33. Türkiye Hükûmeti
33. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti veya 1. Nihat Erim Hükümeti (26 Mart 1971 - 11 Aralık 1971)
Ordu, 12 Mart 1971'de bir muhtıra verdi. Parlamento fesh edilmedi, partiler kapatılmadı, Anayasa askıya alınmadı. Ama koşullar çok değişmişti. Askerler bir teknokrat hükümeti istiyorlardı. Eğer böyle bir tarafsız başbakan Meclis içinden çıkar da güvenoyu alırsa, sorun kalmazdı. Bunun için tarafsız bir milletvekili aranmaya başlandı. CHP Kocaeli milletvekili Nihat Erim ismi üzerinde anlaşıldı. 26 Mart günü CHP'den istifa etti. Böylece artık bağımsız başbakan olan Erim partiler üstü reform hükümetini kurdu.
Hükümetin Yapısı
Adalet Partisi 5, Cumhuriyet Halk Partisi 3 ve Milli Güven Partisi 1 bakan verdi. Bu arada hükümette yer almaları için Dünya Bankası'nda çalışan eski plancılardan Atilla Karaosmanoğlu ile NATO Genel Sekreterinin Birinci Yardımcısı Osman Olcay yurda çağrıldı. Bu hükümetin üzerinde en çok konuşulan üyesi olan genç Atilla Karaosmanoğlu, yurda gelir gelmez Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak kabinedeki yerini aldı. En önemli görevlerden birini, yani ekonomiyi düzeltme işini üstlendi.
Hükümetin 27 üyesinden 15'i parlamento dışındandı. Türkiye'nin ilk kadın bakanı Prof. Dr. Türkan Akyol'da bunların içindeydi. Kültür Bakanlığı bu hükümet döneminde kuruldu ve başına Talat Halman getirildi. Dönemin CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit, 12 Mart'ın ince ayar bir askeri darbe olduğunu, Erim hükümetine yardım etmenin askeri darbeye destek anlamına geldiğini açıkladı. Bu pürüze rağmen hükümet Meclis'ten güvenoyu aldı. Hükümet, Ya reform yaparız ya gideriz diyerek büyük iddialarla yola çıktı.
11'lerin İsyanı
Yeni hükümet, ilk günden itibaren özellikle parlamento içinden müthiş bir dirençle karşılaştı. Sırada bekleyen eğitim, toprak, enerji, mali, idari ve hukuk reformları tek tek tökezlemeye başladı. Zamanında Kemal Derviş'in başına gelenlerin benzeri Atilla Karaosmanoğlu'nun da başına geldi. Özellikle Maliye Bakanı'nın direnciyle karşılaşan Atilla Karaosmanoğlu, mali reform yapamadı. Hükümet meclis içindeki kıskaca daha fazla dayanamadı ve Nihat Erim, 26 Ekim 1971'de istifasını sundu. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay istifayı kabul etmedi, hükümet ikna edildi ve yola devam kararı alındı.
Anayasal teknokrat hükümeti 3 Aralık 1971'e, yani 11'ler olayına kadar yönetimde kaldı. Aralarında Türkan Akyol, Atilla Karaosmanoğlu, Mehmet Özgüneş, Selahattin Babüroğlu, Osman Olcay'ın da yer aldığı 11 bakanın istifa gerekçesini Atilla Sav açıkladı: Yurdumuzun muhtaç olduğu kalkınma hamlesini ve reformları Atatürkçü bir görüşle gerçekleştirmek amacıyla kurulan hükümette görev almıştık. Bu amaçları gerçekleştirme olanağı kalmadığı inancıyla görevlerimizden çekiliyoruz.
Hükümetin Karnesi
I. Erim hükümeti 3 Aralık'ta görevden ayrıldığında enflasyon felaket bir durumdaydı. İşbaşına geldiklerinde yüzde 11'de seyreden enflasyon oranı dokuz ay içinde yüzde 23.3'e fırladı. Ardından II. Erim hükümeti kuruldu ve iktidarda altı ay kaldı. İstifa ettiğinde ekonomik tablo alt üst olmuştu. 70'li yıllara damgasını vuran bütün diğer Teknokrat hükümetler gibi başarısız olmuştur.
Bakanlar Kurulu Üyeleri
Dipnotlar
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||