Pavlus

Pavlus

Bartolomeo Montagna'nın Pavlus tasviri
Doğum MS y. 5[1]
Tarsus, Kilikya
Ölüm MS 67[2]
Roma, İtalya
Diğer ad(lar)ı Tarsuslu Saul
Meslek Hıristiyanlık misyoneri

Pavlus (Yunanca: Παῦλος Paulos; d. MS 5 Tarsus – ö. 67 Roma) ya da Tarsuslu Pavlus, Pavlik Kiliselerin kurucusu Hristiyan misyoner. Miladi birinci asırda yaşamış Roma vatandaşı Farisi Yahudilerindendir. Asıl adı Saul’du.[3] Luka'nın kaleme aldığı İncil'de önemli bir yere sahiptir. Yeni Ahit’teki on dört mektuptan oluşan, Pavlus'un mektupları olarak da bilinen bölümler onun tarafından kaleme alınmıştır.

Hristiyanlıkta

Hayatı

Hristiyan olmadan önce

Yeni Ahit'te Pavlus hakkındaki bilgilere göre, o Paul adını almadan önce Saul olarak anılıyordu. Kendisini İsevileri ve İseviliği yok etmeye adamıştı.[4] Hristiyan olmadan önce İsevilere şiddetli zulümler yaptığını Pavlus kendisi itiraf etmektedir.[5] İstefanos’un infazını bizzat onaylamıştı.[6]

Hristiyan oluşu

Pavlus, İsevileri tutuklamak amacıyla Şam'a yolculuk ederken İsa kendisine göründü ve Pavlus bu vakada görme kabiliyetini kaybetti. Üç gün sonra Şamlı Hananya, Pavlus'un gözlerinin tekrar şifa bulmasına vesile oldu.[7] Pavlus, bu yolculukta Hristiyan oldu ve bunun sebebi olarak, Şam yolculuğunda, Meryem oğlu İsa’nın kendisine göründüğünü dile getirdi.[8]

Tebliği

O günden itibaren Pavlus, Nasıralı İsa'nın İsrailoğullarının beklediği mesih ve aynı zamanda da Allah'ın oğlu olduğunu insanlara vaaz etmeye başladı.[9] Elçilerin İşleri kitabının yaklaşık yarısı Pavlus'un hayatından bahseder. Pavlus Hristiyanlığın Yahudilikten ayrı müstakil bir din haline gelmesi konusunda en önemli rolü üstlenmiştir.[10][11]

Hristiyanlığa etkileri

Pavlus’un Hıristiyanlık üzerindeki etkisi diğer bütün Hristiyan önderlerinden daha fazla oldu.[12] Pavlus, İsa’nın dinî hukukun sonu olduğunu[13] ve Hristiyan kilisesinin İsa’nın bedeni olduğunu öğretiledi, Kilise kurumu dışında kalan dünyâyı yargılanacaklar olarak sınıflandırdı.[14] Pavlus’un yazıları, Son Akşam Yemeği’nden bahsedilen eldeki en eski kaynaktır.[15] Son Akşam Yemeği’nin, Ekmek Şarap Ayini’nin kökenindeki vaka olduğu kabul edilir. Pavlus’un Romalılara mektubunun 9. babında bahsi geçen seçilmişlik unsurunu Doğu kiliseleri Tanrı’nın kader bilgisi olarak yorumlar. Bununla birlikte aynı babın Cebrilik akidesi şeklinde algılanışı Batı kiliselerinin ilahiyatında görülür. Augustinus’un İncil’i Tanrı’nın lütfu (rahmeti); ahlâkı Ruh’un hayatı olarak görmesi; determinizm inancı ve aslî günah akîdesi tamâmen Pavlus’un mektuplarına, özellikle Romalılar mektubuna dayanarak inşa edilmiş öğretilerdir.[14]

