Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı
| Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı | |
|---|---|
| Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi | |
| (XİN) | |
 | |
| Genel bilgiler | |
| Kuruluş tarihi | 28 Mayıs 1918 |
| Adres | Sh.Qurbanov küç.50, Bakı AZ1009, Azərbaycan |
| Bakan | Elmar Memmedyarov |
| Genel ağ sayfası | |
| www.mfa.gov.az | |
Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı —yabancı ülkeler ve uluslararası organizasyonlar alanında faaliyet gösteren Azerbaycan Cumhuriyeti yürütme organı. Şu anda Bakanlığı Elmar Memmedyarov yönetiyor.
Tarihi
1918-1920'lı yıllarının Azerbaycan demokratik Cumhuriyeti dönemi için özel bir önemi vardır. Bu yıllarda kurulan Dışişleri Bakanlığı devletin bağımsız bir dış politika yapmasını sağlamıştır. Cümhuriiyet yıllarında Azerbaycan diplomasi idaresinin başkanları Memmedhesen Hacinski, Alimerdan Topçubaşov, Feteli han Hoyski,Memmedyusuf Ceferov gibi diplomatlar olmuşdur.
1920 yılının nisanında Azerbaycan demokratik Cumhuriyetinin bolşevik Rusya saldırganlığına maruz kalmaasının sonucu olarak, devletin bağımsızlığına son verilmesinden sonra Dışişleri Bakanlığı elendi, yerinde Azerbaycan SSC Halk Dışişleri Komiserliği (HDKK) oluşturuldu. Ciddi bir yetki olmamasına rağmen, Halk Komisyonu Dışişleri 1920-1922'li yıllarda yabancı ülkelerle belirli bir düzeyde ikili ilişkileri oluşturdu. Sovyet doneminin ilk yıllarında Azerbaycan halk dışişleri bakanları Neriman Nerimanov ve Mirzədavud Hüseynov olmuşdu. Ama kısa bir süre HDK iptal edildi. SSCB'NİN kurulmasından sonra bağımsız Azerbaycan'ın dış politikası tamamen durdu. Sadece ikinci dünya savaşı sonuna kadar, mevcut uluslararası ortamda, sovyet hükümeti kendi çıkarlarına uygun olarak 1944 yılında Azerbaycan SSC HDK-ni restore etti. 1946yılından HDK Dışişleri Bakanlığı oldu. Ama Dışişleri bakanlığı, yine ciddi yetkileri olmayan bir yapıydı.Bu dönemden başlayarak Azerbaycan'ın dış politikasının kontrolüne Mahmut Aliyev, Tahire Tahirova, Elmira Qafarova, Hüseynağa Sadıqov (hem de bağımsızlığın yedi ayında) başkanlık etmişlerdir. Tüm karmaşık ve çelişkili özelliklerine rağmen, Sovyet döneminde de Azerbaycan merkezi yönetim aracı ile ülkenin uluslararası ilişkilerinde bu veya başka derecede yer almıştır. 50'lerin ortalarından itibaren canlanmaya başlayan uluslararası ilişkiler önceki yıllara kıyasla 70-80 yıllarında hayli geniş olmuştur.
Uzun yıllar boyunca çeşitli biçimlerde Sovyet rejimine karşı verdiği mücadele ve 80'li yılların sonu - 90'lı yılların başlarında uluslararası alanda oluşmuş uygun koşullar sonucunda Azerbaycan halkı yirminci yüzyılda ikinci kez bağımsızlığını restore ederek ikili ve çok taraflı uluslararası ilişkiler kurmaya başladı. Azerbaycan'ın bağımsızlığı dünyanın ekser devletleri tarafından tanındı ve diplomatik ilişkiler kuruldu.Azerbaycan uluslararası ve bölgesel kuruluşların üyesi veya kurucularından biri oldu. Bağımsızlık yıllarında Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanları Tofig Kasımov, Hasan Hasanov, Tofig Zülfügarov ve Vilayet Guliyev oldular.
