Aleksandar Karađorđević

Aleksandar Karađorđević Александар Карађорђевић
Sırbistan Prensi
Hüküm süresi	14 Eylül 1842 – 23 Aralık 1858
Önce gelen	III. Mihailo Obrenović
Sonra gelen	Miloš Obrenović
Hanedan	Karađorđević Hanedanı
Babası	Kara Yorgi
Annesi	Jelena Jovanović
Doğum	11 Ekim 1806 Topola, Sırbistan
Ölüm	4 Mayıs 1885 (78 yaşında) Temeşvar, Banat, Avusturya-Macaristan

Aleksandar Karađorđević (Karageorgević veya Karayorgiyeviç), (Sırpça: Александар Карађорђевић, d. 11 Ekim 1806, Topola, Sırbistan - ö. 4 Mayıs 1885, Temeşvar, Banat, Avusturya-Macaristan), 1842-58 arasında Sırbistan prensi.

Sırbistan'ın Osmanlı Devleti'nden ayrılarak özerkliğini elde etmesine (1804-13) öncülük eden Karageorge'nin (Kara Yorgi) üçüncü oğluydu. 1839'a değin sürgünde yaşadı; Rus ordusunda hizmet gördü. Miloš Obrenović'i ülkeden uzaklaştıran devrimden (Haziran 1839) sonra Sırbistan'a döndü. Eylül 1942'de Sırp parlamentosu (Skupština) tarafından Sırbistan prensi seçildi.

Rusların bu seçime karşı çıkmasına, Osmanlıların da prensliğin babadan oğula geçen bir mevki olduğunu reddetmesine karşın tahta çıkmayı kabul eden Aleksandar, yönetimi seçkin senatörlerden oluşan bir oligarşinin eline bıraktı. Bu grup, Sırp bürokrasisini çağdaşlaştırmak amacıyla prensliğin eğitim, hukuk ve yargı sistemlerini geliştirmeye, ekonomide para ve kredi kullanımını yaygınlaştırmaya çalıştı. Medeni kanunun kabulü (1854) ve okulların geliştirilmesi gibi önemli reformlar gerçekleştirildi.

Aleksandar'ın ve senatör-danışmanlarının iyi niyetine karşın, bu uygulamalar kısa zamanda yozlaşarak geleneksel köylülük değerlerinin ağırlıkta olduğu toplumda yaygın bir hoşnutsuzluk uyandırdı. Öte yandan, bürokrasinin nitelikli personel gereksinimini karşılamak amacıyla yaratılan yeni aydın zümre, Batı'dan yalnızca basit bürokratik reformların değil, parlamenter hükümet sisteminin de alınmasını isteyen ayrı bir muhalefet oluşturdu.^[1]

Dışarıda Avusturya ve Osmanlı Devleti'yle iyi geçinmeye çalıştı. Aleksandar, Güney Macaristan'daki Sırpların 1848'de Macarlara karşı giriştiği devrimci ayaklanmaya destek vermeyi reddetmekle birlikte, gönüllülerin sınırı geçmesini kabul etti. 1850'de Osmanlılar'a karşı başlatılan Bosna ayaklanmasını desteklemedi. Oysa Fransa yanlısı Ilija Garašanin, bir Yugoslavya devletinin kurulmasını amaçlıyordu.

Daha sonra, Avusturya'nın, Sırbistan'ın Rusya'ya yardım etmemesi yönündeki baskısına boyun eğerek Kırım Savaşı (1853-55) sırasında tarafsızlığını korudu. Bunun sonucunda, panslavizm yanlısı birçok Sırbın desteğini yitirmekle birlikte Paris Kongresi'nde (1856) Sırbistan'a uluslararası güvence verilmesini sağladı.

Despotça tutumu, iktidardan düşmesine yol açtı; Aleksandar, 1857'de oligarşinin önde gelenlerinden bazılarını yetkisiz duruma getirdi. Ama ertesi yıl toplanan parlamento, onun tahttan çekilmesi konusunda diretti. Başka çaresi kalmayan Aleksandar, bu isteğe boyun eğerek bundan sonraki yaşamını sürgünde geçirdi. Macaristan'a çekilen Karađorđević, Prens Mihailo Obrenović'in öldürülmesine katılmakla suçlandı (1868). Belgrad'da gıyaben mahkum edildiyse de, Habsburglar suçlu olarak geri verilmesini kabul etmedi.^[2]

Kaynakça

1. Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
2. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi