Afrika

Afrika

Alan 30.370.000 km² (11.668.598,7 sq mi)
Nüfus 1.032.532.974[1] (2011, 2nd)
Yoğunluk 30,51/km²/km² (80/sq mi)
Ülkeler 54
Zaman Dilimi +0 (Senegal)
+4 (Mauritius)
Dünya haritasında Afrika
Uydu görüntüsü

Afrika, yüzölçümü ve nüfus yoğunluğu açısından dünyanın en büyük ikinci kıtasıdır. Kendisine bitişik kabul edilen adalar ile birlikte 30,8 milyon km²'lik alanı ile dünya yüzölçümünün %6'sını ve dünya üzerindeki toprakların %24,4'ünü kapsar.[2] 1 milyar kişilik nüfusuyla dünya nüfusunun %15'ini barındırır. Afrika, kuzeyde Akdeniz, güneyde Hint Okyanusu, batıda Atlas Okyanusu, doğuda Sina Yarımadası, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı ile çevrelenmiştir. Madagaskar'ı ve çeşitli takımadaları bünyesinde barındırır. Kıtada 54 adet diplomatik olarak tanınmış bağımsız devlet, dokuz bölge ve 3 adet de sınırlı tanınmış devlet bulunur.

Tüm kıtalar arasında en fazla genç nüfus Afrika'da bulunmaktadır. Afrikalıların %50'si 19 yaşının altındadır. Cezayir yüzölçüm olarak Afrikanın en büyük ülkesiyken, nüfus anlamında en büyük ülke ise Nijerya dır. Özellikle Batı Afrika'nın, insanoğlunun başlangıç noktası olduğu kabul edilir. Erken dönem büyük insansı maymunların yanı sıra, geç dönemdekileri yedi milyon yıl öncesinde olan Sahelanthropus tchadensis, Australopithecus africanus, A. afarensis, Homo erectus, H. habilis ve H. ergaster gibi türlerin evrimleşmesiyle oluştuğu kanıtlanan Homo sapiens yani modern insana dair bundan 200.000 yıl öncesine ait bulgular Etiyopya'da bulunmuştur.[3] Afrika, çok çeşitli iklim bölgeleri bulunan ekvatorun her iki yanında ve dünya üzerinde her iki iklim kuşağında da bulunan tek kıtadır.[4]

Afrika etnik, kültür ve dil olarak çok büyük bir çeşitliliğe ev sahipliği yapar. 19. yüzyıl sonlarında Avrupa ülkeleri tarafından sömürge haline getirilmiştir. Afrika'nın modern devletleri 20.yüzyıldaki dekolonizasyon sürecinden sonra ortaya çıkmıştır. Afrika ülkeleri kısmen 1881-1914 yıllarındaki Afrika Talanı sırasında şekillenmiştir.

Etimoloji

Afrika adı, Kartaca'ya ilk defa ayak basan Romalılarca "Afri" veya "Africani" denilen oymakların adından esinlenerek verilmiştir. Bu adın yerel Libya kabilelerini betimlemek için kullanıldığı düşünülse de, genellikle Fenikece'de kullanılan afar yani toz kelimesi ile bağlantılıdır. Ancak 1981 yılında yapılan bir hipoteze göre[5] bir Berberi kelimesi olan ve "deve" anlamına gelen ifriden gelir.[6] Aynı kelime kuzeybatı Libya'da bulunan, orijinal ismi Yafran(veya Ifrane) olan aynı zamanda Trablusgarb ve Cezayir dolaylarındaki Banu Ifran kabilesine verilen isimdir.[7]

Roma hakimiyetindeyken Kartaca, bugün Libya'nın sahil kesimleri dolaylarındaki Afrika Pronconsularis eyaletinin başkentiydi. Latin son eki "-ica" bir alanı tanımlamakta kullanılır.

Antik Romalılara göre, Asya kelimesi Mısır'ın doğusunda kalan Anadolu ve ötesini ifade ederken, Afrika kelimesi Mısır'ın batısını tanımlamak için kullanılmaktaydı. Bu keskin çizgi Yunan coğrafyacı Ptolemy (85-165 MÖ) tarafından belirlenmiştir.

Diğer etimolojik hipotezler ise;

Tarih

Tarih Öncesi

Lucy, bir Australopithecus afarensis iskeleti 24 Kasım 1974'te Etiyopya'nın Afar Bölgesindeki Awash Vadisinde keşfedilmiştir.

Afrika, birçok paleoantropolog ve arkeolog tarafından Dünya üzerinde insanlarca yerleşilmiş ilk yer olarak kabul edilmiştir.[9][10] 20.yy'ın ortalarındayken antropologlar, en erkeni yedi milyon yıl öncesine ait olduğu düşünülen birçok fosil kanıtı keşfetmişlerdi. Bunlar arasında Ardipitecus, Australopithecus ve Homo türlerindeki insan ataları yer almaktadır.Afrika arkeolojisinde dönemler Erken, Orta ve Geç Taş Çağları olmak üzere üçe ayrılır.[11] Tüm insanlığın tarih öncesi gibi, Afrika'nın tarih öncesinde de ulus devletler mevcut değildi. Bunun yanında Khoi ve San gibi avcı ve toplayıcı grupların yerleşik hayata geçtiği görülür.[12][13][14]

Buzul Çağı'nın bitmesiyle, yani MÖ 10.500 civarlarında, Sahra yeşil ve bereketli bir vadiydi. Ancak MÖ 5000 civarlarında iklimin kuraklaştı ve Sahra bölgesi oldukça sıcak ve kavurucu bir hal aldı. Bu sebepten Sahra bölgesindeki nüfus, Nil nehri bölgesine doğru yürüyüşe geçti. Bu insanlar bu bölgede sürekli ve yarı sürekli olarak yerleşime geçmeye başladılar.

Afrika'da büyükbaş hayvanların evcilleştirilmesi tarımdan daha önce olmuştur. Aşağı yukarı MÖ 6000'de Kuzey Afrika'da büyük baş hayvanlar çoktan evcilleştirilmişti.[15] Nil - Sahra bölgesinde insanlar birçok hayvanı evcilleştirdiler. Bugünkü Cezayir'den Nubiya'ya kadar olan bölgede eşek ve vida boynuzlu keçiler de evcilleştirilmekteydi. MÖ 4000'e geldiğimizde, Sahra'nın iklimi çok hızlı bir şekilde kuraklaşmaya başladı.[16] Bu iklim değişikliği bölgedeki göllerin ve nehirlerin büyük oranda küçülmesine ve büyük çapta çölleşmeye yol açtı.Bu durum elverişli arazi mikrarının azalmasına ve tarım ile uğraşan kesimin Batı Afrika'ya doğru göç etmesine neden oldu.[16]

MÖ birinci milenyumda, demir işlemeciliği Kuzey Afrika'da başladı ve ardından Sahra altı Afrika'ya doğru hızla yayıldı. MÖ 500'e gelindiğinde Batı Afrika'da metal işçiliği olağan hale gelmişti.[17] M.S. ilk yüzyıla kadar diğer bölgeler demir işçiliği hakkında herhangi bir şey bilmemesine rağmen, Batı ve Kuzey Afrika'da demir işlemeciliği o tarihten 500 yıl öncesinde bile kullanılıyordu. MÖ 500'lere ait Mısır, Kuzey Afrika,Nabiya ve Etiyopya'dan gelmiş bakır objeler, Batı Afrika'daki kazılarda bulunmuştur. Bu durum Sahra ötesi ticaret ağının bu tarihlerde kurulmuş olduğunu göstermektedir.[16]

