Amerikan İç Savaşı
Amerikan İç Savaşı | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Gettysburg Muharebesi | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Birleşik Devletler | Konfederasyon | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Abraham Lincoln Ulysses S. Grant George B. McClellan |
Jefferson Davis Robert Edward Lee T.J. Stonewall Jackson | ||||||
Güçler | |||||||
2.100.000 | 1.064.000 | ||||||
Kayıplar | |||||||
110.000 Çatışmada ölü 360.000 Toplam ölü 275.000 Yaralı ve Kayıp |
93.000 Çatışmada ölü 260.000 Toplam Ölü 137.000 Yaralı ve Kayıp |
Amerikan İç Savaşı veya diğer adıyla Eyaletler Arası Savaş, Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington'daki yönetimi ile bu ülkeden ayrılmak isteyen 11 Güney Eyaleti arasında çıkmış geniş kapsamlı bir iç savaştır. 11 Güneyli Eyalet Abraham Lincoln'un 1860 yılında başkan seçilmesiyle Jefferson Davis komutasında bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. 12 Nisan 1861 yılında ise Güney Carolina'daki Sumter Kalesi'nden ilk top atışıyla birlikte savaş başlamıştır.[1]
Savaşın ilk sonucu Lincoln'un duraksamalarına ve bazı Demokrat Parti'lilerin tepkisine rağmen köleliğin kaldırılmasıdır.[2] 22 Eylül 1862'de hazırlanmaya başlanan, 1 Ocak 1863'te uygulamaya konan bu önlem, 13 anayasa değişikliği önergesinin oylanıp kabul edilmesiyle 31 Ocak 1865'te yasallaşmıştır. Ancak bu zaferden beş gün sonra Lincoln bir suikast sonucu öldürülmüştür.[3]
Savaşın nedenleri
19. yüzyılın ortalarında Amerika Birleşik Devletleri'nin güneydoğu bölgelerinde büyük çiftliklerin ağırlıkta olduğu ve tarıma dayanan bir ekonomi yerleşmişti. Bu çiftliklerde özellikle pamuk, tütün ve şeker kamışı yetiştirilmekte ve gereken işgücü Afrika'dan kaçırılıp getirilen siyahi kökenlilerden oluşan kölelerden sağlanmaktaydı. ABD'nin diğer bölgelerinde ekonomi sanayiye yönelmiş ve bunun gerektirdiği serbest işgücü için kölelik ortadan kaldırılmıştı. ABD'nin batı kesiminde hala yeni eyaletler kurulmaya devam ediyor ve bu yeni eyaletlerin çoğunda kölelik yasaklanıyordu. Bu ortamda güney eyaletleri köleliğin eninde sonunda güneyde de yasaklanacağından endişelenmekteydiler. Bu da güneyin köleliğe dayanan üretim tarzını kökünden tehdit ediyordu. Köleliği kaldırmaya söz vererek seçime katılan başkan adayı Abraham Lincoln seçimi kazanınca güneyli 7 eyalet (Güney Karolina, Mississippi, Florida, Alabama, Teksas, Georgia ve Louisiana) yeni başkanın köleliği kaldıracağına kesin gözle bakarak hemen ABD'den bağımsızlığını ilan ettiler. Bu eyaletler Jefferson Davis'in başkanlığı altında Amerika Konfedere Devletleri adı altında yeni bir devlet kurdular. Kısa bir süre sonra buna 4 eyalet (Virjinya, Arkansas, Kuzey Karolina ve Tennessee) daha katıldı. Bu toplam 11 eyalet Amerikan İç Savaşı'nda güneyli konfederasyon tarafını oluşturdular. Ülkenin geri kalan kısmı (özellikle kuzeydoğu kısmı) da kuzeyli union "birlik" tarafını oluşturdular. Bir süre sonra iki devlet arasında savaş patlak verdi.
