İbrahim Alaettin Gövsa
| İbrahim Alaettin Gövsa | |
|---|---|
| Doğum |
1889 İstanbul |
| Ölüm |
29 Ekim 1949, Ankara |
| Meslek | Yazar, şair, öğretmen |
| Vatandaşlık |
 Türkiye |
İbrahim Alaettin Gövsa (d. 1889, İstanbul - ö. 29 Ekim 1949, Ankara), Türk yazar, şair, eğitimci, mizahçı ve siyasetçi.
Türk çocuk edebiyatının öncülerindendir. 1911'de yayımladığı Çocuk Şiirleri adlı kitabı, Türk edebiyatının ilk çocuk şiiri kitaplarındandır.[1] Ünlü bir eğitimci olan Gövsa, Türkiye’de psikoloji ve pedagoji çalışmalarının henüz çok yeni olduğu bir dönemde konularda eserler vermiştir. Asıl kalıcı hizmetler yaptığı saha biyografi ve ansiklopedi alanlarıdır. "Meşhur Adamlar Ansiklopedisi" ile "Türk Meşhurları Ansiklopedisi" bu alandaki en önemli eserleridir.
TBMM III. dönem Sivas, IV. dönem Sinop, VI. ve VII. dönem İstanbul milletvekilliği yapmış bir siyasetçidir.
Yaşamı
1888 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Annesi Yemen'de şehit düşen Erzurumlu Osman Paşa'nın kızı; babası, Enderun Mektebi Hocalarından müderris Abdullah Efendi'nin (Küçük Filibeli) oğlu Mustafa Âsım Bey idi.[2]
İlk öğrenimine İstanbul'da Şems'ül-Maârif özel okulunda başladı. Babasının mektuğpçuluk yaptığı Trabzon'da Trabzon idâdîsi'nde başladığı ortaöğrenimini; babasının ölümü üzerine annesiyle birlikte geldiği İstanbul'da, Vefa Lisesi'nde tamamladı.[3] Edebiyata ilgisi okul yıllarında ortaya çıktı. Babasının zengin kitaplığı ve edebiyat sevgisi onu şiire yöneltti.[4] İlk şiirlerini çocuk yaşta iken "Musavver Terakki" adlı dergide yayımladı.
1907'de Mekteb-i Hukuk'a girdi. 1910 yılında mezun oldu. Hukuk Mektebinin son sınıfında iken Adliye Nezâreti'nde memurluğa başladı. Aynı yıllarda Haham Mektebi'nde Türkçe ve Hukuk dersleri verdi. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra dönemin gençlerinde görülen edebi heyecan onda da uyanmıştı. Başlangıçta aruz vezninde ve klasik nazım şekilleriyle şiir yazmaktayken Tevfik Fikret’in Rübâb-ı Şikeste’siyle yeni şiire ilgi duymaya başladı. Hukuk Mektebi'nda tanıştığı Tahsin Nahit, Emin Bülent, Ahmet Haşim ile okul dışından dostları Mehmet Behçet (Yazar), Köprülüzâde Fuad, Halil Nihat Mehmet Akif’in üzerinde büyük etkisi oldu.[4] Arkadaşlarının teşviki ile Fecr-i Ati topluluğuna ilk katılanlardan oldu ama topluluğun yazın konusunda görüşlerini benimsemedi ve kısa süre içinde gruptan ayrıldı. Orhan Seyfi ve Enis Behiç gibi hececi şairlerle birlikte hece vezniyle şiirler yazmaya başladı. Eğitimci Mustafa Satı Bey'in 1909'da yayımlanan bir yazısında "çocuk şiirlerine ve şarkılarına muhtacız” diye yazması üzerine çocuk şiirleri yazmaya başlayan İbrahim Alaaddin, şiirlerini 1911'de yayımladığı Çocuk Şiirleri adlı kitapta topladı. Kitap büyük ilgi gördü. Anadolu ve Rumeli dışına da ulaştı. Şair hayattayken toplam altı baskı yaptı.[1]
1911'de sınavla lise öğretmenliği hakkını kazanınca Trabzon Sultânîsi'ne edebiyat öğretmeni olarak atandı. 1912 yılında burada öğretmen iken, gönüllü olarak, Balkan Savaşı'na katıldı.[3]
1913'te Maarif Vekaleti tarafından edebiyat öğrenimi için İsviçre'ye gönderildi ancak çalışmalarını psikoloji ve pedagojiye kaydırdı.[4] Birinci Dünya Savaşı'nın çıkması üzerine, diğer öğrencilerle birlikte, yurda çağrıldı. Bu sırada Çanakkale zaferinin büyüklüğünü edebiyata kazandırmak amacıyla, Çanakkale'ye gönderilen edebiyatçılar arasında bulundu. 1915'te tekrar İsviçre'ye döndü ve Cenevre Üniversitesi Psikoloji Enstitüsü'den diploma; Jean Jacques Pousseau Pedegoji Enstitüsü'nden tasdikname alarak 1916'da yurda döndü.