Erken Medeniyetler

Ramses II'nin Abu Simbel'deki büyük heykeli, Mısır, MÖ 1400 civarı
Bantu dilinin yayılışı MÖ 1000'den MS 500'e

MÖ 3300'ler civarında, Antik Mısır'da Firavun medeniyetindeki okur yazarlığın yükselişiyle birlikte Kuzey Afrika'daki ilk tarihsel kayıtlar ortaya çıkmıştır.[18] Dünya'nın en erken ve en uzun süreli yaşayan medeniyetlerinde biri olan Antik Mısır, MÖ 330 yılına kadar çevresindeki diğer bölgeleri de etkiledi.[19][20]

Afrika'nın Avrupa'lılarca keşfi, Romalılar ve Antik Yunan ile birlikte başlamıştır. MÖ 322'de Büyük İskender Mısır'ı Pers işgalinden kurtardı ve burada, ölümünden sonra Ptolemaios Krallığı'nın başkenti olacak olan İskenderiye'yi oluşturdu.[21] Roma İmparatorluğu'nun Akdeniz şeridi boyunca Kuzey Afrika'yı fethinin ardından bölge, hem ekonomik hem de kültürel olarak Roma sistemine dahil olmuştur. Roma yerleşkeleri bugünkü modern Tunus'da ve o hat boyunca ortaya çıkmıştır. Bölgede Hristiyanlığın yayılması da MS 340'lı yıllara kadar sürmüştür.[22]

7. yüzyılın başlarında Hilafet önce Mısır'a girdi ve ardından da Kuzey Afrika'ya yayıldı. Kısa dönemde, yerel Berberi kabileleri Müslüman Arap kabileleriyle bütünleştiler. Emevilerin başkenti olan Şam 8. yüzyılda düştünce, İslami merkez Akdeniz'de kayarak Kuzey Afrika'daki Kayravan'a geçmiştir.[23]

9. ve 18. yüzyıllar arası

Bagirmi'li bir atlı asker
Şu anda İngiliz Müzesinde bulunan 9. yüzyıldaki İbolar ait bir bronz işleme,[24]

Kolonileşme dönemi öncesi Afrika'da takriben 10,000'den fazla farklı devlet ve politika[25], pek çok kurum ve kurallara göre nitelendirilmiştir. Bunların içersinde Buşmalar gibi küçük avcı toplayıcı gruplar, Bantu dillerini konuşan daha büyük ve yapılanmış aile klanları, çok daha büyük olan Afrika Boynuzu'ndaki klanlar, ve bunun yanında Akanlar, Yorubalar ve İbolar gibi otonom şehir devletleri veya krallıklardan oluşan birçok farklı oluşum mevcuttur. 9. yüzyılda Batı Afrika'dan gelen Hausa Krallığı gibi bir dizi hanedan devletleri, Sahra altı bölgesindeki savanaları aşarak bugünkü Sudan'ın ortalarına vardılar. Gana, Gao ve Kanem Krallığı bunların en güçlüleriydi. Gana 11. yüzyılda geri dönse de, Mali Krallığı Sudan'ın doğusunu 13. yüzyıla kadar muhafaza etti. Kanem Krallığı ise 11. yüzyılda İslamiyeti kabul ettiler.

Batı Afrika'nın ormanlık alanlarında, kuzeydeki Müslüman kabilelerin küçük etkisiyle birlikte yeni bağımsız krallıklar türedi. Iboların kurduğu Nri Krallığı bunların ilkiydi. 9. yüzyıl ortaya çıkan Nri krallığı, günümüz Nijerya'sındaki en eski kabilelerden biridir. Bu kabileye ait ortaya çıkarılan bronz buluntular 9. yüzyıla aittir.[26]

Ashanti patates töreni, Thomas E. Bowdich

Ife kenti, tarihsel olarak Yoruba'lar tarafından kurulan ilk şehir devletlerden bir tanesidir. Başında "oba" denilen ve Yoruba dilinde "kral" anlamına gelen bir yönetici bulunur. Ife özellikle içerisindeki bronz işlemeleriyle birlikte Afrika'nın en önemli dini ve kültürel merkezlerinden birisidir.

Sahra'daki Berberi sülalesinden gelen Murabıtlar buradan yayılarak kuzeydoğu Afrika ve 11. yüzyılda İber Yarımada'sına kadar ulaşmıştılar.[27] Ardından Banu Hilal ve Banu Malik gibi Arap bedevileri, Arap yarımadasından Mısır'a göç etmişlerdir. 11. ve 13. yüzyıl arasında gerçekleşen bu olay sonucunda Arap'lar ve Berberi'ler yerel kültürleri Araplaştırarak[28] ve yerel kültürleri birleşik İslam kültürü ile emerek bölgede büyük değişikliklere yol açmışlardır.[29]

Zimbabwe ulusal anıtınız kalıntıları

(11.–15. yüzyıl)]]

Mali Krallığı'nın bozulmasını takip eden süreçte, Sonni Ali (1464–1492) adındaki yerel lider, Sahra ötesi ticaret ağını kontrol ederek Songhay İmparatorluğu'nu oluşturdu. Sonni Ali 1468'de Timbuktu'yu ve ardından 1473'te Djenne'yi kuşattı. Ticaret gelirleri ve Müslüman tüccarları örgütleyerek güçlü bir imparatorluk oluşturdu. Onun halefi Ture Muhammed(1493–1528) İslamiyeti resmi din haline getirdi. 15. yüzyıla kadar, Hause Krallığı'na ait küçük şehirler bölgedeki ticaret ağında etkili olarak çeşitli taşımacılık ve üretim yaptılar.

Köle ticaretinin yükselişi

Ouidah, Benin kölelerin çıkış noktası

Kölelik, Afrika'da uzun süre uygulanmıştır. 7. ve 20. yüzyıl arasında Arap köle tüccarları yaklaşık olarak 18 milyon köleyi Afrika'dan Sahra ötesine ve oradan da Atlantik okyanusu rotasını izleyerek sattı. 15.yüzyıldan 19.yüzyıla kadar 7-12 milyon insan bu yolu izleyerek yeni dünyaya satıldı.[30][31][32]

Batı Afrika'da, 1820'li yıllarda bu ticaretin reddedilmesinin ardından büyük ekonomik sorunlar görüldü. İngiliz Kraliyet Donanması'nın Batı Afrika'daki varlığının artışıyla birlikte, bu bölgedeki devletler yeni ekonomik sisteme dahil olmaya zorlandılar. Bu durum Avrupa ve Amerika'da kölelik karşıtı hareketlerin artışına ve köle ticaretinin büyük oranda düşmesine neden oldu. Batı Afrika'daki İngiliz birlikleri 1808 ve 1860 yılları arasında yaklaşık 1600 köle gemisine el koydu ve kaçırılmış olan 150,000 Afrika'lıyı serbest bıraktı.[33]