Günümüz ilâhiyatında durumu

Günümüzde bazı ilahiyatçılar, Pavlus’un öğretilerinin, İsa’nın kanonik incillerdeki öğretilerinden oldukça farklı olduğunu vurgulamaktadır.[16] Bu ilahiyatçılardan Barrie Wilson, Pavlus’un öğretilerinin İsa’nın öğretilerinden mesajının kökeni, öğretileri ve ameller açısından farklılık arzettiğini vurgular.[17] Pavlus ve İsa’nın arasındaki bu köklü farklılıktan dolayı, bazıları İsa’nın, Hristiyanlığın birinci kurucusu iken, Pavlus’un Hristiyanlığın ikinci kurucusu olduğunu dile getirirler.[18][19]

Doğu kiliselerinde olduğu gibi, günümüzde Batılı hümanistler de Romalılar 9’daki seçilmişlik unsurunu, Batılı kiliselerin aksine determinizm olarak değil, ilahi kader bilgisi olarak tevil ederler.[14]

Yahudilikte

Pavlus, Yahudi dünyâsında uzun zaman açıkça hiç dile getirilmeyen bir din adamıydı. Talmud’da ve diğer Yahudi sözel geleneğinde Pavlus’tan açıkça bahsedilmez. Ancak Ortaçağ Avrupasında ortaya çıkan İsa’nın yaşamöyküsü Toledot Yeşu’da Pavlus’tan bahsedilir. Toledot Yeşu’da Pavlus’un, Hristiyanlığı tahrif etmek için görevlendirilmiş bir Yahudi ajanı olduğu anlatılır.[20] Günümüzde Yahudi otoriteleri Toledot Yeşu’yu bağlayıcı ve itibarlı bir bilgi kaynağı olarak kabûl etmezler. Yahudi kökenli Pavlus’un Hristiyanlıktaki konumu ve Hristiyanlığa getirdiği yenilikler, Yahudilerin Hristiyanlarla dinlerarası ilişkilerinde Pavlus’a önemli bir yer vermelerine sebep olmaktadır. Yahudi-Hristiyan dinlerarası ilişkisinde Pavlus, iki din arasında bir sınır (meselâ Heinrich Graetz ve Martin Buber tarafından) veya köprü (meselâ Isaac Mayer Wise ve Claude G. Montefiore tarafından) olarak[21] ya da Yahudiler arası münazaralarda Yahudiliğin hakikiliğinin delillerinin ne olduğu ile ilgili bir kaynak olarak kullanılır (meselâ Richard L. Rubenstein ve Daniel Boyarin tarafından).[22] Yahudilerin Pavlus’a olan ilgileri günümüzde ilk zamanlardan daha fazladır. O, Yahudi yapımı -Felix Mendelssohn’un eseri- bir oratoryoda, -Ludwig Meidner’in eseri- bir tabloda, ve -Franz Werfel’in eseri- bir tiyatro oyununda konu edildi.[23] Onun hakkında Yahudilerin yazdığı romanlar da mevcuttur (örneğin Şalom Aş ve Samuel Sandmel’in eserleri).[24] Batı düşünce sisteminde Pavlus’un büyük yeri olduğunu kabûl eden -Baruch Spinoza, Leo Shestov ve Jacob Taubes gibi- Yahudi filozoflar ve -Sigmund Freud ve Hanns Sachs gibi- psikoanalistler vardır.[25] Hagner’in (1980),[26] Meissner’in (1996) [27] ve Langton’ın (2010, 2011),[28][29] Yahudilerin Pavlus’a yaklaşımını ele alan akademik çalışmaları vardır.

