Aydın

Koordinatlar: 37°43′42″K 27°56′14″D / 37.72833°K 27.93722°D / 37.72833; 27.93722

<tr class_"mergedrow">

Aydın
—  İl & Büyükşehir  —
Aydın'ın Türkiye'deki konumu
Aydın haritası
Ülke Türkiye
Bölge Ege Bölgesi
İdari birimler 17 ilçe
Yönetim
 - Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu (CHP)
 - Vali Ömer Faruk Koçak[1]
Yüzölçümü
 - Toplam 7,943 km2 (3,1 mi2)
Nüfus (2015)
 - Toplam 1,053,506
 - Yoğunluk 129/km² (334,1/sq mi)
Zaman dilimi DAZD (+2)
 - Yaz (YSU) DAZD (+3)
Posta kodu 09xxx
Alan kodu (+90) 256
Plaka kodu 09
İnternet sitesi: T.C. Aydın Büyükşehir Belediyesi
T.C. Aydın Valiliği

Aydın, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık yirminci şehri. 2015 itibarıyla 1.053.506 nüfusa sahiptir. Ege Bölgesi'nde yer alan, turizm ve tarım açısından en gelişmiş illerdendir. Ege Denizi'ne kıyısı vardır. Didim ve Kuşadası Türkiye'nin iki önemli turizm merkeziyle turizm potansiyeli yüksek bir ildir. Plaka kodu 09'dur. Aydın, Türkiye'nin ilk demiryolu kurulan şehridir. Aydın'da çok sayıda tarihî eser bulunur. Türkiye'nin en uzun üçüncü tüneli, Türkiye Otoyolları üzerindeki en uzun ikinci tüneli burada bulunmaktadır. Nüfus bakımından Ege Bölgesi'nin İzmir ve Manisa'dan sonraki 3. büyük ilidir. İlde 17 ilçe bulunur.

Etimoloji

Aydının eski isimleri Tralleis ve Güzelhisar olup 14. yüzyılda Anadolu Beylikleri döneminde kurulan Aydınoğulları beyliği döneminde ismi Aydın olarak değişmiştir. Herodot Aydın ili ile ilgili “Bizim yeryüzünde bildiğimiz en güzel gökyüzünün altı ve en güzel iklimin bulunduğu yer” demiştir. Evliya Çelebi ise “Dağlarından yağ, ovalarından bal akar.” demiştir.

Tarihçe

Aydın; çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış, Antik Çağda Afrodisias, Milet, Didyma, Nysa, Priene, Magnesia gibi önde gelen kentlerdir. Bugünkü Aydın, Tralles Kenti ile birlikte MÖ 2500 yılında Hititler zamanında gelişmiş, 8. yüzyılda Lydia zamanında da en parlak çağını yaşamıştır. Selçuklularla birlikte Türk uygarlığının kültür varlığı ve eserleriyle donatılmıştır. Aydınoğulları zamanında şehrin adı Aydın Güzelhisarı olmuş, daha sonra Aydın adını almıştır. 1811’de İzmir, Saruhan (Manisa), Menteşe (Muğla), Antalya, Isparta sancaklarını kapsayan eyaletin merkezi oldu. Kurtuluş Savaşından sonra 1923 yılında Aydın müstakil vilayet olmuştur.

Cumhuriyet dönemi

1987 yılında çıkarılan 3392 sayılı kanun ile Buharkent ve İncirliova,[2] 1990 yılında çıkarılan 3644 sayılı kanun ile de Karpuzlu, Köşk ve Yenihisar ilçeleri kuruldu.[3] Yenihisar ilçesinin adı 1997 yılında 4235 sayılı kanun ile Didim olarak değiştirildi.[4] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile merkez ilçe kaldırılarak aynı sınırlara sahip Efeler ilçesi kuruldu. Yine aynı kanun ile Aydın'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.[5]

Coğrafya

Kuzeyinde İzmir ve Manisa, doğusunda Denizli, Güneyinde Muğla yer alır. Batı sınırları ise Ege Denizi kıyıları çizer. İlin denizden yüksekliği 64 metredir. Akdeniz ikliminin etkisindedir. Bu iklim şartları ve topografik yapı Aydın ve çevresinde iki ayrı bitki topluluğunun (maki ve orman) gelişmesine neden olmuştur. Aydın’da 395.494 hektar alanda sulu tarım yapılmaktadır.Zeytin ve meyvelikler en geniş alanı kaplar. İlde 6 Baraj (Kemer Barajı, Çine Topçam Barajı, Yaylakavak Barajı, İkizdere Barajı, Çine Adnan Menderes Barajı, Karacasu Barajı) mevcuttur. Aydın, zeytin, incir, kestane üretiminde Türkiye’de 1. sırada, pamuk üretiminde ise 3. sırada yer almaktadır. En yağışlı mevsim kıştır. Yaz mevsiminde yok denecek kadar az yağış almaktadır. Kar yağışı ender görünür.