Bu eylemler aynı zamanda İngilizlerin kaçak köle ticaretini önleme çabalarının da bir sonucudur, hatta bu sebepten Lagos Kralı 1851'de İngilizler tarafından devrilmiştir. Böylelikle kölelik karşıtı sözleşmeler 50'den fazla Afrikalı ülkenin de imzasıyla kabul edildi.[34] Batı Afrika'nın büyük güçleri bu değişime uyum sağayabilmek için farklı yolları denemişlerdir. Bugün Batı Afrika'nın temel ihraç maddeleri olan kakao, hurma yağı, altın ve kereste ticaretinin başlangıcıdır.[35]

Kolonileşme

1909'da Afrika Haritası, sömürge kontrol bölgeleri
Areas of Africa under the sovereignty or influence of the colonial powers in 1913, along with modern borders.
  Belçika
  Almanya
  İspanya
  Fransa
  Birleşik Krallık
  İtalya
  Portekiz
  bağımsız

19. yüzyılın sonrasında, Avrupa'nın emperyal güçleri kıta üzerinde büyük bir yarış içerisinde koloniler kurmak için mücade ettiler. Bu süreçte Afrika'da sadece iki tane tam bağımsız devlet kalmıştı, Etiyopya ve Liberya. Mısır ve Sudan bu dönemde resmi olarak hiç kolonileşmedi fakat 1882'deki İngiliz işgaliyle 1922'ye kadar işgal altında kaldı.

Berlin Konferansı

1884–85'de toplanan Berlin Konferansı Afrika'nın etnik grupları için oldukça önemli bir dönüm noktasıdır. Belçika Kralı Leopland II'nin çağrısıyla ve Avrupa'nın Afrika üzerinde egemen olan güçlerinin katılımı ile toplanmıştır. Bu toplantı sonucunda Afrika üzerindeki mücadeleye bir son verilerek Afrika'nın politik bölgeleri ve nüfuz alanları kabul edildi.

Bağımsızlık mücadeleleri

Bağımsızlık mücadeleleri II. Dünya Savaşı'nın bitimine kadar sürdü ve bu mücadele sonunda hemen hemen tüm koloniler bağımsızlıklarını elde ettiler. Ancak II. Dünya Savaşından sonra büyük bir ivme kazandı. Özellikle büyük Avrupa'lı devletlerin geçirdikleri yıkıcı savaş sonrası bölgeye yeterince eğilememesi bu süreci hızlandıran en büyük etkendir. 1951'de Libya, İtalya'dan bağımsızlığını kazandı. 1956'da da Tunus ve Fas, Fransa'dan bağımsızlığı kazandılar.[36] Mart 1957'de bu süreci Gana izleyerek Sahra altı Afrika'da bağımsızlığını kazanan ilk devlet oldu.,[37] Sonraki on yılda ise diğer devletler sırasıyla bağımsızlıklarını kazandılar.

Özellikle Portekiz'in Sahra altı Afrika'dan çekilmesi 16. yüzyıldan 1975'e kadar sürmüştür. Rodezya, 1965'de tek taraflı olarak İngiltere'den bağımsızlığını kazandı. Ancak Rodezya, 1980'e kadar siyah milliyetçilerin gerilla savaşının beyaz azınlık yönetimini devirmesinin ardından Zimbabve olarak tanınabildi. Güney Afrika Cumhuriyetindeki aparthaid rejimi ise 1994'e kadar sürdü.

Kolonileşme sonrası

Bugün Afrika'da 54 adet bağımsız devlet var fakat bu devletlerin birçoğu özellikle istikrarsızlık, yolsuzluk, otoriter rejimler ve şiddet ile mücadele ediyor. Bu ülkelerin birçoğu başkanlık sistemi ile idare edilmekte. Ancak birçok ülkenin demokratikleşme süreçleri askeri darbeler, cuntalar ve askeri diktatörlüklerle sekteye uğramaktadır.

İstikrarasızlık, birçok etnik grubun marjinalize olmasına ve liderlerinin isteği doğrultusunda çeşitli gruplara eklenmesine yol açıyor. Birçok lider bu tarz şiddetlenen çatışmalardan nemalanmakta. Askeri gruplar birçok ülkede etkin bir şekilde yönetimde yer almakta. Afrika'da 1960 ve 1980 arasında 70'den fazla darbe ve 13 ülke liderinin suikaste uğradığı görüldü. Avrupa'lı emperyalistlerce belirlenen sınırlar birçok ülke ve grup için sıkıntılar yaratmaya devam ediyor.

Soğuk Savaş sırasında Uluslararası Para Fonu bölgedeki istikrarsızlığı gidermeye yönelik çalışmalar yaptı. Bir ülke ilk defa bağımsızlığını kazandığında, iki süpergüçten bir tanesi ile ittifak kurmaya çabalamıştır. Kuzey Afrika'daki birçok ülke Sovyet yardımlarından yararlanırken, Orta ve Güney Afrika Batı bloğu tarafından desteklendi.

Özellikle Etiyopa'da büyük bir açlık mevcut. Bazıları bu durumun Sovyet politikaları tarafından kötüleştirildiğini düşünmektedir.[38][39][40] En kırıcı savaşlardan bir tanesi Kongo'da İkinci İç Savaş sırasında yaşanmıştır. 2008'de 5.4 milyon insan bu savaşta hayatını kaybetmiştir. 2003'ten beri süren Darfur'daki savaş büyük insanlık suçlarını içermektedir. 1994'de Rwanda'da yaşanan soykırım 800.000 insanın katledilmesiyle sonuçlanmıştır. Özellikle bu süreçte AIDS bölgenin mücadele ettiği en büyük sorunlardan bir tanesidir.

Bütün bunlara rağmen 21. yüzyılda yaşanan çatışmalar büyük bir azalma eğilimi göstermektedir. Angola'da yaşanan iç savaş 30 yıl sürdükten sonra 2002'de sona ermiştir. Bu azalma birçok yerde komunist düzendeki ekonomik yapılanmadan açık pazar ekonomilerine geçişi hızlandırmakadır. Özellikle bölgede yaşanan istikrardaki yükselmei Afrika ülkelerine yapılan dış yatırımları arttırmaktadır. Özellikle Çin Halk Cumhuriyeti bu yatırımlarda başı çekmektedir. 2011'de bazı Afrika ekonomileri en hızlı büyüyen ekonomilerden bazıları olmuştur. İletşim devriminin bölgede yoğunluk kazanması ile birlikte Afrika dünyayla bağlantı düzeyini gün geçtikçe arttırmaktadır.[41]

Coğrafya

Avrupa'dan Akdeniz ile ayrılan Afrika, Asya'dan Sina Yarımadası ile ayrılır. Ancak Jeopolitik olarak, Mısır'ın Sina Yarımadasındaki kısmı da Afrika'ya dahil olarak kabul edilir.[42] Kıta doğuda Kızıldeniz ve Hint Okyanusu ile komşudur. Babülmendep Boğazı Arap Yarımadasına 18 km yaklaşır. Kıtanın güneyi yine Hint Okyanusu, batısı Atlas Okyanusu ile çevrilidir. Kıta kuzeybatıda Avrupa'dan 14 km genişliğindeki Cebelitarık Boğazı ile ayrılır.

