Aydemir (roman)
 | |
| Yazarı | Müfide Ferit Tek |
|---|---|
| Dili | Türkçe |
| Türü | Roman |
| Yayınevi | Kaknüs Yayınları |
| Anadilinde basım tarihi | 2002 |
| ISBN | 975669851-9 |
Aydemir, Müfide Ferit Tek'in 1918 yılında Türk Kadını Mecmuası Halk Kitaphanesi tarafından yayımlanmış[1] ütopik romanı.
Roman, Demir Bey'le Hazin'in Türkçülük ideali çevresinde filizlenen aşkını konu eder.[2] Hikayenin bir boyutunda Demir'in Hazin’e duydu aşk varken, diğer bir boyutunda ise milli bilinç yaymak için çıktığı Türkistan yolculuğu vardır.[1]
Yazarın edebiyat tarihine geçmiş iki eserinden ilkidir (diğeri Pervaneler) ve Halide Edip'in 1912'de yayımlanan Yeni Turan adlı romanından sonra Türk edebiyatının ikinci "Turancı" romanıdır Ütopya tarzında yazılmıştır. Rus esareti altında bulunan Doğu Türklerinin siyasi ve sosyal sorunlarını ele alır. Romanın ideal tipi Aydemir, kendi şahsi hayatını ve saadetini bir kenara iterek Türkler arasında milliyet duygusunu uyandırmak maksadıyla Rusya'nın nüfuzu altında yaşayan Türk bölgelerine gider. Orada Rusya'nın tahakkümü ve nüfuzu altında sömürülen ve ezilen Türkler arasında milliyet duygusunu uyandırılmasına çalışır.[3]
I. Dünya Savaşı'ndan mağdur çıkan millete teselli olsun diye Yusuf Akçura'nın teşviki ile bu romanı yazan Müfide Ferit, kahramanını Yusuf Akçura'yı model alarak oluşturmuştur.[1][4] Eseri Sinop'ta sürgün yıllarında kaleme alan Müfide Ferit, eşi Ahmet Ferit'in, Ukrayna'nın merkezi Kiev'e Başkonsolos olarak atanması üzerine onunla birlikte gittiği Kiev'de bulunduğu sırada roman yayımlanmıştır. Türk Kadını mecmuasının yayınladığı ilk eserdir.[4]
Roman, barındırdığı idealist kahraman tipi nedeniyle yayımlandığı dönemde Osmanlı aydınları tarafından heyecanla karşılanmış[1], Eser basıldıktan birkaç ay sonra 1919 yılı içinde Şair Nedim, Büyük Mecmua, Türk Kadını, Genç Kadın gibi dergilerde eleştiriler ve eseri tanıtıcı yazılar yayınlanmıştır.[4]. Hatta romanda Aydemir'in Türkistan'daki öğrencilerinin isimlerinin önüne "Aydemir" adını eklemeleri gibi yazar Şevket Süreyya Aydemir'in bu romanın etkisiyle yayınlanışından 16 yıl sonra roman kahramanının adını kendisine soyadı olarak seçtiği söylenir.[1]
Kaynakça
- 1 2 3 4 5 Sünbüloğlu, Nurseli Yeşim. "Ulusun Umudu ve Felaketi Erkekler: Milliyetçi kadın yazarların romanlarında erkeklik kurguları (1918-1951)". İletişim Yayınları, İstanbul, 2002. ss. 509-537. https://www.academia.edu/3346277/Ulusun_Umudu_ve_Felaketi_Erkekler_Milliyet%C3%A7i_kad%C4%B1n_yazarlar%C4%B1n_romanlar%C4%B1nda_erkeklik_kurgular%C4%B1_1918-1951_2012_. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
- ↑ Türkeş, A. Ömer. "Muhafazakar bir feminist". Radikal gazetesi 7 Şubat 2003. 4 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20051104185711/http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=1748. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
- ↑ Kızıltaş, Emine. "Türkçülük ve Feminizm (Milliyetçi Kadın Hareketi)". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151208114535/http://www.academia.edu:80/6819039/T%C3%BCrk%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk_ve_Feminizm. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
- 1 2 3 Demircioglu, Cemal. "Mufide Ferit Tek and Nationalism in Her Novels". Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 1998. https://www.academia.edu/303195/M%C3%BCfide_Ferit_Tek_ve_Romanlar%C4%B1ndaki_Milliyet%C3%A7ilik. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.