Borgia ailesi

Borgia ailesi
Ülke İtalya, İspanya
Mülk İtalya, İspanya
Unvanlar Papa
Kardinal
Kilisenin sancak taşıyıcısı[1]
Kuruluş 15. yüzyıl
Kurucu Alfonso de Borja
Son Hükümdar Gaspar de Borja y Velasco
Yıkılış 16. yüzyıl
Milliyet İtalyan, İspanyol

Borgia ailesi, aynı zamanda Borja, Borjia veya Borges olarak da bilinen Rönesans döneminde öne çıkan İtalya ve İspanya asıllı Papalık Devleti ailesi.

Borgia ailesi 15. yüzyıl dini ve siyasi arenasında etkili olmuştur. Bu dönemde aile iki papa çıkartmıştır. Alfonso 1455-1458 yılları arasında Papa III. Callistus, Rodrigo ise 1492-1503 arasında ise Papa VI. Alexander olarak iktidara gelecektir. Özellikle Papa VI. Alexander dönemindeki saltanat yoğun yolsuzluk, cinayet, adam kayırma, hırsızlık, tecavüz, ensest ve zehirleme iddialarıyla gündeme gelecektir. Aile iktidar yolunda çok sayıda güçlü aileyle ittifak yaparken, Medici, Sforza ve Savanarola gibi önemli ailelerle de düşman olmuşlardır.

Tarihçe

İlk dönemler

Borgia ailesi İspanya'daki Aragon Krallığı'na bağlı Valencia kenti kökenlidir. daha sonraları Papa III. Callistus olarak anılacak olan Alfons de Borja La Torreta'da dünyaya gelmiş ve Valencia'da büyümüştür. Kökenlerine dair derin tartışmalar bulunan Alfons de Borja Lleida Üniversitesi'nde hukuk profesörü olarak görev yapar. Sonraları Aragon hanedanı için diplomatlığın ardından kardinal olur. 1455 yılında ileri yaşında papa seçilir ve ancak 3 yıl görev yapabilir.

Rodrigo

Alfonso'nun yeğenlerinden birisi olan Rodrigo Borgia (1431-1503) Valencia'da dünyaya gelir. Babası Jofré Llançol i Escrivà, annesi ise Isabel de Borja y Cavanilles'dir. Rodrigo, 1492 yılında Papa VI. Alexander olacaktır. Kardinalken Vanozza dei Cattanei'den dört çocuğu olur. Bunlar Giovanni, Cesare, Lucrezia ve Gioffre'dir. Papalığı sırasında ilişkide bulunduğu Giulia Farnese'den bir kızı olduğu bilinmektedir. Papa olduktan sonra uyguladığı siyasetle çok iyi bir devlet adamı ve diplomat olduğu ortaya çıkmaktadır. Ancak papalığı sırasında aşırı harcamalar, dinsel görevlerin satın alınması, şehvet düşkünlüğü ve adam kayırma gibi eleştirilere maruz kalmıştır. Hükümranlığı dönemince ailesinin üyelerinin güçlenmesine ve zenginleşmesine çalışmıştır. Oğullarından Giovanni Papalık Ordusunun başkomutanı olarak atanırken diğer oğlu Cesare ise 18 yaşında kardinal yapılmış, ileride papa olmasının yolları açılmıştır. Rodrigo, İtalya ve İspanya'daki güçlü asil ailelerle güçbirliği yapabilmek için çocukları vasıtasıyla evlilik bağını kullanmaya gayret göstermiştir. Milano bölgesindeki güçlü Sforza ailesi ile iş birliği için kızı Lucrezia'yı Giovanni Sforza ile evlendirir. En küçük oğlu Gioffre ise Aragon Hanedanından Sancha ile evlenir.[2][3] Papa VI. Alexander, 1503 yılında Roma'da hayatını kaybetmiştir.