Bakanlığın görevleri
Bakanlığı, temel görevleri aşağıdaki gibidir:
2.1.Azerbaycan Cumhuriyeti'nin dış politikasının kavramı ve temel yönleri üzere tekliflerin hazırlanması ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına sunulması;
2.2. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin dış politikasının yürütülmesi;
2.3. dış politika alanında devlet organlarının kararlaştırılmış karşılıklı etkinliğinin sağlanması üzere tekliflerin hazırlanması ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına sunulması;
2.4. devlet idarelerinin dış siyasi faaliyetlerinin ayrı ayrı yönleri konusunda Azerbaycan Cumhurbaşkanına bilgi verilmesi;
2.5.Azerbaycan Cumhuriyeti'nin egemenliğinin, güvenliğinin, toprak bütünlüğünün ve sınırlarının bütünlüğünü, siyasi, ekonomik ve diğer sosyal çıkarlarını diplomatik usul ve araçlarla sağlanması;
2.6. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin, vatandaşlarının ve tüzel kişilerinin yurtdışında hak ve çıkarlarının sağlanması;
2.7. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin diğer devletlerle ve uluslararası kuruluşlarla diplomatik ve konsolosluk ilişkilerinin sağlanması;
2.8. Azerbaycan Cumhuriyeti devlet protokolünün sağlanması;
2.9. yabancı devletlerle ve uluslararası kuruluşlarla ilgili olarak Azerbaycan Cumhuriyeti Birleşik dış siyasi hattının hayata geçirilmesinin sağlanması amacıyla diğer yürütme organlarının faaliyetlerinin koordinasyonu;
2.10. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ve onun ayrı devlet organlarının uluslararası siyasi, ekonomik, bilimsel ve teknik, kültürel, insani ilişkilerinin koordinasyonu ve diplomatik teminatı;
Cumhuriyetin olumlu uluslararası imajının oluşturulması.
Bakanlığın fonksiyonları
Bakanlık Yönetmeliği ile belirlenen görevlere uygun olarak aşağıdaki işlevleri yerine getirir:
- Azerbaycan Cumhuriyeti ile diğer devletler ve uluslararası kuruluşlar ile olan ilişkilerinde temsil eder;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin diplomatik hizmet kurumlarının birim sistemini yönetiyor;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin iç ve dış politikası, ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel hayatı hakkında bilgilerin Azerbaycan Cumhuriyeti'nin diplomatik temsilcilikleri aracılığıyla yurtdışında yayılmasını sağlar;
- Ikili, çok taraflı ve uluslararası sorunların tüm kompleksi üzere verilerin incelenmesi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti yabancı devletlerle ve uluslararası kuruluşlarla ilişkileri önerileri hazırlar ve belirlenmiş şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına sunar;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin uluslararası anlaşmalarının projelerini hazırlar, sözleşmelerin yapılması, uygulanması, iptali ve yürürlüğünün durdurulması konusunda önerileri hazırlar ve belirlenmiş şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına bakılması için sunar;
- Yabancı devletlerle ve uluslararası kuruluşlarla pazarlık yapar;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin uluslararası anlaşmalarının uygulanması üzerinde genel müşahideni gerçekleştirir, Azerbaycan Cumhuriyeti mevzuatının uluslararası hukuk yükümlülüklerine uyarlanması hakkında tekliflerin hazırlanmasına katılır;
- Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının hak ve özgürlüklerinin, onların korunması ve güvenliğinin sağlanması, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti yabancı devletlerle ve uluslararası kuruluşlarla ticari-ekonomik ve mali ilişkilerinin, bilimsel ve teknik, kültürel ve diğer alışverişlerinin genişletmek üzere siyasetin ve somut tedbirlerin hazırlanmasına katılır;
- Uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması için Azerbaycan Cumhuriyeti'nin çabalarını diplomatik araçlarla kullanılır;
- Uluslararası kuruluşların, konferansların, forumların etkinliğinde Azerbaycan Cumhuriyeti'nin katılımını sağlamak, uluslararası topluluğun üyesi olarak Azerbaycan Cumhuriyeti'nin küresel ve bölgesel uluslararası sorunların çözümünde rolünün yükseltilmesine gayret gösteriyor;
- Merkezi aparatın, diplomatik temsilciliklerin, bağlı olan kurumların işleyişi için gerekli koşulları sağlamak, faaliyetleri ile ilgili kurumsal, mali ve diğer konularda önerileri belirlenmiş şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına sunar;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin iç ve dış politikası, ülkenin sosyal, ekonomik, kültürel ve manevi hayatı hakkında bilgilerin Azerbaycan Cumhuriyeti'nin diplomatik temsilcilikleri aracılığıyla yurtdışında yayılmasını sağlar;
- Ilgili yürütme organlarına Azerbaycan Cumhuriyeti'nin dış politika çizgisine giren konularda bilgilerin yayılmasına izin verir;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin devlet organlarını ve kitle iletişim araçlarını Azerbaycan Cumhuriyeti'nin uluslararası durumu ve dış politikasının hakkında bilgi verir;
- Dış politika ve uluslararası ilişkiler alanında Azerbaycan Cumhuriyeti mevzuatının geliştirilmesi ve mevzuat Azerbaycan Cumhuriyeti'nin uluslararası hukuk yükümlülüklerine uyarlanmasına dair tekliflerini hazırlayıp Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına sunar;
- Yüksek devlet ve hükümet seviyelerinde devletlerarası kavşak protokolünü sağlar, ayrıca diplomatik ve konsolosluk ayrıcalık ve immunitetlerinə riayet olunması üzerinde denetimi gerçekleştirir;
- Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Parlamentolar ve diğer dış bağlantılarının gerçekleştirilmesine yardımcı olur;
- Devlet organlarına Azerbaycan Cumhuriyeti'nde akredite edilen diplomatik ve konsolosluk temsilcileri ile ilişkilerinde yardım eder;
- Devlet organlarına yabancı devletlerin devlet kurumları ve görevlileri ile, uluslararası kuruluşlarla ilişkilerinde yardım eder;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin tescili, muhasebe ve bakım tek devlet sisteminin etkinliğini ve mecmuesinin yayınlanmasını sağlar;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağladığı uluslararası anlaşmaların tevdi işlevlerini gerçekleştirir, uluslararası anlaşmaların asıl kopyalarının (onaylı kopyalarının, resmi tercümelerinin), Azerbaycan Cumhuriyeti'nin dış politikasının ile ilgili arşiv materyallerinin sürekli korumayı, Nazirlikde daimi tevdi olan belgelerin kayıtları tutmak ve kullanımını sağlar;
- Merkezi aparatın, diplomatik temsilciliklerin, bağlı olan kurumların personel teminatını kendi yetkileri çerçevesinde gerçekleştirir, diplomatik hizmeti kadrolarının hazırlanması, yeniden hazırlanması ve iyileştirilmesini oluşturur;
- Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında ve yurtdışında konsolos işini organize eder;
- Yurtdışında yaşayan həmvətənlərlə ilişkilerin ve işbirliğinin gelişmesine yardım eder;
- Belirlenen şekilde pasaport-vize belgelerini resmileştirir;
- Belirlenen şekilde pasaport-vize belgelerini resmileştirir;
- Kendi yetkileri çerçevesinde vatandaşlık konularında önerileri Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına sunar;
- Kendi yetkileri çerçevesinde diplomatik rütbelerin verilmesi kurallarını belirler;
- Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde ve yurtdışında bağlı olan kurumların, diplomatik temsilciliklerin esaslı inşası ve yeniden kurulmasını gerçekleştirir, ayrıca diplomatik temsilciliklerin merkezi finansmanını, lojistik teminatını gerçekleştirir;
- Uluslararası konferansların, kongrelerin, toplantıların ve diğer bir devlet tedbirlerin ve törenlerin düzenlenmesinde yer alıyor;
- Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve yüksek görevlilerinin yabancı devletlere seferlerinin düzenlenmesi ve uygulanmasında yer alıyor;
- Yabancı devletlerin başkanlarının ve yüksek görevli kişilerinin Azerbaycan Cumhuriyeti'ne seferlerinin düzenlenmesi ve uygulanmasında yer alıyor;
- Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarınca Bakanlığı verilmiş olan diğer görevleri yerine getirir.
Bakanlığın hakları
Bakanlık kendi görev ve işlevlerini gerçekleştirmek için aşağıdaki haklara sahiptir:
- Yetkileri çerçevesinde merkezi ve yerel yürütme organlarından, belediye organlarından, gerçek ve tüzel kişilerden belirlenmiş şekilde referans ve bilgiler talep etmek;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin idarelerarası ve (hükümetler) uluslararası anlaşmalarının projelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti'nin mevzuatına ve uluslararası hukuk kurallarına, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti menfaatlerine uygun olarak denetimi gerçekleştirmek;
- Yetkileri çerçevesinde Azerbaycan Cumhuriyeti'nin merkezi ve yerel yürütme organları, belediye organları, gerçek ve tüzel kişiler için uygulanması zorunlu olan kararlar almak;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kanunu ile belirlenmiş olarak Bakanlığın bünyesinde ilgili kurumlar yaratmak, yeniden düzenlemek ve iptal etmek;
- Dış politika ve diplomatik hizmet kurumlarına ilişkin mevzuat düzenlemelerinin hazırlanması hususunda önerileri Azerbaycan Cumhurbaşkanına belirtilen şekilde bakılması için sunar;
- Dış ilişkiler alanında sorunların tanımlanması ve çözülmesi için görüşlerini almak amacıyla ülkenin devlet yetkililere, işletme ve kurumlarını, bilimsel kuruluşlar, ayrı - ayrı, aynı zamanda yabancı akademisyen ve uzmanları, ayrıca uluslararası ve yabancı bilimsel - araştırma, ekonomik, mali, denetçi ve diğer işletmeleri çekmek;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin uluslararası ilişkileri ile ilgili olarak devlet organları, yönetim, işletme, kurumlar ve sosyal birliklerin katılımı ile özel çalışma grupları oluşturmak, ayrıca toplantılar geçirmek;
- Tazeleme ve eğitim kursları düzenlemek;
- Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kanunu ile öngörülen diğer hakları gerçekleştirmek.