altına girmiştir. Bu yüzden Rusça ile Bulgarca arasında birçok ortak kelime vardır.^[17] Rus dilinde harfleri yumuşatmak veya kalınlaştırmak için oluşturulan özel harfler vardır. ь bu harf önüne gelen sesi yumuşatır. ъ bu harf ise sertlik işaretidir. ^[18] Rusça yüzyıllar içerisinde İngilizce, Fransızca, Almanca, Hollandaca, Lehçe, Latince gibi dillerden etkilenmiştir.^[19] Monterey, Kaliforniya'da yer alan Savunma Dil Enstitüsüne göre İngilizce'yi akıcı konuşabilen birinin 720 saatlik bir eğitimle Rusça öğrenilebileceğini hesaplamıştır. Rusça dünya politikasında kritik rol oynadığı için Birleşmiş Milletler İstihbarat Topluluğunda sabit hedef dili olmuştur.^[20]

Coğrafi Dağılım

Rusça'nın en yaygın kullanıldığı ülkeler Rusya, Ukrayna, Kazakistan ve Belarus’tur. Bir zaman Sovyetler Birliği’ni oluşturan ülkelerde de eskisi kadar yaygın olmasa da kullanılmaktadır. Sovyetler zamanında farklı etnik grupların konuştuğu dillere yönelik devlet politikası sık sık değişse de, ağırlıklı olarak Rusça kullanılmaktaydı. 1990 yılında Rusça, birliğin resmi dili olarak kabul edildi.^[21] 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte yeni bağımsızlığını kazanmış devletlerin çoğu kendi yerel dillerini destekleyen politikalar izlediler. Ancak Rusçanın bölgedeki önemi güncelliğini korumaktadır. Örneğin Estonya'nın % 67,8'i Rusça konuşmaktadır. Sovyetler Birliği'nden dağılan ülkelerin çoğunda Rusça resmî dildir. Resmî dil değilse bile Rus dili okullarda öğretilmektedir.^[16]Baltık ülkelerinde ya yabancı dil olarak ya da anadil olarak Rusça konuşulmaktadır. Kazakistan, Beyaz Rusya ve Kırgızistan'da Rusça hâlâ resmi dildir. Kuzey Kazakistan'ın büyük bir kısmı hala Rusça konuşmaktadır.^[17]Litvanya nüfusunun % 60'ı Rusça bilmektedir. İsrail'de 750.000 kişi tarafından Rusça konuşulmaktadır.^[22] Bunlar eski Sovyetler Birliği'nden gelen Yahudi göçmenlerdir. Kazakistan, Belarus, Özbekistan, Ukrayna, Kırgızistan, Moldova, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ve Tacikistan'da okullarda zorunlu Rusça eğitimi verilir.^[23]

Tarih

Bilinen Rus dili tarihinin başlangıç yılı 858'dir.^[24] Rusça sistemi Slav dillerinden gelmiştir ve en çok sözcük Eski Rus Dilinden aktarılmadır. Rus dilinde Kiril Alfabesi kullanılır.^[25] 988 yılında Kiev Rusyasının prensi Vladimir, Konstantinopolis’ten Ortodoks dinini Kiev Rusyasına taşıdı.^[26] Bulgar eğitimci Konstantin (en tanıdık adı Kiril’dir) ve Metodius kardeşler Slavlar için Glagol Alfabesini ürettiler. Glagol Alfabesi Slav dili için kullanışsızdı.^[27] Onun için Kiril ve Metodius yeni Kiril Alfabesini üretince, İncil'i Slavcaya çevirdiler. O zamandan beri Rus dilinde Kiril Alfabesi kullanılır.^[28] Şimdiki Rus stilinde Kiril Alfabesinde 33 harf vardır.

Alfabe

Rus Alfabesine Örnek

Rusça 33 harften oluşan ve Kiril abecesinin Rusçaya uyarlanmış şekli olan bir abece kullanır. Bu abece:

А /a/	Б /b/	В /v/	Г /a/	Д /d/	Е /ye/	Ё /yo/	Ж /j/	З /z/	И /i/	Й /y/
К /k/	Л /l/	М /m/	Н /n/	О /o/	П /p/	Р /r/	С /s/	Т /t/	У /u/	Ф /f/
Х /h/	Ц /ts/	Ч /ç/	Ш /ş/	Щ /şç/	Ъ /kalınlaştırma işareti/	Ы /ı/	Ь /yumuşaklık işareti/	Э /e/	Ю /yu/	Я /ya/

Harfler

• Ц: Gagavuzca’da ve Moğolca’da kullanılır. Türkçede bulunmayan sert bir T harfidir. TS olarak da seslendirilir (ʦ: Ṫ+Ṡ). Moğolca’da ve Rusça’da, Slav dillerinde, ayrıca Kiril alfabesini kullanan pek çok dilde Ç harfinin türevi olan bir sestir. Gagavuzca’da ve diğer Türk dillerinde Slav kökenli kelimelerde yer alır (Ț). Ancak öz Moğolca sözcüklerde de sık sık kullanılır. Örneğin: Moğolcadaki Ţag sözcüğü (Çağ, “Tsag” okunur), Ţeţeg (Çiçek, “Tsetseg” gibi okunur).
• Х: Tatarca’da ve Azerice’de kullanılır. Boğazdan gelen gırtlaksı bir H sesidir. Türkçedeki Xalı (Halı), Xala (Hala), Xoroz (Horoz) sözcüklerinin bu harfle yazılması doğru ses değerlerine örnek teşkil eder. Normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Arapçadaki Hı (خ) harfidir. Azericenin resmi harflerinden birisidir. İç ve Doğu Anadolu ağızlarında sıklıkla rastlanır. Örneğin: Baxmax (Bakmak) fiilinin okunuşu Baḥmaḥ şeklindedir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır. Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak)… Bu sesin Türkçedeki kullanımında çoğu zaman birbirlerine çok yakın kaynaklardan çıkan Arapçadaki Ha (ح) harfi ile olan farkı ortadan kalkmıştır (Ҳ).
• Е: Türkçede günümüzde kullanılmayan İ-E arasında seslendirilen bir harftir. (Şekil benzerliği nedeniyle Türkçedeki E harfi ile karıştırılmamalıdır, çünkü arada belirsiz de olsa bir ses farklılığı vardır.) Bu ses Ukraynacada Є biçimiyle bulunur ve bu dilde sıklıkla kullanılır. Bu harfe İe (Ye) adı verilir ve çevirilerde bu ses değereri ile gösterilir, ancak bu kesinlikle doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü bu harf arda arda gelen İ ve E seslerini ifade etmez. Tamamen İ-E arası farklı bir sestir (Latin: Ë). Anadolu Türkçesinde ise gerçekte mevcut olan ancak ölü bir ses olduğu bile söylenebilir. Bu sese Türkçede verilebilecek örnekler ise El (organ) ve Ël (yurt) sözcüklerinin arasındaki farktır. Ël sözcüğü zamanla "İl" biçimine dönüşmüştür. Türkmenëli, Kırklarëli, Tuncëli... Rusçada ise yoğun olarak kullanılan ve açık olarak işitilen bir harftir. Ancak Türkçedeki gibi kaynaşan harflerin arasında değil, herhangi bir koşula bağlı olmadan ortaya çıkan ve Ruslar tarafından diğer seslerden rahtalıkla ayırt edilebilen belirgin bir sestir.
• Önemli Açıklama-1: Kiril Е (İe) harfinin Rus alfabesindeki ses değeri kesinlikle Türkçe Latin alfabesindeki E harfi ile farklıdır. Tamamen bir şekil benzerliğidir. Kiril Є (Rus alfabesinde: Е) harfinin Latin karşılığı Ë harfidir.
• Önemli Açıklama-2: Kiril Ё (Io) harfinin ses değeri olarak kesinlikle Latin Ë (E-Umlaut) harfi ile hiçbir ilgisi yoktur. Tamamen bir şekil benzerliğidir. Latin Ë harfinin Kiril karşılığı kesin olarak Є (Rus alfabesinde: Е) harfidir.

Telâffuz

Sert ve Yumuşak Sessizler

Rusçada sesliler iki gruba ayrılır: sert ve yumuşaktır. Sert sesliler: а, о, у, ы, э, ъ Yumuşak sesliler: я, ё, ю, и, е, ь Sert sesliler ч ve щ’den sonra olursak, daima yumuşaktır. Aynı Türkçe gibi.