Kuzeyin galibiyeti
ABD tarihi |
Kuruluş Öncesi
Bağımsızlık Savaşı
Batıya Genişleme
İç Savaş
1865-1945
Soğuk Savaş
Yakın Tarih
|
Amerikan İç Savaşı'nın ilk yıllarında hiçbir taraf üstünlük sağlayamadı. Her iki taraftan da birçok kayıplar oldu ve her iki taraf da zaman zaman askeri başarılar elde etse de baskın çıkamadı. 1863 yılının Temmuz ayında gerçekleşen Gettysburg Muharebesi önemli bir dönüm noktası oldu. Güneyden 75 bin, kuzeyden 82 bin askerin katıldığı bu kanlı savaşta her iki taraf da askerlerinin yaklaşık üçte birini kaybettiler ama kuzeyliler tartışmasız bir üstünlük sağladı. En sonunda 9 Nisan 1865 tarihinde kuzey orduları güneyli ünlü komutan Robert Edward Lee'nin ordularını birkaç koldan sardılar ve teslim olmaya mecbur bıraktılar. Aynı yılın Haziran ayında geri kalan bütün güney askerleri de silahlarını bırakarak teslim oldular ve Amerikan İç Savaşı kuzeyin zaferiyle sona erdi. Savaşın sonuna yaklaşırken kuzeyli başkan Abraham Lincoln bir güneylinin yaptığı suikast sonucu vurularak öldü.
Savaşın sonuçları
Savaşın bitiminde güneydeki bütün kölelere özgürlük hakları verildi. Kısa bir süre sonra da köleler oy kullanma hakkını kazandılar. ABD'nin güneyinde köleliğe dayanan tarım ekonomisi sona erdi. Amerika Birleşik Devletleri bölünme tehlikesinin üstesinden gelerek tekrar tek bir ülke olarak birleşmiş oldu. Savaşın sonunda güneydeki siyahilere birçok hak verildiyse de, bunlar kısa süre içinde güneyli beyazlar tarafından geri alındı. Ayrıca savaştan önce ABD'nin güney ve kuzey tarafları eşit zenginlikteyken, savaştan sonra güney ekonomik yıkıma uğradı ve kuzey öne geçti.
Birlik ve Konfederasyon'un Karşılaştırılması
Birlik | Konfederasyon | |
---|---|---|
Toplam nüfus | 22,000,000 (71%) | 9,000,000 (29%) |
Özgür nüfus | 21,567,414 | 5,500,000 |
1860'daki Sınır Eyaletlerindeki köleler | 432,586 | NA |
1860'daki Güney Eyaletlerindeki köleler | NA | 3,500,000 |
Askerler | 2,200,000 (67%) | 1,064,000 (33%) |
Demiryolu (mil) | 21,788 (71%) | 8,838 (29%) |
Mamül Ürünler Üretimi | 90% | 10% |
Silah üretimi | 97% | 3% |
1860'daki pamuk üretimi (balya) | Önemsiz miktarda | 4,500,000 |
1864'deki pamuk üretimi (balya) | Önemsiz miktarda | 300,000 |
Savaş öncesi ABD ihracatındaki payı | 30% | 70% |
İlgili filmler
|
|
İlgili belgeseller
- ' The American Civil War in North Carolina ', (??) Opening
- ' Sherman's March to Gerorgea ', (History Channel, 2007) Opening
Kaynaklar
Ayrıca bakınız
- Amerikan İç Savaşı ve Fransa
Dış bağlantılar
- Kongre Kütüphesindeki İç Savaş Fotoğrafları Koleksiyonu'ndan Fotoğraflar
- The Civil War, Ken Burns tarafından Public Broadcasting Service için hazırlanan belgesel
- Her bir eyaletin iç savaşa kattıkları: Illinois #1, Ohio, Pennsylvania
- WWW-VL: History: USA Civil War 1855–1865
- Civil War Preservation Trust
- Gettysburg Kolejindeki İç Savaş Dönemi Dijital Koleksiyonu Bu koleksiyon iç savaş dönemi ile ilgili Gettysbur Kolejinde bulunan politik karikatürlerin dijital versiyonlarını, kişisel yazıları, haritaları, boyamaları ve fotoğrafları içerir.
- Fort Morgan ve Mobile Körfezi Savaşı
- "WWW Guide to Civil War Prisons" (2004) İç savaş hapishaneleri ile ilgili internet için hazırlanan bir kılavuz.
- TOCWOC Civil War Blog İç Savaş hakkında amatör blogların bulunduğu bir grup.
- Amerikan İç Savaşı: Gettysburg Amerikan İç Savaşı ve Gettysburg Muharebesi
|