Ali Ufkî Bey

Ali Ufkî Bey

Ali Ufkî Bey
(Wojciech Bobowski)
Genel bilgiler
Doğum adı Wojciech Bobowski
Doğum 1610
Bobowa, Lehistan-Litvanya Birliği
Ölüm 1675
Köken Leh
Meslekler Bestekâr, santûrî ve müzikolog
Çalgılar Santur
Önemli çalgılar
Santur

Ali Ufkî Bey, (Wojciech Bobowski) Klasik Türk musikisi bestekârı, santûrî, müzikolog ve "Mecmua-i Sâz ü Söz" adlı nota ve güfte mecmuasının müellifidir.

Hayatı

Doğum adı ile Wojciech Bobowski, Leh kökenli bir ailenin çocuğu olarak Gorlice yakınlarındaki Bobowa'da doğmuştur. Protestan bir ailede büyümüş[1] ve kariyerine kilise müzisyeni olarak başlamıştır. Leh (Polonya) asıllı olup sonradan Müslüman olmuştur, 1610[2] yılında doğmuştur.

Esir edilişi ve İstanbul'daki ilk yılları ile ilgili farklı bilgiler mevcuttur. Kırım Hanlığı ordusu tarafından bir savaşta esir alınmış ve İstanbul'a gönderilmiştir. Daha sonra ihtida ederek "Ali Ufkî" adını almış ve Enderunda eğitim gördükten sonra sarayda, hanende olarak ve tercüme odasında çeşitli görev yaptı. Claes Nicholas Ralamb, 1657’de bizzat kendisinden dinlediğini belirterek onun 1645’te Venedikliler’le yapılan savaşta Osmanlılar’a esir düştüğünü, sarayda Enderun’a alınarak yetiştirildiğini ve burada on yıl hânendelik yaptıktan sonra padişah tarafından âzat edilerek sipahi ulûfesi aldığını nakletmektedir.[3] Polonya kaynaklarına dayanan Franz Babinger ise önce sarayda esir olarak çalıştığını, adını belirtmediği bir Türk asilzadesinin hizmetine girdiğini, bir müddet sonra da âzat edildiğini yazmaktadır.[3]

Daha sonra ihtida ederek "Ali Ufkî" adını aldı. Enderunda eğitim gördü ve görev yaptı. Çeşitli Türk sazlarını ve bilhassa "santûrî" olarak anılacak derecede santûr çalmayı öğrendi. Kendisine "Bey" unvanı verildi. Eserlerinde kendisinden daima "Ali Ufkî Bey" olarak bahsetmektedir. Bir rivayete göre 1676 yılında, bir başka ve daha kuvvetli rivayete göre ise 1685 yılında öldü. Ali Ufki Bey 3.Murat'a ait olduğu öne sürülen ve bir sabah namazına kalkamadığından nefsini terbiye için yazdığı "uyan ey gözlerim gafletten uyan" güfteleri ile başlayan eserini de bestelemiştir. Sarayda mütercim, hazinedâr ve bestekâr olarak hizmet vermiştir. Lehçe'nin yanı sıra Türkçe, Arapça, Fransızca, Almanca, Yunanca, İbranice, İtalyanca ve Latin dilleriyle birlikte 16 dil bilmekteydi.

Ölümü ile ilgili bilgiler farklılık arzetmekte olup, hayatının büyük bölümünü geçirdiği İstanbul'da öldüğü kesin olarak bilinmemekte, ölüm tarihi konusunda ise çeşitli kaynaklarda 1672, 1675, 1676 veya 1680 tarihleri gösterilmektedir.

Eserleri

Kitab-ı Mukaddes

Ali Ufki Bey, dini meselelerle derinden ilgileniyordu.Anglikan ilm-i hâl'ini Osmanlı Türkçesine çevirmiştir.En büyük başarılarından biri Kitab-ı Mukaddesi Türkçeye çevirmesidir.

Mezmurlar

Kitab-ı Mukaddes'in Mezmurlar kısmını Osmanlı Türkçesine çevirmiş ve melodilerini de Türk Musikisine adapte etmeye çalışmıştır.1665 yılında yayınlanmıştır.

Diğer Eserleri

1666 yılında Osmanlı Türkçesi ile ilgili bir gramer kitabı yayınlamıştır[4].

Kaynakça

  1. ↑ Faroqhi, S.(2000).Subjects of the Sultan: Culture and Daily Life in the Ottoman Empire pg. 92,London:I.B.Tauris,ISBN 9781850437604
  2. ↑ Cevher, Hakan (1995). Ali Ufki. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bİlim Dalı. ISBN 42498.
  3. 1 2 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt.2, sf.456.
  4. ↑ Neudecker H., “Wojciech Bobowski and his Turkish grammar (1666): a dragoman and musician at the court of sultan Mehmed iv”, Dutch Studies-Near Eastern Languages and Literatures 2 (1996) 169–92; Bodleian Library, University of Oxford, 19–26
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/30/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.