Ö: чашка [çáşka] (fincan), щука [şçúka] (turnabalığı), чаща [çáşça] (çalılık)

Yumuşak sesliler ц, ш ve ж’den sonra olursak, daima serttir

Ö: центр [tsentr] (merkez), шея [şéya] (boyun), жизнь [jızn'] (hayat)

Tonlu ve Boğuk Sessizler

Tonlu sessizler: б, в, г, д, ж, з Boğuk sessizler: п, ф, к, т, ш, с Tonlu ve boğuk harfleri telaffuz ederken diliniz ve damağınız aynı seviyededir, fakat tonlu harfler biraz daha yüksek sesle telaffuz edilir. Tonlu sessiz harfi sözcüğün sonunda olursa, her zaman boğuk ses söylenir.

Ö: зуб [zup], рог [rok], раз [ras], рожь [roş]

Tonlu sessiz harfinden sonra boğuk sessiz harf varsa, iki sessiz de boğuktur.

Ö: автобус [aftóbus], ложка [lóşka], легко [lihkó], мягкий [m’ahkiy]

Boğuk sessiz harfinden sonra tonlu sessiz harf varsa, iki sessiz de tonludur.

Ö: вокзал [vagzál], отговорка [adgavórka] сдача [zdáça]

Rus Lehçeleri

1915 Yılındaki Rus Lehçeleri

Kuzey Lehçeleri   1. Arhangelsk Lehçesi   2. Olonets Lehçesi   3. Veliky Novgorod   4. Kirov, Kirov Oblast   5. Vladimir Lehçesi

Merkez Lehçeleri   6. Moskova Lehçesi   7. Tver Lehçesi Güney Lehçeleri   8. Oryol   9. Ryazan Lehçesi   10. Tula, Russia   11. Smolensk Lehçesi

Diğer Lehçeler

  12. Kuzey Rus Lehçesi Belarusya'yı etkiler

  13. Sloboda ve Step Lehçeleri Ukrayna'yı etkiler

  14. Step Lehçesi Rusya ve Ukrayna'yı etkiler

Bazı dil bilimciler Kuzey ile Güney arasında iki ana bölge arasında lehçe olduğunu söylerler. Rus lehçelerini Moskova ikiye bölüyor. Rus lehçelerini ayırmak gerekirse Kuzey, Merkez ve Güney Rus lehçeleri diye ayırabiliriz.^[29] Moskova Orta bölgeyi oluşturuyor. Rusça bölgelere göre farklılık gösterir. Lehçelerde sık telaffuz ve tonlama, kelime ve gramer ayrı ve standart dışı özellikler göstermektedir. Rus lehçeleri aynı zamanda başka ülkelere'de ilham olmuştur.^[30]Kuzey Rus lehçesi Belarus'u Sloboda ve bozkır lehçeleri ise Ukrayna'yı etkiler.^[31]

Rus lehçeleri birbirlerine oranla farklılık gösterir. Bu farklılıkların çoğu tonlama, telâffuz hatta kelimeler de bile gerçekleşebilir. Kuzey Rus lehçesi kelimeleri olduğu gibi telâffuz eder. Kelimeleri yumuşatmaz. Vurgu çok azdır. Ama gene de vurgu bulunan yerlerde belirli bir kuralı yoktur.^[31] Kuzey Rus lehçesi Rus alfabesinde bulunan ь harfini kelimelerde kullanmadan yutarak söylerler.^[30] Tıpkı bazı Türk yerleşimlerindeki insanların bazı harfleri yutması gibidir. Örneğin; nasıl Trakya'da yaşayan nüfusun yerlileri h sesini zor telâffuz ediyorlarsa aynı şey Kuzey Rusya'da yaşayan Ruslar için de geçerlidir. Örneğin; Rus dilinde aşk anlamına gelen любить (lyubid şeklinde okunur.) Kuzey Rus lehçesi bu kelimenin son harfini yutar.^[32] Bundan dolayı bu kelimeyi любить (lyubit) şeklinde telâffuz ederler. Aynı zamanda Kuzey Rus lehçesinde e ve o harfleri biraz daha uzatılarak söylenir. Bu söyleyiş Ukrayna diline benzer.^[33] Örneğin; Rus dilinde yağmur anlamına gelen дождь(dojid şeklinde okunur.) Kuzey Rus lehçesinde o harfi uzar. Bu kelime Kuzey Rus lehçesinde дождь (doojit) şeklinde telâffuz edilir. O harfi uzatılır. Kuzey Rus lehçesi Bulgarca'ya ve Makedonya diline telâffuz ve söyleniş bakımından çok benzer.^[34] Bu lehçe Belarus diline de ilham olmuştur.