İslâm'da

İslâm’ın ana kaynağı Kuran’da Pavlus’tan açıkça bahsedilmemekle birlikte, Pavlus’un savunduğu dinî akidelerin ve amellerin bir kısmı Kuran’ın getirdiği akideler ve amellerle açıkça reddedilmektedir. Bunların başında Pavlus’un kararlılıkla savunduğu İsa’nın Allah’ın oğlu olduğu inancı[30][31] ve Kefaret akidesi (İsa’nın kendisine tabi olan herkesin günahlarına kefaret olmak için çarmıhta öldürüldüğü) gelmektedir.[32][33] Ameller bakımından ise en belirgin zıtlık, Pavlus’un her türlü yiyeceğin insanlara helâl olduğunu savunmasına karşılık,[34] Kuran’da domuz eti ve içkinin açıkça haram olduğunun beyan edilmesi gösterilebilir.[35] İslam Peygamberi’nin hadislerinde Pavlus’un adı açıkça zikredilmemekle birlikte, İbrahim Peygamber’in sünnet olma geleneğini (hitan) Pavlus’un ilga etmesine[36] karşılık İslam Peygamberinin bu ameli ihya etmesi[37] ikisi arasındaki karşıtlıklara örnek gösterilebilir.

İbn-i Teymiyye, Pavlus’u, peygamberlerin getirmiş olduğu tevhid inancı ile putperestlerin inancını sentez yaparak bir din îcâd etmekle suçlamaktadır.[38] Mehmed Kırkıncı, Pavlus'un, Hıristiyanlığı bozmak ve Hristiyanlar arasında ayrılık çıkarmak için Yahudiler tarafından özellikle görevlendirilmiş olduğunu ve amacına ulaştığını, Yahudilerin benzer bir tahrifat projesini İslamiyet üzerinde İbn-i Sebe ile yapmaya çalıştıklarını savunur.[39]

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin Mesnevi-yi Manevi’de dile getirdiği tarihsel hikâye Taassup Yüzünden Hıristiyanları Öldüren Yahudi Padişahın Hikayesi’nde[40] bahsi geçen, Hristiyanların arasına bid’at ve tefrika aşılayan Yahudi vezirin Pavlus olup olmadığı Mesnevî şârihlerinin ihtilaf ettiği bir konu olmuştur. 20. asır Mesnevî şârihlerinden Şefik Can, bu hikâyenin kaynağının Kısas-ı Enbiyâ kültürü ve Eski Ahit olduğunu ve Mesnevî şârihlerinin çoğunluğunun görüşünün, anlatılan hilekâr vezirin Pavlus olduğu konusunda baskın olduğunu belirtmekle beraber, kendisi bu konudaki reyinde tarafsızdır.[41]

Ateizmde

Nietzsche, Deccal isimli eserinde, Pavlus'u -1. Korintliler mektubundan dolayı- korkunç dolandırıcı ve intikam havarilerinin en büyüğü olarak vasfetmektedir.[42] Bunun dışında Nietzsche, Pavlus'un yaydığı Hristiyanlık inancını "yalan" ile ve öğrettiği Tanrı'yı da "Pavlus'un kendi arzusu" ile özdeşleştirmektedir.[43]