Afrika kuzey-güney doğrultusunda Tunus'taki Beyaz Burun (37° 22' 20 K Paraleli) ile Güney Afrika Cumhuriyeti'ndeki Agulhas Burnu (34° 50'28 G Paraleli) arasında 8.025 km boyunda, doğu batı doğrultusunda ise; Somali'deki Ras Hafun Burnu (51° 25' 27 D Meridyeni) ile Senegal'deki Yeşil Burun (17° 31' 17 B Meridyeni) arasında 7.416 km genişliğindedir.

Afrika'nın kapladığı alan bakımından en büyük ülkesi Cezayir, en küçük ülkesi ise kıtanın doğusundaki Seyşeller takım adalarıdır.[43] Ana karada ise en küçük yüzey alanı olan ülke Gambiya'dır.

Jeolojik olarak Arap Yarımadası,Zagros Dağları ve Anadolu platosunun birbirini tetiklemesi ile Afrika Palatosu, Avrasya ile çarpışmaktadır. En yüksek noktası Kilimanjaro Dağı (5.895 m) olmakla birlikte en alçak noktası Assal Gölüdür (-156 m). Sahra Çölü hem tüm Afrika'nın hem de tüm dünyanın en büyük çölüdür. Hâlâ da genişlemeye devam etmektedir.

Uydu görüntüleri Afrika (ortada), Kuzey Amerika (sol) ve Avrasya (sağ)

İklim

Afrika'daki bioçeşitlilik.
Mauritius'da bir tropik sahil,

Afrika iklimi bölgeden bölgeye değişiklik göstermektedir. En yüksek tepelerinde yarı Arktik iklimi görülür. Kıtanın kuzeyinin büyük bölümü çöl ve kuraktır, orta ve güney bölgeleriyse savanlar ve yağmur ormanları barındırır. Geçiş bölgelerinde bitki örtüsü sahel ve bozkır gibi değişik şekillerdedir. Afrika dünyanın en sıcak kıtasıdır, kurak alanlar ve çöller yüzeyinin %60'ını kaplar.[44] Günümüze kadar ölçülmüş olan en yüksek sıcaklık 1922'de Libya'da ölçülmüştür (58 °C).[45]

Hayvan Çeşitliliği

Savana'daki Ngorongoro Koruma Alanı, Tanzanya

Afrika dünyanın en fazla ve en yoğun vahşi hayvan kombinasyonlu nüfusuna sahiptir. Bütün bu hayvanlar vahşi yaşamlarında ve özgür bir biçimde yaşamaktadırlar. Kedigiller, otoburlar, sürüngenler ve yağmur ormanlarındaki yüzlerce tür tamamıyla vahşi bir doğanın içerisinde doğal yaşamlarını sürdürmektedirler.

Ekoloji

Birleşmiş Miletler Çevre Programı'na(UNEP) göre Afrika, ormanların zarar görmesinde en çok etkilenen ikinci kıtadır.[46] Pennsylvania Üniversitesi Afrika Çalışmaları Merkezi'ne göre, Afrika'nın çayır alanlarının %31'i ve ormanlık alanlarının %19'u bozulmuş olarak sınıflandırılmaktadır. Bunun yanı sıra, Afrika her yıl dört milyon hektar ormanını kaybetmektedir. Bu oran dünyanın geri kalanı ile karşılaştırıldığında, ortalama ormansızlaşma oranının iki kat üzerindedir.[44] Bazı kaynaklar ormansızlaştırmanın, Batı Afrika'daki bakir ormanların %90'ını yok ettiğini öne sürmektedir.[47] İnsanoğlunun görülmeye başlandığı zamandan beri,yani 2000 yıllık süreçte, Madagaskar kendi orijinal ormanlarının %90'ını yitirmiştir. Afrika'nın tarım topraklarının %65'i erozyona maruz kalmaktadır.[48]

Biyoçeşitlilik

Afrika'da 3.000'den fazla korunan alanının yanında 198 deniz koruma alanı, 50 biyosfer rezerv ve 80 sulak rezerv vardır. Önemli yaşam alanı tahripleri, nüfus artışı ve kaçak avcılık Afrika'nın biyolojik çeşitliliğini düşürmektedir. İnsan zararları, toplumsal kargaşalar ve yerel olmayan türlerin kıtaya getirilmesi Afrika'daki bioçeşitliliği tehdit etmektedir. Bu durum idari ve finansal sorunların yanında yetersiz personel sebebi ile şiddetlenmektedir.[44]

Politika

Afrika'lı devletler özellikle 21. yüzyılda artan istikrarla birlikte birbirleri arasında daha sağlam ve önemli politik bağlar kurmaktadırlar. Bu bağlar çeşitli işbirliği ve uluslararası örgütler vasıtasıyla, ülkelerin hem bölgesel hem de uluslararası bağlantılarını güçlendirmektedir. Bu örgütlerin en önemlisi Afrika Birliği'dir.

Afrika Birliği

Koyu yeşille gösterilenler Afrika Birliği'ne üye olan ülkeler

Afrika Birliği, Fas hariç tüm Arfika'daki 54 ülkeyi bünyesinde barındıran dünyanın önemli uluslararası örgütlerinden biridir. Örgütün merkezi Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da bulunmaktadır. Burası aynı zamanda Afrika Birliği'nin de başkenti olarak kabul edilir. Birlik, 26 Haziran 2001 yılında genel merkezini açmıştır ancak birliğin resmen kuruluş tarihi 9 Temmuz 2002'dir.[49] Afrika Birliği, kendisinden önce gelen Afrika Birliği Örgütü'nün yerine oluşturulmuş ve bundan daha geniş ve kapsamlı bir yapısı olması amaçlanmıştır. Temmuz 2004'te, Afrika Birliği'nin Pan-Afrika parlamentosu Güney Amerika'da Mitrand'a taşınmıştır. Fakat İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu Addis Ababa'da kalmıştır. Bu düzenlemelerin sebebi birliğin merkezi bir yapılanma yerine, daha dağıtılmış ve diğer ülkelerde paylaşılmış bir biçimde olmasını amaçlamasından kaynaklanmaktadır. Afrika Birliği kendi içinde bir anayasal anlaşmaya tabiidir. Bu anayasal metin Afrika Ekonomi Birliği'ni dönüştürerek, federalize bir milletler topluluğu oluşturmayı amaçlamaktadır. Afrika Birliği, kendisine ait yasama, yürütme ve yargı organlarından meydana gelir. Pan-Afrika Parlamento'su başkanı aynı zamanda Afrika Birliği'nin başı ve temsilcisidir. Bu başkan, parlamento tarafından çoğunluğun desteğini alarak seçilir. Yetki ve görevleri Birlik anayasal metninde ve meclis iç tüzüklerinde belirtilmesinin yanı sıra, devralınan Afrika Birliği Örgütü'nün öngördüğü eski sözleşme ve anlaşmalarca da belirlenir. Afrika Birliği Hükümeti, tüm birliğin bölgesel, devletsel ve yerel otoritelerin yanı sıra kurumun iletişim halinde olduğu yüzlerce örgütle olan ilişkilerini de sürdürmekle görevlidir.