Cesare

Cesare'nin eğitimi tamamen babası tarafından planlanmıştır. 12 yaşına kadar Roma'da özel öğretmenlerden ders görür. Perugia Üniversitesi'nde hukuk okuduktan sonra Pisa Üniversitesi'nde teoloji eğitimi görür. Üniversiteden mezun olur olmaz babası tarafından kardinal yapılır. Kardeşi Giovanni öldükten sonra devlet adamlığı alanında önü açıldığından dolayı kardeşini öldürdüğü iddia edildiyse de buna dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Kardeşinin ölümünün ardından din adamlığını bırakan Cesare condottiero olacak ve Fransız prenses Charlotte d'Albret ile evlenecektir. Babasının ölümünden sonraki papa seçimlerinde belirleyici olmuş, hakimiyetindeki bölgelere ve iktidarına sorun çıkartmayacak bir aday arayışına girmiştir. Cesare'nin adayı Papa III. Pius papa olsa da kısa süre sonra hayatını kaybedecektir. Ondan sonra papa adayı olan Papa II. Julius'u desteklemek durumunda kaldı. Yeni papa Cesare'yi destekleme sözü verse de iktidara gelince en büyük düşmanı olacaktır. Yeni papa tarafından tutuklandıktan sonra kaçarak ülkeyi terk etmek durumunda Cesare 1507 yılında Navarre bölgesindeki Viana Kalesi kuşatması sırasında hayatını kaybeder. Kral III. Juan'a sığınan Cesare isyancı Louis de Beaumont kuvvetlerine saldırırken başarısız olacak ve öldürülecektir.

Lucrezia

Lucrezia, babası tarafından Giovanni Sforza ile 1493 yılında evlendirildiğinde 13 yaşındadır. Evliliği tipik bir siyasi evliliktir. Babası Papa VI. Alexander, artık güçlü Sforza ailesiyle işbirliği yapma zorunluluğu kalmayınca 4 yıl sonra evliliği geçersiz kılmış, kilisenin onayıyla evliliğin iptal edilme şartları pazarlık edlmiştir. Boşanmanın gerçekleşmesi için bakire olduğu belirtilmiş, hamile olmasına rağmen boşanmasına izin verilmiştir. Gizlice doğurduğu çocuğu ise bakıcı ailelerin yanında büyüdükten sonra Lucrezia'nın üvey kardeşi olarak tanıtılmıştır. Lucrezia'nın ikinci evliliği genç ve zengin asilzade olan Aragon Prensi Alfonso ile olur. Ancak bu evlilik de uzun sürmez. Fransa ile ilişkilerini güçlendirmek isteyen Cesare'nin etkisiyle genç Alfonso öldürülecektir. Lucrezia üçüncü evliliğini Alfonso d'Este ile yapar. İlk kez evlendiği kişiyle duygusal bir bağ kuran Lucrezia bazı yasak ilişkilerine rağmen evliliğini sürdürür. Çok sayıda çocuğu olmasına rağmen büyük çoğunluğu küçük yaşlarda hayatını kaybeder. 1519 yılında doğum sonrası rahatsızlıklarından dolayı hayatını kaybeder.

Aile ağacı

Diğer Borgia'lar

Borgia ailesi en çok etkili olduğu 16. yüzyıl boyunca Rönesans hareketini olumlu olarak etkilemiştir. Özellikle yoğun olarak coğrafi keşiflerin yaşandığı bu dönemde Borgia ailesinin sürece etkisi olmuştur. Rodrigo'nun oğullarından Gioffre Borgia (1482-1516) yaptığı evlilikle Squillace Prensi ve Alvito Dükü olmuştur. Eşinin 1506 yılında ölümünden sonra Alvito'da hak iddia edemese de Squillace'yi elde tutar. Bu topraklar ve beraberindeki ünvanlar ölümünden sonra oğlu Francesco Borgia'ya geçer. Tüm Borgia ailesi mensuplarına yolsuzluk ve cinayet suçlamaları yöneltilmemiştir. Rodrigo'nun torunu Francesco Borgia, eşine sadık kalacak ve çok sayıda çocuğunun iyi bir şekilde yetişmesini sağlayacaktır. Eşinin vefatının ardından yeni kurulmuş bir tarikat olan Cizvitlere katılır ve tarikata yaptığı katkılardan dolayı 20 Haziran 1670 tarihinde aziz ilan edilir. 1574-1655 yılları arasında yaşayan ve 1644-1655 yılları arasında papa olan Papa X. Innocentius Rodrigo'nun büyük-büyük-büyük torunudur. Borgia döneminin ardından 1580-1645 yılları arasında yaşayan din adamı ve devlet yöneticisi Gaspar de Borja y Velasco soyadının İspanyolca söylenişini tercih etmiştir.