Galeri

Kaynakça

  1. ↑ Peter and Paul . In the Footsteps of Paul . Tarsus . 1. PBS. Retrieved 2010–11–19.
  2. ↑ Harris, Stephen L. Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985. ISBN 978-1-55934-655-9
  3. ↑ Elçilerin İşleri, 13:9
  4. ↑ Elçilerin İşleri; 8:1; 9:13; 9:21; 26:10
  5. ↑ Elçilerin İşleri, 8:1-3
  6. ↑ Elçilerin İşleri, 8:1; 22:20
  7. ↑ Elç. 9:1-2
  8. ↑ 1. Korintliler, 15:8
  9. ↑ Elçilerin İşleri, 9:20, "Hemen havralarda, İsa Allahın Oğludur, diye vaaz etmeye başladı."
    Elçilerin İşleri, 9:21, Ve işitenlerin hepsi şaşıp diyorlardı: Kudüs'te bu ismi (İsa'nın adını) ananları perişan eden bu değil mi? Onları (İsevileri), başkâhinlere bağlı götürmek için buraya gelmişti."
  10. ↑ Aydın, Fuat, Pavlus'un ahlak anlayışı, sakarya üniversitesi ilahiyat fakültesi dergisi 9 / 2004 s. 1-23.http://isamveri.org/pdfdrg/D01529/2004_9/2004_9_AYDINF.pdf
  11. ↑ Aydın Fuat, Pavlus Hristiyanlığına giriş, eski yeni yayınları, 2011.
  12. ↑ Sanders, E. P.; "Saint Paul, the Apostle"; Encyclopædia Britannica; Encyclopædia Britannica Online Academic Edition; Encyclopædia Britannica Inc.; 2013; Erişim Tarihi: 8 Haziran 2013
  13. ↑ Romalılar, 10:4
  14. 1 2 3 "Paul, St"; Cross, F. L.; ed. The Oxford dictionary of the Christian church; New York; Oxford University Press; 2005
  15. ↑ 1. Korintliler, 10:14-17; 11:17:34
  16. ↑ Maccoby, Hyam; The Mythmaker: Paul and the Invention of Christianity (Harpercollins, Ekim 1987), s. 14.
  17. ↑ Wilson, Barrie A. (2008); How Jesus Became Christian; New York; Toronto: St. Martin's Press; 9., 10. ve 12. bölümler
  18. ↑ Dwyer, John C.; Church History: Twenty Centuries of Catholic Christianity (Paulist Press, Temmuz 1985 ), s. 27.
  19. ↑ Wrede, William; Paul; (çev. Edward Lummis; Londra: Philip Green, 1907); s. 179.
  20. ↑ Langton 2010, s. 23-56
  21. ↑ Langton 2010, s. 57-96
  22. ↑ Langton 2010, s. 97-153
  23. ↑ Langton 2010, s. 178-209
  24. ↑ Langton 2010, s. 210-230
  25. ↑ Langton 2010, s. 234-262
  26. ↑ Hagner, Donald (1980); Hagner, Donald, ed. ‘’Paul in Modern Jewish Thought’’ in Pauline Studies; Exeter: Paternoster Press; s. 143–165.
  27. ↑ Meissner, Stefan (1996); Die Heimholung des Ketzers; Tübingen: Mohr.
  28. ↑ Langton, Daniel (2011); Westerholm, Stephen; ed. 'Jewish Readings of Paul' in Blackwell Companion to Paul; Blackwell; s. 55–72.
  29. ↑ Langton, Daniel (2011); Levine, Amy-Jill; ed. 'Paul in Jewish Thought' in The Jewish Annotated New Testament; Oxford University Press; s. 585–587.
  30. ↑ Romalılar 1:1-7
  31. ↑ Kuran, 18:1-5 ve Kuran 112:1-4
  32. ↑ Romalılar, 5:6-11
  33. ↑ Kuran, 4:157 ve 39:7
  34. ↑ Koloseliler, 2:20-23
  35. ↑ Kuran, 2:173
  36. ↑ Galatyalılar, 5:2 vd.
  37. ↑ Tirmizî, Edeb, Hadis: 2981
  38. ↑ (İngilizce) Thomas K. Michel; A Muslim Theologians Response to Christianity: Ibn Taymiyya's Al-Jawab Al-Sahih; s. 346; Dedlmar, NY: 1984; Caravan Books; ISBN 0882060589
  39. ↑ Mehmed Kırkıncı; Alevilik Nedir?; s. 30-31; Zafer Yayınları; İstanbul: 2007; ISBN 978-975-7762-37-9
  40. ↑ Rûmî 2005, s. 33-43
  41. ↑ Rûmî 2005, s. 43
  42. ↑ Friedrich Nietzsche; Deccal-Hıristiyan Karşıtı; s. 78; çev. Arzu Yarbaş; İlya İzmir Yayınevi, 2005:İzmir; ISBN 975-6249-07-2
  43. ↑ a.g.e. s.81

Bibliyografya

    This article is issued from Vikipedi - version of the 1/1/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.