Afrika Birliği, kıtanın kendi içinde ve dışında uygulamak ve sürdürmek istediği istikrarı ve ekonomik işbirliğini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Özellikle halen Afrika'nın çeşitli bölgelerinde görülen yüksek insan hakları ihlallerine karşı da önlemler almaktadır. Özellikle Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Sierra Leone, Liberya, Sudan, Zimbabve,ve Fildişi Sahilleri'nde rapor edilen birçok insan hakları ihlali birlik bünyesinde çözülmeye çalışılmaktadır.

Addis Ababa'daki Afrika Birliği genel merkezi.

Ekonomi

Afrika Ekonomi Topluluğu
  CEN-SAD
  COMESA
  EAC
  ECCAS
  ECOWAS
  IGAD
  SADC
  UMA
2000'de çekilen uzaydan Afrika fotoğrafı

Doğal kaynaklar açısından dünyanın en zengin coğrafyalarından biri olmasına rağmen Afrika dünyanın en gelişmemiş ve fakir bölgelerinden biridir. Bunun bir başka nedeni bölgenin çok çeşitli hastalıklarla (AIDS, sıtma) boğuşması, ciddi insan hakları ihlalleri, merkezi planlamada kaynaklanan başarısızlıklar, dış merkezlere girişte yaşanan zorluklar, yozlaşmış hükümetler ve sık sık yaşanan askeri ve iç çatışmalardır.[50] Birleşmiş Milletler İnsan Hakları raporlarına göre en sonda yer alan 25 ülkenin hepsi Arfika kıtasındadır.[51]

Kıtlık, cehalet, yetersiz beslenme ve yetersiz su kaynaklarının yanı sıra sağlık koşullarını bölgede yaşayan insanları çok derinden etkilemektedir. 2008 Ağustosu'nda Dünya Bankası[52]'nın yayınladığı rapora göre, küresel kıtlık sınırı olan günlük $1.25'ın 80.5%'i Sahra Altı Afrika'da yaşamakta ve bölgenin birçoğu günlük $2.50'ın altında kazanç sağlamaktadır.[53]

2005 yılında yapılan araştırmaya göre Afrika'da yaklaşık 380 milyon insan kıtlık çekmektedir. 1973'ten 2003'e kadar geçen zamanda Sahra altı Afrika'da yaşayan insanların ortalama günlük kazancı 70 cent olarak kalmıştır.[54] Bu konudaki bazı raporlar dış yatırımların başarısız liberalleşme sebebiyle arttığını belirtse de, bazı kaynaklar bunların yerel idarede yaşanan başarısızlıklardan kaynaklandığını göstermektedir.[55][56][57]

Ancak 1995'ten 2005'e kadar Afrika'nın ekonomik büyümesi ortalama %5'tir. Özellikle Angola, Sudan and Ekvator Ginesi gibi petrol kaynakları açısından zengin olan ülkeler halen daha yüksek büyüme oranları göstermektedir. Kaldı ki kıta, dünya kobalt ve platin rezervlerinin %90'ına, altın rezervlerinin %50'sine, krom rezevlerinin %98'ine, tantelit rezevlerinin %70'ine, manganez rezevlerinin %64'üne ve uranyum rezevlerinin üçte ikisine sahiptir.[58][59]Demokratik Kongo Cumhuriyeti cep telefonlarının yapımında kullanılan Koltan mineralinin %70'ine ve ayrıca dünyanın elmas rezervlerinin %30'una sahiptir.[60] Gine dünyanın en büyük boksit ihracatçısıdır. Ancak bu kaynaklara rağmen, Afrika'nın tarım ve üretimde olan niteliği ileriye doğru beklenen hızda gitmemektedir. Ayrıca 2008'de yaşanan Küresel Mali Kriz bölgenin gelişmesine ket vurmuştur. Bu kriz sonrasında yaklaşık 100 milyon insan açlık konusunda etkilenmiştir.[61]

Ancak özellikle son yıllarda Çin Halk Cumhuriyet'inin bölgeye yaptığı yatırımlar sebebiyle ekonomik hareketlenme artmıştır. Sadece 2007, yılında Çin'li yatırımcılar bölgeya 1 Milyar dolar yatırım yapmışlardır.[62]

Demografi

Benin'den bir kadın
Botswana'dan bir San Buşman

Afrika nüfusu son 40 yılda önemli derece arttı ve bunun sonucu olarak da nüfusun büyük oranı gençlerden oluşmaktadır. Bazı Afrika devletlerinde nüfusün yarısından fazlası 25 yaşın altındadır.[63] 1950'li yıllarda 221 milyon olarak kıtanın nüfusu 2009 yılında 1 milyara ulaşmıştır.[64][65]

Güney, Merkez ve Güney Doğu Afrika'da büyük oranda Bantu dili konuşulmaktadır.[66] Bunun yanı sıra, bir takım Nilotik topluluklar Doğu Afrika ve Güney Sudan'da sırasıyla karmaşık Swahili Kıyısı'ndaki Swahili'ler , ve geri kalan yerel kabilelerin Khoisan ('San' ya da 'Bushmen') ve Pygmyler Bantu dilleri konuşulur. Bantu dili ayrıiyeten Gabon ve Ekvator Ginesinde de baskındır. Afrika'nın güneyindeki Kalahari Çölü, Busmanlar olarak da bilinen yerel topluluklar uzun süredir burada yaşamaktadırlar. Busman'lar ırk olarak diğer Afrika kabilelerinden farklıdır. Bantuların günümüze ulaşan belirgin topluluğu ise Pygmilerdir.[67] Batı Afrika'daki ulusların çoğunluğu Nijer-Kongo Dil ailesinden gelen dilleri konuşmaktadırlar. Bunun yanında bu bölgede Afro-Asya dilleri ve Nil-Sahra dilleri konuşanlar da bulunmaktadır. Nijer Kongo dil ailesinin içinde Yoruba, Igbo, Fulani, Akan and Wolof dilleri bulunmakta en karmaşık etnik gruplara ev sahipliği yapmaktadır. Merkez Sahra'da, Mandinka veya Mande toplulukları önemlidir ve Doğu Orta Afrika'da Nil-Sahra dil ailesinde bulunan Zaghawa, Baya, Kanuri and Sao dilleri baskındır.

Kuzeydoğu Afrika

Kuzey Afrika'daki topluluklar üç farkı ana gruptan oluşmaktadır: Berberiler kuzeybatı, Mısır ve Libyalılar kuzeydoğu, ve Nilo-Sahra dili konuşan topluluklar da doğuda bulunmaktadır. Bu bölgeye 7. yüzyılda gelmeye başlayan Araplar ile birlikte İslam bölgeye girmiş ve demokrafik yapıyı dönüştürmüştür. Kartaca) and Hiksos bulunan Semitik Fenikeliler, Indo-İranlar, Indo-Avrupalılar ve Roma ve Vandallar da bu bölgede tarihte önemli halklar olmuşlardır. Bugün Berberiler hala Fas ve Cezayir'de önemli ölçüde varlıklarını sürdürmektedirler. Bununla birlikte daha az sayıda da olsa Libya ve Tunus'da da Berberice konuşan topluluklar yaşmaktadır.[68] Berberice konuşan Tuarekler ve diğer normadik topluluklar da Sahra çölünde yaşayan sakinleridir. Bölge büyük oranda Arap ve Müslüman etkisinde olsa dahi Moritanya bölgesinde halen daha Nijer Kongo dili konuşan topluluklar da halen yaşamaktadır. Sudan'da Arapça ve Arap kültürü hakim olsa da yüzyıllar boyunca Arap yarımadasından gelen değişik göçmenler Nubians, Nuba, Fur ve Zaghava halkları ile karışmış olan ve orijinal olarak Nil-Sahra konuşan gruplar yaşamaktadır.