İklim

 Aydın iklimi 
Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıl
En yüksek sıcaklık rekoru,  °C 23,2 25,2 32,4 35,4 40,2 44,4 44,6 43,8 43,3 37,8 30,7 25,9 44,6
Ortalama en yüksek sıcaklık, °C 13,2 14,7 17,9 22,5 28,1 33,3 36,1 35,7 32,0 26,2 19,7 14,6 24,5
Ortalama sıcaklık, °C 8,2 9,3 11,8 15,8 20,9 25,9 28,4 27,6 23,5 18,4 13,3 9,6 17,7
Ortalama en düşük sıcaklık, °C 4,3 4,9 6,7 10,0 14,2 18,1 20,5 20,2 16,7 12,7 8,7 5,8 11,9
En düşük sıcaklık rekoru,  °C −7,6 −5,4 −5 −0,8 4,6 8,4 13,4 11,8 7,6 2,0 −2 −5,3 −7,6
Ortalama yağış, mm 108,6 93,8 70,4 52,9 36,5 13,5 3,9 2,3 13,1 44,2 83,9 120,9 644
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[6]

Nüfus

Aydın'ın TÜİK verilerine göre 2015 nüfusu 1.053.506 kişidir.[7] Aydın ve ilçelerinin 2015 nüfusu şöyledir:

Aydın il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[8] 524.918 17
  %32     165.953
358.965     %68  
1970[9] 564.802 22 %8
  %33     186.856
377.946     %67  
1975[10] 609.869 23 %8
  %35     214.505
395.364     %65  
1980[11] 652.488 23 %7
  %38     245.329
407.159     %62  
1985[12] 743.419 23 %14
  %41     302.311
441.108     %59  
1990[13] 824.816 22 %11
  %47     384.711
440.105     %53  
2000[14] 950.757 20 %15
  %52     493.114
457.643     %48  
2007[15] 946.971 20 -%0
  %57     536.758
410.213     %43  
2008[16] 965.500 20 %2
  %58     556.700
408.800     %42  
2009[17] 979.155 20 %1
  %59     573.884
405.271     %41  
2010[18] 989.862 20 %1
  %59     588.552
401.310     %41  
2011[19] 999.163 20 %1
  %60     599.973
399.190     %40  
2012[20] 1.006.541 20 %1
  %61     611.846
394.695     %39  
2013[21] 1.020.957 20 %1
  %100     
     %0  
2014[22] 1.041.979 20 %2
  %100     
     %0  
2015[23] 1.053.506 20 %1
  %100     
     %0  

Kültür

Turizm

Turizm, tarımdan sonraki ikinci önemli gelir kaynağıdır.

Aydın'da Aydın Müzesi ve buna bağlı Yörük Ali Efe Etnografya Müzesi, Afrodisias Müzesi ve buna bağlı Karacasu Etnografya Müzesi, Milet Müzesi,Çine Kuva-i Milliye Müzesi, Çine Arıcılık Müzesi ve Nazilli Etnografya Müzesi olmak üzere 8 müze ile 21 önemli ören yeri mevcuttur.

Önemli ören yerleri Afrodisias (Karacasu), Alabanda (Çine), Alinda (Karpuzlu), Apollon Tapınağı (Didim), Gerga (Çine), Harpasa (Nazilli), Magnesia (Germencik-Ortaklar), Mastaura (Nazilli), Milet (Didim), Nysa (Sultanhisar), Priene (Söke), Tralleis (Efeler)’dir.

Yaklaşık 680 konaklama tesisinde 78 000 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Ayrıca Kuşadası'nda 54.000, Didim'de 42.000 yazlık konut bulunmaktadır. 2011 yılında 5,5 milyon turist Aydın iline gelmiştir. Dilek Yarımadası Milli Parkı (Kalamaki), Kuşadası ve Didim plajları önemli sahillerdir. Efeler'de Forum Aydın, Kipa Extra AVM, Söke'de Ege Outlet mağazaları ve Novada Alışveriş Merkezi, Kuşadası'nda ise Kuşadası AVM, Scala Nouva ve Kipa AVM yer almaktadır.

Yönetim

Aydın ilinde 17 ilçe bulunur. Aydın ilinin ilçeleri şunlardır:

Galeri

Kaynakça

  1. ↑ Ntv.com.tr, Valiler Kararnamesi Yayımlandı, Erişim:01 Haziran 2016
  2. ↑ "Kanun No. 3392". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151208200717/http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19507.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19507.pdf. Erişim tarihi: 21 Eylül 2014.
  3. ↑ "Kanun No. 3644". http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc073/kanuntbmmc073/kanuntbmmc07303644.pdf. Erişim tarihi: 21 Eylül 2014.
  4. ↑ "Kanun No. 4235". http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc080/kanuntbmmc080/kanuntbmmc08004235.pdf. Erişim tarihi: 21 Eylül 2014.
  5. ↑ "Kanun No. 6360". 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150516015534/http://www.resmigazete.gov.tr:80/eskiler/2012/12/20121206-1.htm. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
  6. ↑ "Resmî İstatistikler - Aydın". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 19 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160319053347/http://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=AYDIN. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2016.
  7. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCWdjc9. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  8. ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspVSGNa. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmnrEcE. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtoSDBux. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuKO1iv. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwEFIAk. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtxukA7Q. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btzt46bQ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1fK0fx. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3TdAbC. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCgCK69. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEjw0E3. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGLxVDV. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxOt7rD. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  21. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUapUPu. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  22. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCWdjc9. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  23. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

Dış bağlantılar

Aydın'ın ilçeleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.