İbrahim Kaypakkaya

Bu maddenin veya sayfanın tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır.
Ayrıntılar için lütfen ilgili tartışma sayfasına bakınız.
Şablonu çıkarmadan önce lütfen şablonun yardım sayfasını inceleyiniz. (Ağustos 2011‎)
İbrahim Kaypakkaya
Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist
1. Genel Sekreteri
Görev süresi
1972 - 18 Mayıs 1973
Yerine geldiği Makam oluşturuldu
Yerine gelen Süleyman Cihan[1]
Kişisel bilgiler
Doğum 1948 (resmi olarak 1949)[2][not 1]
Karakaya, Sungurlu, Çorum
Ölüm 18 Mayıs 1973 (25 yaşında)
Diyarbakır Cezaevi
Partisi Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist
Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi
Türkiye İşçi Partisi[3]
İlişkileri Ali Kaypakkaya (Babası)[4]
Mediha Kaypakkaya (Öz annesi)[5]
Şükran Kaypakkaya (Üvey annesi)[6]
Mesleği Yazarlık[not 2][7][8]
Özel öğretmenlik[not 3][9]
Askerî hizmeti
Takma adı İbo
Hamza
Bağlılığı TKP/ML
Hizmet yılları 1972-73

İbrahim Kaypakkaya (d. 1948, Karakaya, Sungurlu, Çorum - ö. 18 Mayıs 1973, Diyarbakır), Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist'in kurucusu olan devrimci. Fikirlerini benimseyenler arasında kimi zaman İbo olarak anılır. TKP/ML içerisindeki kod adı Hamza'dır.[10]

Yaşamı

1949 yılında Çorum'un Sungurlu ilçesinin Karakaya Köyü'nde doğdu. İlkokulu bitirdikten sonra Hasanoğlan Öğretmen Okulu'na girdi. Öğretmen Okulunun ardından İstanbul'daki Çapa Yüksek Öğretmen Okulu'na başladı. Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi - Fizik Bölümü öğrencisi olan Kaypakkaya, sol düşüncelerle burada tanıştı. Mart 1968'de Çapa Fikir Kulübü'nün kurucuları arasında yer aldı. Çapa Fikir Kulübü'nün başkanı olan Kaypakkaya, 6. Filo'ya karşı bildiri yayınladığı gerekçesiyle Kasım 1968'de okuldan atıldı.

FKF ve TİP içinde ortaya çıkan ayrışmada Millî Demokratik Devrim (MDD) tezini savunan kesimde yer aldı. İşçi-Köylü gazetesinin İstanbul'daki bürosunda çalışan Kaypakkaya, Aydınlık ve Türk Solu dergilerine yazılar yazdı. Aydınlık içinde meydana gelen ayrışmada Doğu Perinçek'in başını çektiği PDA kanadında yer aldı. 1972 yılına kadar PDA (TİİKP) saflarında çalıştı ve DABK üyesi olarak görev yaptı. Bu tarihte PDA ile yolları ayrıldı. Doğu Perinçek ve çevresinin saptırımcı (revizyonist) ve fırsatçı (oportunist) olduklarını iddia eden Kaypakkaya, ayrılık sonrasında TKP/ML TİKKO'yu kurdu.

TKP/ML faaliyetlerinin yoğunlaştığı Çemişgezek bölgesinde mücadele ederken, 24 Ocak 1973'de Tunceli/Çemişgezek ilçesi Vartinik köyü Mirik mezrasında kolluk güçleri tarafından bulunduğu köyün nöbet tutan arkadaşlarının uyuya kalması sonucu etrafın sarıldığını fark edemezler.[11] Yıldız, kaçarken askerlere kendi yaptıkları Çin Yapısı tipi bombadan atar, ama bomba 10-15 metre önlerine düşer.[12] Kaçarken Yıldız bir kurşun isabet eder ve yere düşer. Aynı anda Kaypakkaya'da boynundan saçma kurşunlarıyla vurulup yere düşer. Jandarmalar gelince ölü numarası yapar.[13] Üstünden Haydar Mecit yazılı bir kimlik çıkması üzerine Fehmi Altınbilek diğerlerinin peşine düşer. Askerler gittikten sonra Kaypakkaya kaçar. Zayıf düşmesi nedeniyle Yıldız'ı geride bırakır.[14] Çatışma sonunda TİKKO'nun ilk komutanlarından Ali Haydar Yıldız yaşamını yitirir, Kaypakkaya yaralı olarak çatışma alanından uzaklaşır, Muzaffer Oruçoğlu ve Hüseyin Bozkurt[not 4] kaçar. Beş gün kadar dağda yaralı saklanan Kaypakkaya, yiyeceğinin kalmaması üzerine indiği köyde Cafer Atan isimli bir öğretmenin ihbarı sonucu[15] 5 gün sonra yakalandı.[16]