Afrika Boynuzu'nda bulunan halklar da Etiyopya ve Eritrealı topluluklar bulunmaktadır. Aynı zamanda bu bölgede Afro-Asyatik dillerinin bir kolu olan Semitik diller ailesinin dillerini konuşan Habeşliler yaşar. Kusitik dillerini konuşan Somalililer ve Oromolular da bu bölgede bulunmaktadır.

İkinci DÜnya Savaşı sonrasında başlayan dekolonizasyon hareketinden önce Afrika kıtasında birçok Avrupalı bulunmaktaydı.[69] 1960'lar ve 70'lerdeki dekolonizasyon hareketleri birçok beyaz Afrikalı'nın iltica etmesine neden olmuştur. Bu göçlerin büyük bir bölümü Cezayir ve Fas'dan ayrılan insanlardan oluşmaktadır. (Yaklaşık 1.6 milyon kişi [70] Kenya, Congo,[71] Rhodesia, Mozambique and Angola.[72]) 1977 yılının sonuna kadar 1milyondan fazla Portekizli bulundukları yerlerden göç etmişlerdir.[73] Yine de, birçok Beyaz Afrikalı halen daha Güney Afrika, Zimbabwe, Nabimia ve Réunion gibi birçok Afrika ülkesinde azınlık olarak yaşamaya devam etmektedirler.[74] En fazla beyaz Afrikalı nüfusa sahip olan ülke Güney Afrika'dır.[75] Afrikanerler bugün Afrika'da yaşayan en büyük Anglo-Afrikan azınlık grubudur. Kolonileşme dönemi dünyanın birçok bölgesinden(özellikle Hint ve Asyalı) insanların Afrika kıtasına gelmesine neden olmuştur. Özellikle Hint kökenli topluluklar büyük oranda Güney Afrika'da bulunmakta ve ayrıca küçük gruplar halinde Kenya,Tanzanya ve diğer Doğu ülkelerinde yerleşmiş halde bulunmaktadırlar. Uganda'daki büyük Hint kabilesi, Ugandalı diktatör Idi Amin tarafından 1972 yılında yaşadıkları yerlerden kovulmuştur. Ancak bugün birçoğu tekrardan yurtlarına dönmüştür. Hint Okyanusundaki adalarda bulunan topluluklar da büyük oranda Asyalı ve Hint gruplardan oluşmaktadır. Madagaskar'da bulunan Malagasi halklarının büyük çoğunluğu Güney Doğu Asya ve Okyanusya dillerini konuşan insanlardan oluşur. Ancak bu topluluklar genellikle Bantu, Arap, Hint ve Avrupalı topluluklarla karışmıştırlar. 20. yüzyıl boyunca da Lübnan diasporası ve Çinli yatırımcılar küçük fakat ekonomik olarak çok etkili gruplar olarak Afrika'ya yerleşmeye devam etmişlerdir.[62] have also developed in the larger coastal cities of West and East Africa, respectively.[76]

Afrika'daki devletler

Şablon:Afrika ülkeleri listesi

Ülke ve Bayrağı Yüzölçümü
(km²)		 Nüfus(1 Temmuz 2002) Nüfus Yoğunluğu Başkent
Doğu Afrika:
Burundi Burundi 27,830 6,373,002 229.0 Bujumbura
Komorlar Komor Adaları 2,170 614,382 283.1 Moroni
Cibuti Cibuti 23,000 472,810 20.6 Cibuti
Eritre Eritre 121,320 4,465,651 36.8 Asmara
Etiyopya Etiyopya 1,127,127 67,673,031 60.0 Addis Ababa
Kenya Kenya 582,650 31,138,735 53.4 Nairobi
Madagaskar Madagaskar 587,040 16,473,477 28.1 Antananarivo
Malavi Malavi 118,480 10,701,824 90.3 Lilongwe
Mauritius Mauritius 2,040 1,200,206 588.3 Port Louis
Fransa Mayotte 374 170,879 456.9 Mamoudzou
Mozambik Mozambik 801,590 19,607,519 24.5 Maputo
Fransa Réunion 2,512 743,981 296.2 Saint-Denis
Ruanda Ruanda 26,338 7,398,074 280.9 Kigali
Seyşeller Seyşeller 455 80,098 176.0 Victoria
Somali Somali 637,657 7,753,310 12.2 Mogadişu
Tanzanya Tanzanya 945,087 37,187,939 39.3 Dodoma
Uganda Uganda 236,040 24,699,073 104.6 Kampala
Zambiya Zambiya 752,614 9,959,037 13.2 Lusaka
Zimbabve Zimbabve 390,580 11,376,676 29.1 Harare
Orta Afrika:
Angola Angola 1,246,700 10,593,171 8.5 Luanda
Kamerun Kamerun 475,440 16,184,748 34.0 Yaounde
Orta Afrika Cumhuriyeti Orta Afrika Cumhuriyeti 622,984 3,642,739 5.8 Bangui
Çad Çad 1,284,000 8,997,237 7.0 N'Djamena
Kongo Cumhuriyeti Kongo 342,000 2,958,448 8.7 Brazavil
Demokratik Kongo Cumhuriyeti Demokratik Kongo Cumhuriyeti 2,345,410 55,225,478 23.5 Kinşasa
Ekvator Ginesi Ekvator Ginesi 28,051 498,144 17.8 Malabo
Gabon Gabon 267,667 1,233,353 4.6 Libreville
São Tomé ve Príncipe São Tomé ve Príncipe 1,001 170,372 170.2 São Tomé
Kuzey Afrika:
Cezayir Cezayir 2,381,740 32,277,942 13.6 Cezayir
Mısır Mısır[77] 1,001,450 70,712,345 70.6 Kahire
Libya Libya 1,759,540 5,368,585 3.1 Trablus
Fas Fas 446,550 31,167,783 69.8 Rabat
Sudan Sudan 2,505,810 37,090,298 14.8 Hartum
Tunus Tunus 163,610 9,815,644 60.0 Tunus
Batı Sahra Batı Sahra[78] 266,000 256,177 1.0 El Aaiún
Güney Afrika:
Botsvana Botsvana 600,370 1,591,232 2.7 Gaborone
Lesotho Lesoto 30,355 2,207,954 72.7 Maseru
Namibya Namibya 825,418 1,820,916 2.2 Windhoek
Güney Afrika Güney Afrika[79] 1,219,912 43,647,658 35.8 Bloemfontein
Cape Town
Pretoria
Svaziland Svaziland 17,363 1,123,605 64.7 Mbabane
Batı Afrika:
Benin Benin 112,620 6,787,625 60.3 Porto-Novo
Burkina Faso Burkina Faso 274,200 12,603,185 46.0 Ouagadougou
Yeşil Burun Adaları Yeşilburun 4,033 408,760 101.4 Praia
Fildişi Sahili Fildişi Sahili 322,460 16,804,784 52.1 Yamoussoukro
Gambiya Gambia 11,300 1,455,842 128.8 Banjul
Gana Gana 239,460 20,244,154 84.5 Accra
Gine Gine 245,857 7,775,065 31.6 Conakry
Liberya Liberya 111,370 3,288,198 29.5 Monrovia
Mali Mali 1,240,000 11,340,480 9.1 Bamako
Moritanya Moritanya 1,030,700 2,828,858 2.7 Nouakchott
Nijer Nijer 1,267,000 10,639,744 8.4 Niamey
Nijerya Nijerya 923,768 129,934,911 140.7 Abuja
Saint Helena Saint Helena 410 7,317 17.8 Jamestown
Senegal Senegal 196,190 10,589,571 54.0 Dakar
Sierra Leone Sierra Leone 71,740 5,614,743 78.3 Freetown
Togo Togo 56,785 5,285,501 93.1 Lomé
Toplam 47,884,117 3,969,989,692 328.3
Avrupa Sömürgeleri
Kanarya Adaları Kanarya Adaları (İspanya) 7,492 1,694,477 226.2 Las Palmas
Tenerife
Ceuta (İspanya) 20 71,505 3,575.2 --
Madeira Adaları (Portekiz) 797 245,000 307.4 Funchal
Melilla (İspanya) 12 66,411 5,534.2 --