Tartışmalı konular

Rodrigo

Rodrigo ile çok sayıda suçlama iddiası bulunmaktadır. Buna göre dinsel görevlerin satın alınması ve adam kayırmanın yanı sıra kızı ve oğluyla beraber sefahat alemlerine katıldığı öne sürülmektedir. Buna dair en önemli kanıt olarak 30 Ekim 1501 tarihindeki Kestane Ziyafeti olarak adlandırılan yemekli eğlence verilir.[4] Rodrigo ayrıca işkence ve adam öldürme gibi suçlarla da itham edilir. Floransalı din adamı Savonarola papayı yolsuzluk yapmakla suçlayınca işkence görmüş, asılmış ve halka açık bir yerde yakılmıştır. Nikahsız olarak birlikte yaşadığı Vanozza Cattanei ile papalık makamında bulunmuş, sonradan kendisinden çok küçük olan Giulia Farnese ile ilişki yaşamıştır.

Cesare

Cesare Fransa kralı XII. Louis'nin önde gelen komutanlarından birisi olarak fethedilen bölgelerden gelirken güçlü bir aile olan Sforza ailesine mensup Caterina Sforza'yı adi bir mahkûm gibi zincire vurulmuş şekilde Roma'ya getirdiğinde büyük tepki görmüştür. Kardeşi Lucrezia'nın siyasi ittifak için evlendiği ikinci eşi Alfonso ile stratejik işbirliği tamamlandığında Cesare'nin bizzat kendisi veya adamları Alfonso'yu öldürecektir.

Cesare 1501-1503 yılları arasında ünlü bilimadamı Leonardo da Vinci'yi askeri mühendislik ve silah tasarımı görevleriyle maaşa bağlayarak çalıştırdığı bilinir. Da Vinci Cesare ile işlerini tamamlayınca İtalya'da sığınacak bir zengin asilzade bulamamış, Fransa kralı I. Francis'in sarayına gitmiştir.

Bazı iddialara göre Cesare'nin kardeşi Giovanni'yi öldürmüş olduğu iddia edilse de buna dair bir kanıt sunulamamktadır. Lucrezia'nın birinci evliliği sonrasındaki dönemde Perotto adlı genç bir seyisten hamile kaldığını öğrenince çılgına döndüğü ve doğan çocuğun babasının cesedinin Tiber Nehri'nden çıkartıldığı belirtilir.

Lucrezia

Lucrezia'nın çok iyi bir zehir uzmanı olduğu ve siyasi entrikalara meyilli olduğu öne sürülür. Ancak ailesindeki suça eğilim ve kötü şöhret yüzünden taraflı bir bakış açısıyla değerlendirilmiş olması da muhtemeldir. Suçlamaların başında ağabeyi Cesare ile ensest ilişkide oldukları da vardır.

Borgia portreleri

Popüler kültürde etkileri

Borgia ailesinin kötü şöhreti kendi dönemlerinde ve sonrasında da popüler kültüre etki etmiştir. Aileyi doğrudan veya dolaylı olarak içeren kitap, tiyatro oyunu, opera, çizgi roman, sinema filmi, televizyon filmi ve video oyunları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekilde listelenmiştir:

Kaynakça

  1. ↑ İtalyanca Gonfaloniere della Chiesa
  2. ↑ Napoli kralı II. Alfonso'nun evlilik dışı kızıdır
  3. ↑ Bu dönemde Napoli Krallığı üzerinde Fransa ve İspanya hak iddia etmektedir
  4. ↑ Olaya tarihçi Johann Burchard tarafından kaleme alınan Liber Notarum adlı tarihi anlatımda yer verilir Metinden bir pasaj (İngilizce) 28 Ağustos 2012 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Prens kitabındaki kişi, konu ve olaylar
Niccolò Machiavelli  · Makyavelizm  · Rönesans  · Anti-Machiavel
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.