Çatışmadan sonra kaçarken botlarının tabanları yırtılır. 5 gün boyunca yaralı ve ıslak oluşundan dolayı ayakları üşümeye başlar. Arada indiği bir köyde kendisine bir derece bakım yapılsada geç kalındığından dolayı soğuma durmaz.[17] Üstüne üstlük yaralı olduğu halde kasıtlı olarak saatlerce yürütülmesinin sonucu da olarak parmakları hissizleşir. Bunun sonucunda kaldırıldığı hastanede 20 Şubat 1973'de[18] ayak parmakları kesilir.[19] Kaypakkaya'nın sağ ayağındaki tüm parmakları, sol ayağında ise küçük parmağı hariç hepsi kesilir.[20]

İbrahim Kaypakkaya, Diyarbakır'da süren dört aylık sorgulama ve işkence (parmaklarının, ellerinin, ayaklarının kesilmesi gibi) sürecinden sonra 9 Mayıs 1973'te babasına sorgusunun bittiğini ve görüşmelerinde sakınca olmadığını belirtip, Çapa FKF ile ilgili hakkında açılan bir soruşturma için bazı belgeleri getirmesini istedi.[21] Mahkemeye çıkartılmasına az bir zaman kala, görgü tanıklarına göre 16 Mayıs 1973'te son bir kez sorguya (?) götürüldü ve 18 Mayıs 1973'te yaşama veda etti. Ölüm sebebi kayıtlara intihar olarak geçmiştir.

Oğlunu görmeye gelen babasına ertesi gün cansız bedeni teslim edildi. Bedeninde birçok delik olmakla birlikte kafası kesilmiş ve kasıkları parçalanmıştı.[22] Ölümü dönemin bağımsız milletvekili Mehmet Ali Aybar tarafından bir soru önergesiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne getirildi.

Mezarı, doğum yeri olan Karakaya'dadır.

Kaypakkaya'nın yazılarının toplandığı Seçme Yazılar adlı bir kitabı vardır.

Düşünceleri

İbrahim Kaypakkaya, pratik devrimciliğinin yanı sıra, Türkiye'nin sosyalist düşünce dünyasına farklı bir ivme kazandırmış bir teorisyen olarak görülmüştür. Bu hususta en çok dikkati çeken konu, dönemin Türk sosyalistlerinin büyük bir çoğunluğunun yer aldığı Millî Demokratik Devrim anlayışını savunan yasal ve yasadışı grupların görüşleriyle neredeyse taban tabana zıt duran bir Kemalizm karşıtlığıdır. İbrahim Kaypakkaya, dönemin diğer Türk sosyalist ve komünist gruplarının benimsediği ve eylem ile görüşleriyle bizzat içerisinde yer aldıkları Kemalizm ile bağlarını koparmasının ardından, ulus-devlet ideolojisinin karşısında duran, azınlık hakları üzerine inşa ettiği kendi yolunu ve çizgisini ortaya çıkartmıştır.

Kemalizm'e karşı çıkışı, Kemalist ideolojinin milliyetçi ve sınıfsal yapısı ile alakalı bir çıkış olarak kendisini göstermiş, Kaypakkaya'nın bu minvalde öne sürdüğü Lenin'in "Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı" anlayışı çevresine kendi fikrince oturtarak düzenlediği "Kürtler de bir ulustur ve kendi kaderlerini belirleme hakları vardır" yönündeki görüşü, Kaypakkaya'nın İkinci Fikir Kulüpleri Federasyonu Kurultayı'ndan gürültülü bir şekilde kovulmasına ve akabinde dönemin diğer sosyalist grupları ile yollarının bütünüyle ayrılmasına sebep olmuştur.

TKP/ML-TİKKO'nun kuruluşu bu ayrılık sürecinin ardından gerçekleşmiş ve Kaypakkaya, yandaşları ile birlikte kendi mücadelesine başlamıştır.

Maoist bir dünya görüşünü benimseyen Kaypakkaya, Mao'nun köylerden şehirlere doğru yayılacak bir devrim anlayışını benimsemiş ve bunun yolunun asla siyasi bir çözüm olmadığını, muhakkak silahlı mücadeleden geçmesi gerektiğine inanmıştır.

Günümüzde Kaypakkayacı illegal 4 örgüt faaliyet yürütmektedir. Bunlar; Maoist Komünist Partisi (MKP), İbocu Dönüşüm Hareketi (İDH), TKP/M-L Maoist Parti Merkezi (www.tkp-ml.de) ve Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist'dir. Ayrıca TKP/M-L'nin ideolojik çizgisine yakın faaliyet yürüten Partizan isimli bir kuruluşta mevcuttur. Ayrıca yasal faaliyet yürüten Halkın Günlüğü, Devrimci Dönüşüm, Partizan, Uzun Yürüyüş dergileri Kaypakkayacı oluşumlardır.