Kaynakça

  1. ↑ "World Population Prospects: The 2010 Revision" United Nations (Department of Economic and Social Affairs, population division)
  2. ↑ Sayre, April Pulley. (1999) Africa, Twenty-First Century Books. ISBN 0-7613-1367-2.
  3. ↑ Homo sapiens: University of Utah News Release: Feb. 16, 2005
  4. ↑ Visual Geography. "Africa. General info". 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140306184418/http://www.visualgeography.com/continents/africa.html. Erişim tarihi: 2007-11-24.
  5. ↑ Names of countries, Decret and Fantar, 1981
  6. ↑ The Berbers, by Geo. Babington Michell, p 161, 1903, Journal of Royal African people book on ligne
  7. ↑ Edward Lipinski, Itineraria Phonicia, Peters Publishers, 2004, s.200. ISBN 90-429-1344-4
  8. ↑ in Revue de Philologie 50, 1976:221-238
  9. ↑ Genetic study roots humans in Africa, BBC News | SCI/TECH
  10. ↑ Migration of Early Humans From Africa Aided By Wet Weather, sciencedaily.com
  11. ↑ https://www.academia.edu/8845455/Do%C4%9Fu_Afrika_Prehistoryas%C4%B1na_Genel_Bir_Bak%C4%B1%C5%9F
  12. ↑ van Sertima, Ivan. (1995) Egypt: Child of Africa/S V12 (Ppr), Transaction Publishers. pp. 324–325. ISBN 1-56000-792-3.
  13. ↑ Mokhtar, G. (1990) UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa, University of California Press. ISBN 0-85255-092-8.
  14. ↑ Eyma, A. K. and C. J. Bennett. (2003) Delts-Man in Yebu: Occasional Volume of the Egyptologists' Electronic Forum No. 1, Universal Publishers. p. 210. SBN 1-58112-564-X.
  15. ↑ Diamond, Jared. (1999) "Guns, Germs and Steel: The Fates of Human Societies. New York:Norton, pp.167.
  16. 1 2 3 O'Brien, Patrick K. (General Editor). Oxford Atlas of World History. New York: Oxford University Press, 2005. pp.22–23
  17. ↑ Martin and O'Meara. "Africa, 3rd Ed." Indiana: Indiana University Press, 1995.
  18. ↑ Were Egyptians the first scribes?, BBC News | Sci/Tech
  19. ↑ Hassan, Fekri A. (2002) Droughts, Food and Culture, Springer. p. 17. ISBN 0-306-46755-0.
  20. ↑ McGrail, Sean. (2004) Boats of the World, Oxford University Press. p. 48. ISBN 0-19-927186-0.
  21. ↑ "Ptolemaic and Roman Egypt: 332 BC – 395 AD". Wsu.edu. 1999-06-06. 28 May 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.wsu.edu/~dee/EGYPT/PTOLEMY.HTM. Erişim tarihi: 2010-05-18.
  22. ↑ Mussie Tesfagiorgis G. (2010), Eritrea, ABC-CLIO, page 153. ISBN 9781598842319
  23. ↑ Ayoub, Mahmoud M. (2004). Islam: Faith and History. Oxford: Oneworld. s. 76, 92–3, 96–7.
  24. ↑ Apley, Apley. "Igbo-Ukwu (ca. 9th century)". The Metropolitan Museum of Art. 4 December 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.metmuseum.org/toah/hd/igbo/hd_igbo.htm. Erişim tarihi: 2008-11-23.
  25. ↑ Meredith, Martin (January 20, 2006). "The Fate of Africa – A Survey of Fifty Years of Independence". washingtonpost.com. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/discussion/2006/01/11/DI2006011101372.html. Erişim tarihi: 2007-07-23.
  26. ↑ "Igbo-Ukwu (ca. 9th century) | Thematic Essay | Heilbrunn Timeline of Art History | The Metropolitan Museum of Art". Metmuseum.org. 17 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150517061847/http://www.metmuseum.org:80/toah/hd/igbo/hd_igbo.htm. Erişim tarihi: 2010-05-18.
  27. ↑ Glick, Thomas F. Islamic And Christian Spain in the Early Middle Ages. (2005) Brill Academic Publishers page 37
  28. ↑ "Mauritania – Arab invasions". Library of Congress Country Studies.
  29. ↑ Nebel, A; Landau-Tasseron, E; Filon, D; Oppenheim, A; Faerman, M (2010-04-01). "Genetic Evidence for the Expansion of Arabian Tribes into the Southern Levant and North Africa". American Journal of Human Genetics (Pubmedcentral.nih.gov) 70 (6): 1594–6. DOI:10.1086/340669. PMC 379148. PMID 11992266. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=379148.
  30. ↑ Welcome to Encyclopædia Britannica's Guide to Black History, Encyclopædia Britannica
  31. ↑ Focus on the slave trade, BBC
  32. ↑ Transformations in Slavery: A History of Slavery in Africa p 25 by Paul E. Lovejoy
  33. ↑ Sailing against slavery. By Jo Loosemore BBC
  34. ↑ "The West African Squadron and slave trade". Pdavis.nl. 10 June 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.pdavis.nl/Background.htm#WAS. Erişim tarihi: 2010-05-18.
  35. ↑ Simon, Julian L. (1995) State of Humanity, Blackwell Publishing. p. 175. ISBN 1-55786-585-X.
  36. ↑ Lucien Bély, History of France. Editions Jean-paul Gisserot. 2001. page 118. Books.google.com. http://books.google.com/books?id=Ltzav890zpIC&pg=PA118&dq=tunisia+morocco+independance+1956&hl=fr&ei=M-AVTafIN4is8QPWosSDBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDIQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false. Erişim tarihi: 2011-11-07.
  37. ↑ Ernest Aryeetey, Jane Harrigan and Machiko Nissanke, Economic reforms in Ghana : the miracle and the mirage. Africa World Press. 2000. page 5. Books.google.com. http://books.google.com/books?id=87V55ZHppSYC&pg=PA5&dq=ghana+independance+1957&hl=fr&ei=KeMVTfTRMImo8QPe5c2EBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CD4Q6AEwBTgU#v=onepage&q&f=false. Erişim tarihi: 2011-11-07.
  38. ↑ "BBC: 1984 famine in Ethiopia". BBC News. 2000-04-06. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/703958.stm. Erişim tarihi: 2010-01-01.
  39. ↑ Robert G. Patman, The Soviet Union in the Horn of Africa 1990, ISBN 0-521-36022-6, pp. 295–296
  40. ↑ Steven Varnis, Reluctant aid or aiding the reluctant?: U.S. food aid policy and the Ethiopian Famine Relief 1990, ISBN 0-88738-348-3, p.38