Merkez lehçesi Rus dilinin en düzgün ve gerçekçi hâlidir. Kelimelerde telâffuz normaldir. Sesler konuşma dilinde yutulmaz veya uzatılarak söylenmez. Tıpkı Türk dili için kullanılan İstanbul Türkçesi ifadesi Merkez lehçesini ifade etmek için uygundur. Rus dilinin en sade hâli bu lehçedir.^[35] Rus yazı dilinde bu lehçe kullanılır. Rusya'nın başkentinde bu lehçe konuşulduğu için Rus diplomatların, politikacılarının, siyasetçilerinin ve hatta Rus devlet başkanlarının çoğunun lehçesi Merkez lehçesidir.^[36] Merkez lehçesinin en önemli özelliği Rus dilindeki tüm yazıların bu lehçe esas alınarak oluşturulmasıdır. Fakat gene de Rus dili yazıldığı gibi okunan bir dil değildir. Birçok harf yumuşatılır. Vurgu olamayan o sesi a olarak okunur.^[37] Örneğin; Rus dilinde demir anlamına gelen железо (jelyeza) şeklinde okunur. Yani lehçe olduğu gibi yazı dilinde de esas alınsa gene de bazı harflerin okunuşları farklıdır.^[38]

Güney Rus lehçesi Kuzey Rus lehçesine oranla daha kibardır. Hiçbir harf yutulmaz. Ancak bu lehçenin en büyük farklılığı telâffuzdur. Harfler ve kelimeler olduğundan çok daha farklı bir şekilde telâffuz edilir.^[39] Genel olarak sessiz harflerin çoğu yumuşatılır. Aynı zamanda konuşma dilinde de birçok harf düşürülebilir.^[40] Tıpkı Türk dilindeki ünlü düşmesi gibi bu lehçede de birçok sesli harf düşebilir. Örneğin; Rus dilinde çember anlamına gelen круг (kurug şeklinde okunur.) Yazı dilinde Merkez lehçesi esas alınır. Eskiden bu kelime куруг şeklinde yazılırdı.^[41] Güney Rus lehçesinde ilk u harfi düşer. Bundan dolayı Güney Rusya'da yaşayanlar bu kelimedeki ilk u harfini söylemezler. Bu ilginç telâffuz biçimi Merkez lehçesinin yazı diline ilham olmuştur. Fakat Merkez lehçesindeki kişiler bunu hâlâ (kurug) şeklinde telâffuz eder.^[42] Bu sadece yazı diline ilham olmuştur. Tıpkı Türkçe'deki dram,grup kelimeleri gibi bunların arasında bir harf vardır fakat yazı dilinde yazılmazlar. Aynı şey Rus dilinde de geçerli bu kelimenin arasında bir harf var fakat yazılmıyor. İşte Rus dilinde bu kelimenin ilk ünlü harfinin yazılmama nedeni Güney Rus lehçesinde bu harfin yutulmasıdır.^[43] Bu harfin yutulması yazı dilinde Ruslar tarafından hoş karşılanmıştır. Bundan dolayı bu kelime günümüzde de круг şeklinde yazılır. Rus dilinde fen anlamına gelen наука (nauga) şeklinde okunur. Bu sözcüğün bu şekilde okunmasının nedeni Güney lehçesidir.^[44] Bu okunuş çoğu Ruslarda aynı şekildedir. Kuzey Rus lehçesini konuşanlar dışındaki Merkezdeki Ruslarda dahil olmak üzere herkes bu kelimeyi böyle okur. Bu lehçede bu kelimedeki k harfi yumuşatılmış ve g olarak okunmuştur. Bu okunuş ise yaygınlaşmıştır.^[45] Merkez lehçesini konuşan çoğu kimse de bu kelimeyi bu şekilde okur. Fakat yazı dilinde ise Kuzey lehçesi kullanılmıştır.^[46]

Türev Diller

• Balaçka: Öncellikle Kazaklar tarafından konuşulan Orel bölgelerinde konuşulan dil
• Fenya: Farklı kelimelerle oluşan antik kökenli Rusça dil bilgisi
• Medny Aleut Dili: Island Bering tarafından karakterize edilmiş nesli tükenen karma dil
• Quelia: Almanca ve Rusça karışımı bir dil
• Runglish: Rus dilindeki söz dizimini İngiliz diline tanımlamak için İngilizler tarafından çıkarlan dil
• Russenorsk: Soyu tükenen dil Ruslar ve Norveçliler arasında ticaret yapan tüccarlar kullanırdı
• Surjık: Ukrayna dilinin Rusça en benzer olan halidir. Ukrayna'nın doğu ve orta bölgelerinde konuşulur.
• Trasyanka: Kırsal nüfusun büyük bir kısmı tarafından kullanılan Rus ve Belarus özellikli bir dildir.

