Beleriand

Beleriand, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde, kuzeybatı Orta Dünya'da Birinci Çağ boyunca varlığı devam etmiş bir bölgedir. Beleriand'da geçen olayların büyük kısmı, Silmarillion isimli kitapta anlatılır. Tolkien'in bu eserinde Orta Dünya'nın ilk çağlarını anlatış üslûbu Kuzey Avrupa edebiyatındaki kahramanlık hikâyelerine benzetilmiştir.^[1] Beleriand ayrıca Unfinished Tales’de^[2], Húrin'in Çocukları’nda^[3] ve Beleriand Şarkıları’ndaki destansı şiirlerde konu edilmiştir.

Coğrafî yapısı

Esas olarak, Beleriand ismi ile kastedilen bölge Balar Körfezi civarıdır. Zamanla Orta Dünya kıtasının bütün kuzeybatı ucu bu isimle anılır oldu. Bölge, ilk önce elfler tarafından mesken tutuldu. Daha sonra insanlar geldi. Batıda ve güneyde Büyük Deniz Belegaer tarafından çevrilidir. Kuzeyde Hithlum ve Dorthonion bölgelerinin yüksek arazileri ve Himring bölgesinin tepeleri ile sınırlanır. Doğuda ise Ered Luin kuzey-güney doğrultusunda Beleriand'a doğal bir duvar oluşturur ve güneyde Belegaer'e erişmeden sona erer. Kuzeydeki Nevrast, zaman zaman Beleriand'ın sınırları içerisinde kabul edilmiştir.

Sirion Nehri, Beleriand'ın en büyük nehridir, kuzeyden güneye doğru akarak Beleriand'ı Batı Beleriand ve Doğu Beleriand olarak ortadan ikiye ayırır ve Büyük Deniz'e boşalır. Nehrin önüne doğu-batı doğrultusunda set çeken bir tepeler grubu vardır ve bu akıntıya geldiğinde nehrin suları sert bir eğimle rakım kaybeder. Bu tepelik bölgeye Andram (Uzun Duvar) denir. Nehir, Sirion Bataklıkları bölgesinde toprağa çöker ve Andram'da Sirion Geçidi denen yerde tekrar toprak üzerine çıkarak normal akıntısına devam eder. Uzun Duvar'ın doğusunda Gelion Nehri ve Gelion Nehri'nin doğusunda da Ered Luin'den boşalarak Gelion'u besleyen altı ırmak kolu vardır. Altı ırmağın parçaladığı bu bölgeye Ossiriand ya da Yedi Nehir Ülkesi denir. Brethin Nehri ve Nenning Nehri, batıdaki Falas diyarını sulayan iki ırmaktır. Orta Dünya Tarihi’nin IV. cildinde Beleriand'ın ilk harita taslakları yer almaktadır. Bu haritalarda, Beleriand bölgesi eşyükselti eğrileri ile gösterilmiştir.^[4]

Beleriand krallıkları

• Amon Ereb (kuruluşu; G.Y. 1)
• Arvernien (kuruluşu; G.Y. 511)
• Doriath (kuruluş adı: Eglador;A.Y. 1152)
• Doğu Beleriand (kuruluşu; G.Y. 1)
  • Himlad (kuruluşu; G.Y. 1)
  • Thargelion (kuruluşu; G.Y. 1)
  • Maglor Geçidi (kuruluşu; G.Y. 1)
• Gondolin (kuruluşu; G.Y. 104)
• Hithlum (kuruluşu; G.Y. 1)
  • Dor-lómin (kuruluşu; G.Y. 1; insanlara verilişi c. 400)
  • Nevrast (kuruluşu; G.Y. 1)
• Maedhros Sınır Bölgesi (kuruluşu; G.Y. 1)
  • Estolad (kuruluşu; G.Y. 310)
• Nargothrond (kuruluşu; G.Y. 50)
• Ossiriand (kuruluş adı: Lindon; A.Y. 1350)
• Aglon Geçidi (kuruluşu; G.Y. 1)