  41. ↑ Mobile Phones and Economic Development in Africa by Jenny Aker, Isaac Mbiti :: SSRN
  42. ↑ "Atlas - Xpeditions @ nationalgeographic.com". National Geographic Society. 2003. 3 March 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.nationalgeographic.com/xpeditions/atlas/index.html?Parent=africa&Rootmap=&Mode=d. Erişim tarihi: 2009-03-01.
  43. ↑ Hoare, Ben. (2002) The Kingfisher A-Z Encyclopedia, Kingfisher Publications. p. 11. ISBN 0-7534-5569-2.
  44. 1 2 3 "Africa: Environmental Atlas, 06/17/08." African Studies Center, University of Pennsylvania. Accessed June 2011.
  45. ↑ Hottest temperature record in the world, El Azizia, Libya
  46. ↑ Deforestation reaches worrying level – UN. AfricaNews. June 11, 2008.
  47. ↑ Forests and deforestation in Africa – the wasting of an immense resource. afrol News.
  48. ↑ Nature laid waste: The destruction of Africa. The Independent. June 11, 2008.
  49. ↑ Thabo Mbeki (9 July 2002). "Launch of the African Union, 9 July 2002: Address by the chairperson of the AU, President Thabo Mbeki". ABSA Stadium, Durban, South Africa: africa-union.org. 22 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130722173449/http://www.africa-union.org/official_documents/Speeches_&_Statements/HE_Thabo_Mbiki/Launch%20of%20the%20African%20Union,%209%20July%202002.htm. Erişim tarihi: 2009-02-08.
  50. ↑ Richard Sandbrook, The Politics of Africa's Economic Stagnation, Cambridge University Press, Cambridge, 1985 passim
  51. ↑ , United Nations
  52. ↑ "World Bank Updates Poverty Estimates for the Developing World". World Bank. 26 August 2008. 19 May 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/EXTRESEARCH/0,,contentMDK:21882162~pagePK:64165401~piPK:64165026~theSitePK:469382,00.html. Erişim tarihi: 2010-05-18.
  53. ↑ "The developing world is poorer than we thought, but no less successful in the fight against poverty". World Bank. 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150926120618/http://econ.worldbank.org/external/default/main?pagePK=64165259&theSitePK=469372&piPK=64165421&menuPK=64166093&entityID=000158349_20080826113239.
  54. ↑ Economic report on Africa 2004: unlocking Africa's potential in the global economy, (Substantive session 28 June-23 July 2004) United Nations
  55. ↑ "Neo-Liberalism and the Economic and Political Future of Africa". Globalpolitician.com. 2005-12-19. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121105160429/http://www.globalpolitician.com/21498-africa-malawi-poverty. Erişim tarihi: 2010-05-18.
  56. ↑ "Capitalism – Africa – Neoliberalism, Structural Adjustment, And The African Reaction". Science.jrank.org. 20 April 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://science.jrank.org/pages/8526/Capitalism-Africa-Neoliberalism-Structural-Adjustment-African-Reaction.html. Erişim tarihi: 2010-05-18.
  57. ↑ "The Number of the Poor Increasing Worldwide while Sub-Saharan Africa is the Worst of All". Turkish Weekly. 2008-08-29. 30 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130730170432/http://www.turkishweekly.net/news.php?id=58925. Erişim tarihi: 2011-11-07.
  58. ↑ "Africa: Developed Countries' Leverage On the Continent". AllAfrica.com. February 7, 2008.
  59. ↑ "Africa, China's new frontier". Times Online. February 10, 2008.
  60. ↑ "DR Congo poll crucial for Africa". BBC News. November 16, 2006.
  61. ↑ "The African Decade?". Ilmas Futehally. Strategic Foresight Group
  62. 1 2 "China and Africa: Stronger Economic Ties Mean More Migration". By Malia Politzer, Migration Information Source. August 2008.
  63. ↑ "Africa Population Dynamics". 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150217040305/http://www.overpopulation.org:80/Africa.html.
  64. ↑ Population. Western Kentucky University.
  65. ↑ Africa's population now 1 billion. AfricaNews. August 25, 2009.
  66. ↑ Luc-Normand Tellier (2009). "Urban world history: an economic and geographical perspective". PUQ. p.204. ISBN 2-7605-1588-5
  67. ↑ Pygmies struggle to survive in war zone where abuse is routine. Times Online. December 16, 2004.
  68. ↑ Q&A: The Berbers. BBC News. March 12, 2004.
  69. ↑ "We Want Our Country" (3 of 10). Time. November 5, 1965
  70. ↑ Raimondo Cagiano De Azevedo (1994). "Migration and development co-operation.". Council of Europe. p.25. ISBN 92-871-2611-9
  71. ↑ Jungle Shipwreck. Time. July 25, 1960
  72. ↑ Flight from Angola, The Economist , August 16, 1975
  73. ↑ Portugal - Emigration, Eric Solsten, ed. Portugal: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1993.
  74. ↑ Holm, John A. (1989). Pidgins and Creoles: References survey. Cambridge University Press. s. 394. ISBN 0-521-35940-6. http://books.google.com/books?id=PcD7p9y3EIcC&pg=PA394&dq#v=onepage&q=&f=false.
  75. ↑ South Africa: People: Ethnic Groups. World Factbook of CIA
  76. ↑ "Lebanese Immigrants Boost West African Commerce", By Naomi Schwarz, VOANews.com, July 10, 2007
  77. ↑ Mısır'ın Süveyş'in doğusunda kalan toprakları Asya kıtası sınırlarındadır.
  78. ↑ Batı Sahra'nın bağımsızlığı hala tartışılmaktadır. Fas bölgede hak iddia etmektedir.
  79. ↑ Güney Afrika'nın 3 tane başkenti vardır.
Kıtalar

Afrika
Antarktika
Asya
Avrupa
Okyanusya
Kuzey Amerika
Güney Amerika

Afrika-Avrasya
Amerika
Avrasya
Avustralya

Yerbilimsel kıtalar

Gondvana • Lavrasya • Pangea • Panotya • Rodinya • Kolombiya • Kenorland • Nena • Ur • Vaalbara

Efsanevî kıtalar

Atlantis • Kerguelen Yaylası • Lemurya • Mu • Terra Australis • Zealandiya

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/23/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.