Notlar

1. http://www.ethnologue.com/language/rus
2. "Article 68. Constitution of the Russian Federation". Constitution.ru. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151215202741/http://www.constitution.ru:80/en/10003000-01.htm. Erişim tarihi: 2013-06-18. 
3. "Article 17. Constitution of the Republic of Belarus". President.gov.by. 1998-05-11. 22 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131222223432/http://president.gov.by:80/en/press19329.html. Erişim tarihi: 2013-06-18. 
4. N. Nazarbaev (2005-12-04). "Article 7. Constitution of the Republic of Kazakhstan". Constcouncil.kz. 24 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140524013630/http://www.constcouncil.kz:80/eng/norpb/constrk/. Erişim tarihi: 2013-06-18. 
5. (Rusça) Статья 10. Конституция Кыргызской Республики
6. "Article 2. Constitution of Tajikistan". Unpan1.un.org. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160529172734/http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/untc/unpan003670.htm. Erişim tarihi: 2013-06-18. 
7. Abkhazia and South Ossetia are only partially recognized countries
8. (Rusça) Статья 6. Конституция Республики Абхазия
9. (Rusça) Статья 4. Конституция Республики Южная Осетия
10. "Article 12. Constitution of the Pridnestrovskaia Moldavskaia Respublica". Mfa-pmr.org. 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141021011152/http://mfa-pmr.org/index.php?newsid=644. Erişim tarihi: 2013-06-18. 
11. http://www.gagauzia.md/(2008-08-05)."Article 16. Legal code of Gagauzia (Gagauz-Yeri)". Gagauzia.md. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160405004837/http://gagauzia.md/pageview.php?l=en&id=240&idc=389. Erişim tarihi: 2013-06-18. 
12. "Russian Language Enjoying a Boost in Post-Soviet States". Gallup.com. August 1, 2008. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160529170308/http://www.gallup.com/poll/109228/Russian-Language-Enjoying-Boost-PostSoviet-States.aspx. Erişim tarihi: 2010-05-16. 
13. "Падение статуса русского языка на постсоветском пространстве" (Russian). Демоскоп Weekly. 2006. http://www.demoscope.ru/weekly/2006/0251/tema01.php. 
14. "The World's Most Widely Spoken Languages". Saint Ignatius High School. Cleveland, Ohio. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160612230446/http://www2.ignatius.edu/faculty/turner/languages.htm. Erişim tarihi: 17 February 2012. 
15. http://www.un.org/Depts/DGACM/faq_languages.htm
16. http://pub.stat.ee/px-web.2001/igraph/MakeGraph.asp?gr_type=5&gr_width=600&gr_height=400&gr_fontsize=12&menu=y&PLanguage=2&pxfile=RV02222012112275739.px&wonload=600&honload=400&rotate=
17. "Population census of Estonia 2000. Population by mother tongue, command of foreign languages and citizenship". Statistics Estonia. 22 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120322001535/http://pub.stat.ee/px-web.2001/Dialog/varval.asp?ma=PC227&ti=POPULATION+BY+MOTHER+TONGUE,+COMMAND+OF+FOREIGN+LANGUAGES+AND+CITIZENSHIP&path=../I_Databas/Population_census/08Ethnic_nationality._Mother_tongue._Command_of_foreign_languages/&lang=1. Erişim tarihi: 2007-10-23. 
18. Sussex & Cubberley 2006, ss. 477–478, 480.
19. "Encyclopaedia Britannica 1911". 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130527053059/http://www.1911encyclopedia.org/Russian_Language. 
20. "The World's Most Widely Spoken Languages". Saint Ignatius High School. Cleveland, Ohio. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160612230446/http://www2.ignatius.edu/faculty/turner/languages.htm. 
21. "ЗАКОН СССР ОТ 24.04.1990 О ЯЗЫКАХ НАРОДОВ СССР" (SSCB Dilleri Hakkında SSCB Kanunu, 1990 (Rusça)
22. http://ec.europa.eu/education/languages/pdf/doc631_en.pdf
23. "Русский язык в Монголии стал обязательным" (Russian). Новый Регион. September 21, 2006. http://www.nr2.ru/83966.html. Erişim tarihi: May 16, 2009. 