Ölümünden sonra

Kaypakkaya'yı jandarmaya teslim ettiği öne sürülen öğretmen Cafer Atan, can güvenliği nedeniyle sık sık görev yeri değiştirdi.[23] Atan, 2000 yılında Sarıgazi'deki evini basan üç kişi tarafından kafasından kurşunlanarak öldürüldü.[23]

24 Ocak 1973'te Kaypakkaya ve arkadaşlarına karşı yapılan komando harekatını yöneten, daha sonrasında Kaypakkaya'yı yaralı ele geçiren Fehmi Altınbilek, Haziran 2015'te Beşiktaş'ta uğradığı silahlı saldırıda yaralandı.[24] Üzerinde emekli albay Çetin Oğuz adına düzenlenmiş sahte kimlik çıkan Altınbilek'in adı 1970 yılında işlenen Dr. Necdet Güçlü cinayetine, 1972 yılında Kızıldere'de Mahir Çayan ve arkadaşlarının öldürülmesi ve Mehmet Ali Ağca'nın kaçırılması olaylarına da karışmıştı.[24]

Dönemin Diyarbakır sıkıyönetim komutanı Korgeneral Şükrü Olcay, Kaypakkaya'nın ölümünden sonra aynı yıl orgeneralliğe terfi etti ve 2. Ordu Komutanı oldu.[25]

İbrahim'im babası Ali Kaypakkaya, soyadından dolayı küçük oğlunu okula yazdırmakta zorlanınca köyünün adı Karakaya'yı soyadı olarak aldı.[26] Ali Karakaya, 85 yaşında vefat etti ve vasiyeti üzerine İbrahim'in mezarı yanında toprağa verildi.[27][28] İbrahim'in kız kardeşi Ankara Barosu avukatlarından Elif Güneş, 2011 yılında Cumhuriyet Halk Partisi'nde aktif siyasete başladı.[29]

Anma törenleri

Kaypakkaya'yı, köyündeki mezarı başında anma törenlerine katılanlar "terör örgütünün propagandasını yapmak" ve "suçu ve suçluyu övmek" suçlarından soruşturmaya ve hapis cezasına tabi tutulmaktadır.[30][31] 2012'de düzenlenen anma töreninde Kaypakkaya'nın üvey annesi Şükran ve akrabalarının da aralarında bulunduğu 131 kişi hakkında soruşturma başlatıldı.[32][33] Mahkeme, konserlerinde Kaypakkaya'yı övdükleri gerekçesiyle Ferhat Tunç'u iki yıl, Pınar Aydınlar'ı 10 ay hapis cezasına çarptırdı.[34][35]

Edebiyatta İbrahim Kaypakkaya

Dipnotlar

  1. ↑ Bulunduğu yörede nüfusa geç yazdırma adet olduğundan dolayı 1 yıl geç yazdırılmıştır.
  2. ↑ Dönemin bazı sosyalist yayınlarında (Proleter Devrimci Aydınlık gibi) yazılar yayınlamıştır.
  3. ↑ Okuldan çıkarıldığı dönem geçinme amaçlı bazı öğrencilere matematik dersleri vermiştir.
  4. ↑ Uyuya kalan nöbetçi