İsviçre'den döndükten sonra Tedrîsat gazetesinde pedagoji ve çocuk edebiyatı üzerine yazdığı yazılarla geniş bir okuyucu kitlesi üzerinde etkili oldu.[4] Bir süre İkdam gazetesinde Fransızca’dan tercümeler yaptı; Zümrüdüanka, Resimli Gazete ve Akbaba dergilerinde Kıvılcım imzasıyla telif, tercüme ve mizahî yazılar yayımladı.
1916-1926 arasında öğretmen yetiştiren İstanbul Dârü'l-Muallimînin'de Fen Terbiye ve İlmiahvâl (Psikoloji ve Pedagoji) öğretmenliği ve üç yıl müdürlük yaptı. Bir yandan da Darülfünun' da Psikoloji, Kız Öğretmen Okulu'nda Felsefe dersleri verdi. 1926 yılında Maârif Vekâleti Tâlim ve Terbiye Dâiresi üyeliğine getirildi.
1927 senesinde TBMM III. dönem Sivas mebusu seçildi. IV. dönem Sinop milletvekilliği yaptıktan sonra 1935'te Maârif Vekâleti müfettişi oldu. 1936'da yeniden meclise girdi. VI. ve VII. Dönem İstanbul Milletvekilliği yaptı.[5]
Atatürk'ün ölümü üzerine yayımladığı Tavaf adlı şiiri büyük üne kavuşmuştur.[1]
Son yıllarında gazetelere günlük fıkra yazıları, sözlük ve ansiklopedi telif, redaksiyon ve yayım çalışmaları ile meşgul oldu. İnönü Ansiklopedisi Genel Sekreterliği'ni yaptı. Ansiklopedinin ilk cildinde ilk cildine dünyada ve Türkiye’de ansiklopedicilik hakkında yazdığı yirmi üç sayfalık önsöz önemli bir kaynaktır.[4] 1945'ten ölümüne kadar Ziraat Bankası idare meclisi üyeliğinde bulundu. 29 Ekim 1949’da Ankara'da "Şair Akif Sokağı" başlıklı bir yazı yazarken kalp durması sonucu öldü.[3] Cebeci Asri mezarlığında arkadaşı Halil Nihat Boztepe'nin mezarı yanına defnedilmiştir.[4]
Adı 1960 yılında İstanbul'un Fatih semtinde bir okula verildi.[6]
Eserleri
Edebî Eserleri
Eğitime Dair Eserleri
|
Biyografi, Ansiklopedi ve Sözlük Çalışmaları
|
Dış bağlantılar
Kaynakça
- 1 2 3 Mecit Canatak, İbrahim Alaattin'in (Gövsa) Çocuk Şiirleri Adlı Eserinin Çocuk Edebiyatındaki Yeri, Turkish Studies Cilt 62, Bahar 2011
- ↑ Abdullah Gövsa, EdebiyatveSanatAkademisi.com, 30.06.2011 Erişim tarihi:03.04.2015
- 1 2 3 Cavit Binbaşıoğlu, 'İbrahim Alaaddin Gövsa'nın Yaşamı, Eserleri ve Türk Eğitimine Katkıları
- 1 2 3 4 5 6 Atilla Çetin, Gövsa, İbrahim Alâeddin, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 14
- ↑ , TBMM Albümü, Erişim tarihi: 21 Temmuz 2014
- ↑ İbrahim Alaattin Gövsa İlköğretimokulu web sitesi, Erişim tarihi:03.04.2015