24. "Old Russian" (English). 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121021091101/http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=orv. 
25. "Russian Keyboard" (English). 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151209095201/http://www.codeproject.com:80/Articles/11940/RusKey-mapping-the-Russian-keyboard-layout-into-th. 
26. "словари" (Russian). http://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/. 
27. "Dalmatia" (English). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160303171834/http://www.newadvent.org/cathen/04606b.htm. 
28. "И. И. Калиганов (Институт славяноведения РАН)" (Russian). 4 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130604182815/http://www.kroraina.com/knigi/is_ran/is_ran_4.html. 
29. David Dalby. 1999-2000. The Linguasphere Register of the World's Languages and Speech Communities. Linguasphere Press. Pg. 442.
30. "The Language of the Russian Village" (Russian). 16 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151116065347/http://www.gramota.ru:80/book/village/map13.html. Erişim tarihi: 2011-11-10. 
31. Sussex & Cubberley 2006, ss. 521–526.
32. "Russian Language Accent" (Russian). 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160310025839/http://www.russianedu.ru/phorum/viewtopic.html&f=2&t=15. 
33. "Развитие речи" (Russian). 24 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151024071504/http://rus.1september.ru:80/topic.php?TopicID=24&Page=1. 
34. James B. Minahan 2000 Greenwood Press One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National Groups, Kuban Cossacks p. 384 ISBN 0-313-30984-1 Retrieved 10 December 2007
35. Viktor Zakharchenko, Folk songs of the Kuban, 1997 Retrieved 07 November 2007
36. "Падение статуса русского языка на постсоветском пространствее" (Russian). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304204317/http://demoscope.ru/weekly/2006/0251/tema01.php. 
37. "ОБЩЕСТВО" (Russian). 17 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150717024919/http://top.rbc.ru/society/16/08/2012/664886.shtml. 
38. "Русский язык в Монголии стал обязательным" (Russian). 4 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140504174449/http://www.nr2.ru/83966.html. 
39. "КОНСТИТУЦИЯ РЕСПУБЛИКИ АБХАЗИЯ" (Russian). http://www.abkhaziagov.org/ru/state/sovereignty/. 
40. "КОНСТИТУЦИЯ РЕСПУБЛИКИ ЮЖНАЯ ОСЕТИЯ" (Russian). 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131020155305/http://cominf.org/node/1127818105. 
41. "Законодательство Российской Федерации" (Russian). 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160514134211/http://legal-ussr.narod.ru/data01/tex10935.htm. 
42. "Конституция КР" (Russian). 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160508184855/http://www.gov.kg/?page_id=263. 
43. "В Риге прошла массовая манифестация против перевода русских школ на латышский язык" (Russian). 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160608223726/http://txt.newsru.com/world/04sep2003/russian_school.html. 
44. "У К Р А Ї Н А О Д Е С Ь К А О Б Л А С Н А Р А Д А Р І Ш Е Н Н Я" (Russian). 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160310045955/http://oblrada.odessa.gov.ua/index.php?catid=125&id=2008:-------l----r----&itemid=185&lang=ru&option=com_content&view=article. 
45. "ПОЛИТИКА" (Russian). 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160330055032/http://www.from-ua.com/politics/e62743796b72a.html. 
46. "Глава 3. ОБЕСПЕЧЕНИЕ ПРАВ И СВОБОД ГРАЖДАН УКРАИНЫ, ПРАВ НАЦИОНАЛЬНОСТЕЙ В АВТОНОМНОЙ РЕСПУБЛИКЕ КРЫМ" (Russian). 30 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140330092350/http://www.rada.crimea.ua/en/bases-of-activity/konstituciya-ARK/glava03. 

Dış bağlantılar

• Etnoloji'de Rusça
• Rosetta Project'te Rusça
• Rusça-Türkçe Sözlük (Pamukkale Üniversitesi)
• Rusça Alfabe