Tarihçe

Birinci Çağ'ın sonunda Beleriand (G.Y. 601'de) meleksi varlıklar Valar'ın -kendisi de bir Vala olan- şeytani varlık Morgoth'a karşı başlattığı Öfke Savaşı neticesinde Büyük Deniz Belegaer'e batırıldı. Bu büyük yıkımda, efendisiz kalan orklar, Angband'ın emrindeki türlü canavarlar, ayrıca elfler, insanlar, cüceler Beleriand'dan Orta Dünya'nın başka bölgelerine kaçıştılar ve Beleriand'ın çok büyük bir kısmı denizin derinliklerine battı. Geriye kalan çok küçük bir bölge daha sonra Lindon olarak bilindi ve Birinci Çağ sonrasındaki çağlarda Orta Dünya'nın kuzeybatı ucunu teşkil etti. Beleriand'ın doğusunda kalan başka bölgeler de İkinci Çağ'da denizin üzerindek mevcudiyetini sürdürdü, ancak İkinci Çağ'ın sonunda Númenor ada krallığına Valar tarafından uygulanan gazap sırasında, Númenor'la birlikte Lindon dışındaki Doğu Beleriand toprakları da suya gömüldü. Lindon dışında su üzerinde kaldığı bilinen bir başka küçük toprak parçası ise, Silmarillion’da anlatılan Túrin Turambar, Morwen ve Nienor'un öldüğü tepedir. Silmarillion’da kehanete uygun olarak, Túrin ve Morwen'in gömüldükleri tepe Tol Morwen adası olarak su üzerinde kaldı. Ayrıca, Dorthonion'un bir küçük bir parçası Tol Fuin olarak ve Himring bölgesi de yine küçük bir ada olarak su üzerinde kaldı.

Galadriel, Ağaçsakal'a Isengard'daki nihaî vedalaşma ziyaretinde şöyle demiştir: "Orta Dünya'da değil, dalgalar altında kalan o ülkeler tekrar yükselmedikçe hayır...Lâkin, işte o zaman Tasarinan'ın söğütlü çayırlarında bir bahar vakti tekrar buluşuruz. Elveda!" Bu sözlerden, Beleriand'ın birgün tekrar su üzerine yükseltileceği anlamı çıkarılabilir.

Beleriand'ın kurgulanış süreci

Tolkien, erken dönem notlarında Beleriand için birçok isim kullanmıştır:

• Broceliand, Broseliand
• Golodhinand, Noldórinan ("Noldor vadisi")
• Geleriand
• Bladorinand
• Belaurien
• Arsiriand
• Lassiriand
• Ossiriand (daha sonraları Beleriand'ın sadece en doğusu için kullanıldı).

Kaynakça

1. The New York Times Book Review, The Silmarillion, The World of Tolkien by John Gardner, October 23, 1977
2. The New York Times Book Review, The Book of Lost Tales, Language and Prehistory of the Elves By Barbara Tritel, May 24, 1984
3. The Guardian, Book Review, John Crace, The Children of Húrin by JRR Tolkien, April 4, 2007.
4. Tolkien, J.R.R., The Shaping of Middle-earth, George Allen & Unwin, 1986 ISBN 0-04-823279-3, pp.219-234. Beleriand haritası, büyük ölçekte bu ilk taslakların aynısıdır. Sadece, zamanla hikâyelerde yapılan düzeltmeler, geliştirmeler ve bazı hikâyelerin yeniden yazılması ile Beleriand haritasında birtakım küçük değişiklikler olmuştur.

Kaynaklar

• Carpenter, Humphrey, editor, The Letters of J.R.R. Tolkien, George Allen and Unwin, 1981, ISBN 0-395-31555-7
• Fonstad, Karen Wynn, The Atlas of Middle-earth, Boston, Houghton MIfflin Co., 1981, ISBN 0-395-28665-4
• Tolkien, J.R.R., edited by Christopher Tolkien, The Monsters and the Critics, Boston, Houghton Mifflin Co., 1984 ISBN 0-04-809019-0

Dış bağlantılar

• Parma Endorion: Essays on Middle-earth (3rd edition) by Michael Martinez