Kaynakça

  1. ↑ "1981'de yitirilenler.". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160309163146/http://www.babaerdogan.org/partizan/1981.html.
  2. ↑ Cilasun, Emrah. Kırmızı Gül Buz İçinde. El Yayınları. s. 15.
  3. ↑ "Faşizmin İşkencehanelerinde Devrim Savunması". 17 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130617122746/http://www.kizilbayrak.net:80/ana-sayfa/makaleler/haber/fasizmin-iskencehanelerinde-devrim-savunmasi.
  4. ↑ "Ali Kaypakkaya son yolculuğuna uğurlandı". http://sendika7.org/2012/06/ali-kaypakkaya-son-yolculuguna-ugurlandi/.
  5. ↑ Feyizoğlu, Turhan (Ekim 2011). İbo: İhtilalin Fidanı (Alfa Yayınları'nda 1. bas.). Alfa Yayınları. s. 4. ISBN 978-605-106-394-2.
  6. ↑ "İbrahim Kaypakkaya'nın annesine soruşturma". 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160128092222/http://odatv.com/ibrahim-kaypakkayanin-annesine-sorusturma-1610121200.html.
  7. ↑ "18 Mayıs 1973: İbrahim Kaypakkaya işkencede katledildi". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305095924/http://arsiv.marksist.org/tarihte-bugun/11497--18-mayis-1973-ibrahim-kaypakkaya-iskencede-katledildi.
  8. ↑ "TÜSTAV sitesinden PDF formatında ulaşılabilecek İ. Kaypakkaya'nın da yazılarının çıktığı Proleter Devrimci Aydınlık sayıları.". 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151211161207/http://tustav.org/aydinlik/.
  9. ↑ "Bir Devrimcinin Portresi İbrahim Kaypakkaya". 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151211104736/http://bianet.org/bianet/siyaset/96234-bir-devrimcinin-portresi-ibrahim-kaypakkaya.
  10. ↑ "1973'te yitirilenler". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160309183912/http://www.babaerdogan.org/partizan/1973.html.
  11. ↑ Oruçoğlu, Muzaffer (2008). Tohum (9. bas.). Babek Yayınları. s. 442. ISBN 978-975-6999-26-1.
  12. ↑ age. s. 443.
  13. ↑ Feyizoğlu, Turhan. İbo: İhtilalin Fidanı. s. 292.
  14. ↑ Oruçoğlu, Muzaffer. Tohum. s. 444, 448.
  15. ↑ "Korkunç intikam". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304130901/http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2000/10/24/253676.asp.
  16. ↑ Mater, Nadire. Sokak Güzeldir: 68'de Ne Oldu. Metis. s. 103.
  17. ↑ 28 Şubat 1973 tarihli Arkadaşlara anlatacağım bazı şeyler var diye başlayan mektubu
  18. ↑ 20 Şubat 1973 tarihli babasına yazdığı mektup
  19. ↑ "Tunceli Milletvekili Şerafettin Haris tarafından TBMM'ye verilen yazılı soru önergesi". tbmm.gov.tr. https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:xxq-py6gdnUJ:www2.tbmm.gov.tr/d23/7/7-13257s.pdf+Be%C5%9F+g%C3%BCn+sonra+yaral%C4%B1+olarak+yakaland%C4%B1%C4%9F%C4%B1nda+k%C4%B1%C5%9F+ko%C5%9Fullar%C4%B1+nedeniyle+ayaklar%C4%B1+ve+bacaklar%C4%B1+hissizle%C5%9Fmi%C5%9F+olarak+kald%C4%B1r%C4%B1ld%C4%B1%C4%9F%C4%B1+hastanede&hl=tr&gl=tr&pid=bl&srcid=ADGEESjzkcsqazHHe93Au01dg0Kf3J3sjFtt8HW0EcvTOkMlVU9oyJowseyIRb7p7OQ0OmfsRq2L8KHn72jv-NiIcQOUMNB3DF6V1j_IE2NmLD8-ejPMyefwMRruY7waySx-XRs1nAW-&sig=AHIEtbS6MYq1yDG6N5ncSNYS1Mv80ETKXA. Erişim tarihi: 2 Nisan 2012..(Türkçe)
  20. ↑ 28 Şubat 1973 tarihli mektubu
  21. ↑ 9 Mayıs 1973 tarihli mektubu
  22. ↑ Behram, Nihat (Mayıs 2015 (16. baskı için)). Ser Verip Sır Vermeyen Bir Yiğit. Everest Yayıncılık. s. 117. ISBN 975-289-194-2.
  23. 1 2 Çolakoğlu, Ergün. "Korkunç intikam". Hürriyet. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  24. 1 2 45 yıl sonra saldırıya uğrayan albay; Kızıldere, İbrahim Kaypakkaya ve Necdet Güçlü cinayetlerinde suçlanıyordu!. T24. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  25. ↑ Orgeneral Şükrü Olcay. Milli Savunma Bakanlığı. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  26. ↑ Taşyapan, Ali. Kaypakkaya, devletin en çok korktuğu önderlerden biriydi. Birgün. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  27. ↑ Ali Kaypakkaya hayatını kaybetti. Etkin Haber Ajansı. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  28. ↑ Babası 39 yıl sonra İbrahim Kaypakkaya'nın yanında!. T24. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  29. ↑ Kaypakkaya'nın kardeşi CHP'de. Radikal. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  30. ↑ Karapınar, Türker. Anmaya katılan 'şüpheli' oldu. Milliyet. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  31. ↑ Akil insan hapse mi girecek?. Vatan. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  32. ↑ Karapınar, Türker. ‘Oğlunun mezarına gittin’ soruşturması. Milliyet. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  33. ↑ Saymaz, İsmail. Aynı eylem iki yargılama 110 yıl fark. Radikal. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  34. ↑ Karaca, Ekin. Ferhat Tunç'a İki Yıl Hapis. Bianet. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
  35. ↑ Saymaz, İsmail. Ferhat Tunç'a Kaypakkaya cezası: İki yıl. Radikal. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/27/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.