İbn Nefis
| İbn Nefis ابن النفيس | |
|---|---|
 | |
| İbn Nefis | |
| Tam adı: | Ebü'l-Hasan Alâüddîn Ali bin Ebi'l-Hazm İbn Nefîs el-Karaşî ed-Dımeşkî |
| Doğumu: | 1210 |
| Doğum yeri: | Irak, Şam |
| Ölümü: | 1288 |
| İlgilendikleri: | Felsefe, tıb, astronomi, kozmoloji, sosyoloji |
| Etnik köken: | Arap |
| Çağ: | İslam'ın Altın Çağı |
| Dini: | İslam |
| Etkilendikleri: | Hipokrat, Galen, İbn-i Sina |
| Etkiledikleri: | Ebu Hayyan el-Garnati |
| Önemli çalışmaları: | ▪ Kılcal damarı, Pulmoner dolaşımını ve Koroner dolaşımını keşf etti.
▪ Metabolizma kavramını ilk tanımlayan kişi[1] |
İbn Nefis (İbn el-Nefis) tam künyesi ile Ebü'l-Hasan Alâüddîn Ali b. Ebi'l-Hazm İbn Nefîs el-Karaşî ed-Dımeşkî (doğum: H. 607-M.1210 / ölüm: H. 21 Zikade 687-4 Aralık 1288)[2] (Arapça: علاء الدين أبو الحسن عليّ بن أبي حزم القرشي الدمشقي ) (d. 1213 - ö. 1288) Arap İslam bilgini, bilim adamı. Birçok farklı dallarda çalışmaları bulunan İbn Nefis, hekim, anatomi uzmanı, fizyolog, cerrah, oftalmolog (göz hekimi), psikolog, astronom, kozmolog, ve jeolog idi. Bunların yanı sıra sosyal ve beşeri bilimlerde de birçok çalışmaları olan İbn Nefis, hafız, muhaddis, Şafii (mezhebi) hukukçusu, teolog, İslam filozofu, sosyolog, romancı, bilim kurgu yazarı, gramerci, dilbilimci ve tarihçi'dir. İbn Nefis Şam'da doğmuş, Kahire'de çalışmıştır.
İbn Nefis pulmoner dolaşım[3] ile birlikte kılcal damar[4] ve koroner dolaşımları[5][6] da ilk keşfeden kişi olmasıyla tanınmıştır. Zira bunlar dolaşım sisteminin temelini oluşturmaktadır; nitekim kendisi bu keşifleri sebebiyle dolaşımsal fizyolojinin babası ve "Orta Çağın en büyük fizyoloğu" olarak görülmüştür.[7]
İbn Nefis ayrıca deneysel tıbbın, postmortem otopsinin ve insan diseksiyonunun erken savunucularındandır.[8][9] Metabolizma kavramını ilk tanımlayan kişi olan İbn Nefis,[1] ek olarak İbn-i Sina ve Galen'in anatomik ve tıbbî sistemlerinden ayrılan yeni fizyoloji, anatomi, psikoloji ve nabız sistemleri geliştirmiş, bu sistemlerde kendisinden önceki hekimlerin ortaya attığı veya kabul ettiği çeşitli fizyolojik, anatomik vb. hatalara yer vermemiş,[10] yeni fizyoloji sisteminde vücut bölgelerini betimlemek için çeşitli şemalar, şekiller kullanmıştır.[11]
Tıp bilimine yaptığı katkıların yanı sıra İslam dini ilimlerini konu alan eserler de kaleme almıştır; özellikle hadis ilmine dair kaleme aldığı Muhtasar fî İlm-ı Usûl el-Hadîs ("Hadis Usûlünün Kısa Bir Açıklaması") eseri önem arz eder ki bu eserinde hadis ilimi için daha akılcı ve mantıksal bir sınıflandırma ortaya atmıştır.[12] Ayrıca Arapça edebî eserler de vermiş, kurgusal edebiyata katkıda bulunmuştur. Bunlardan en kayda değeri er-Risaletü'l-Kâmiliyye fi's-sîreti'n-nebeviyye (Theologus Autodidactus) isimli eserdir. Hikâyede ıssız bir adada kalan bir çocuğun ergenliğe giriş süreci ele alınır; İbn Nefis bu hikâye temelini kullanarak çeşitli dinî, felsefî ve bilimsel temaları ve görüşlerini ortaya koymuştur.[1]
Kaynakça ve notlar
- 1 2 3 Dr. Abu Shadi Al-Roubi (1982), "Ibn Al-Nafis as a philosopher", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait (cf. Ibn al-Nafis As a Philosopher, Encyclopedia of Islamic World).
- ↑ TURGUT, Ali Kürşat - İbn Nefîs'te İnsanın Zihinsel Tekâmülü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Temmuz 2014-ANKARA s.39-40
- ↑ S. A. Al-Dabbagh (1978). "Ibn Al-Nafis and the pulmonary circulation", The Lancet 1: 1148.
- ↑ Dr. Paul Ghalioungui (1982), "The West denies Ibn Al Nafis's contribution to the discovery of the circulation", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait (cf. The West denies Ibn Al Nafis's contribution to the discovery of the circulation, Encyclopedia of Islamic World)
- ↑ Husain F. Nagamia (2003), "Ibn al-Nafīs: A Biographical Sketch of the Discoverer of Pulmonary and Coronary Circulation", Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine 1: 22–28.
- ↑ Matthijs Oudkerk (2004), Coronary Radiology, "Preface", Springer Science+Business Media, ISBN 3-540-43640-5.
- ↑ George Sarton (cf. Dr. Paul Ghalioungui (1982), "The West denies Ibn Al Nafis's contribution to the discovery of the circulation", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait)
(cf. The West denies Ibn Al Nafis's contribution to the discovery of the circulation, Encyclopedia of Islamic World) - ↑ Ingrid Hehmeyer and Aliya Khan (2007), "Islam's forgotten contributions to medical science", Canadian Medical Association Journal 176 (10): 1467-1468 [1467].
- ↑ Islamic medicine, Hutchinson Encyclopedia.
- ↑ Dr. Sulaiman Oataya (1982), "Ibn ul Nafis has dissected the human body", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait (cf. Ibn ul-Nafis has Dissected the Human Body, Encyclopedia of Islamic World).
- ↑ Dr Ibrahim Shaikh (2001), Who Discovered Pulmonary Circulation, Ibn Al-Nafis or Harvey?, FSTC.
- ↑ Fancy 2006, ss. 67-77