Brezilya Kızılderilileri
Toplam nüfus | |
---|---|
817.000 (% 0.4) 2010[1] | |
Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
Diller | |
274 yerel dil, Portekizce (Brezilya Portekizcesi) | |
Din | |
Hıristiyanlık (% 61.1 Roma Katolik, % 19.5 Protestan)[2], yerel inançlar | |
İlgili etnik gruplar | |
Kızılderililer |
Brezilya Kızılderilileri (Port. índios do Brasil, índios brasileiros) ya da Brezilya yerlileri (povos indígenas no Brasil, povos indígenas do Brasil, povos indígenas brasileiros), Brezilya'da yaşayan Doğu Brezilya ile Amazon Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları. Brezilya Kızılderililerinden Fundação Nacional do Índio (Funai) adlı hükûmet kuruluşu sorumludur[3]. Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística tarafından 2010 yılında yapılan son sayıma göre nüfusları 817.000 kişidir[1].
Avrupalılarla temas ilk kez 1500 nisanında Portekizli kâşiflerce olmuştur. 16. yüzyılda Brezilya kıyılarındaki kabileler Tupí (Tupi-Guarani dillerini konuşanlar) ve Tapuia (Tupí olmayanlar, özellikle Jê dillerini konuşanlar) olarak iki ana grupta kaydedilmiştir. 16. yüzyılda Avrupalılarla temas zamanından itibaren bugünkü Brezilya sınırları içinde yaşayan 2.000 kabile kaydedilmiştir ve bu kabilelerden birçoğu sömürge döneminde bağışıklık sistemine yabancı olan hastalıklardan ölmüş, köleleştirilmiş ya da Brezilya toplumu tarafından asimile edilmiştir. 18 Ocak 2007 tarihindeki Funai verilerine göre izole yaşayan ve henüz Beyazlarla temas kurmamış 67 kabile tespit edilmiştir.
Sayıları 672 olan ve Terras Indígenas (Yerli Toprakları) olarak adlandırılan kendi bölgeleri madencilik şirketlerince sık sık yasadışı olarak işgallere maruz kalmaktadır[4]. Brezilya Kızılderililerine ait yasal yer (parques e terras indigenas) sayısı 625 tir ve bunlar Brezilya'nın % 12,33 kısmına denk gelir.[5]
Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística tarafından yapılan 2000 sayımına göre en yüksek Kızılderili nüfusu barındıran ilk on belediye:[6]
- 1) São Gabriel da Cachoeira (AM) – % 76,31
- 2) Uiramutã (RR) – % 74,41
- 3) Normandia (RR) – % 57,21
- 4) Santa Rosa do Purus (AC) – % 48,29
- 5) Ipuaçu (SC) – % 47,87
- 6) Baía da Traição (PB) – % 47,70
- 7) Pacaraima (RR) – % 47,36
- 8) Benjamin Constant do Sul (RS) – % 40,73
- 9) São João das Missões (MG) – % 40,21
- 10) Japorã (MS) – % 39,24
Devlet başkanı Getúlio Vargas tarafından 1943 yılında bir kanun hükmünde kararname ile 19 Nisan günü Brezilya Kızılderili Günü (Dia do Índio) olarak kutlanmaya başlamıştır ve bu gün daha çok okullarda yerliler gibi giyinerek kutlanmaktadır.
Halklar
Adı | Diğer adları | Aile / Dil | Yer | Nüfus sayım / tahmin |
Yıl |
---|---|---|---|---|---|
Aikanã | Aicanã, Aikaná, Massaká, Tubarão, Cassupá, Corumbiara, Aconã | Aicanã | Roraima | 180 | 2005 |
Aimoré | Botocudo, Krenak | Krenak dili | |||
Ajuru | Tupari | Roraima | 77 | 2001 | |
Akuntsu | Akunt'su | bilinmiyor | Roraima | 6 | 2005 |
Amahuaca | Amaguaco, Amawaka, Amenguaca, Ameuhaque, Ipitineri, Sayaco Yora | Panoan | Amazonas | 500 | 2000[7] |
Amanayé | Amanaié, Amanyé | Tupi–Guarani | Pará | 192 | 2001 |
Amondaua | Amondawa, Uru-Eu-Wau-Wau | Tupi–Guarani | Rondônia | 115 | 2010 |
Anacé | |||||
Anambé | Tupi–Guarani *Anambé |
Pará | 132 | 2000 | |
Aparai | Apalai | Karíb | Pará | 415 | 1998 |
Apiacá | Apiaká | Apiacá | Mato Grosso | 192 | 2001 |
Apinajé | Apinayé, Apinaié | Jê | Tocantins | 1262 | 2003 |
Apolima Arara | Portekizce | Acre (eyalet) | ? | ||
Apurinã | Aravak | Amazonas | 2779 | ||
Aranã | Portuguese | Minas Gerais | ? | ||
Arapaso | Tucano | Amazonas | 328 | ||
Arara | Arara do Pará, Ukaragma | Karíb | Pará | 195 | |
Araras Shawãdawa | Arara do Acre, Shawanaua | Panoan | Acre (eyalet) | 332 | 2004 |
Araras-do-aripuanã | Tupi–Arara | Mato Grosso | 150 | ||
Araueté | Araweté | Tupi-Guarani | Pará | 398 | 2010 |
Arikapú | Arikapu | Yabutian dilleri *Arikapú Portekizce |
Rondônia | 33 | 2010 |
Aruá | Tupi dilleri *Monde **Aruá dili |
Rondônia | 58 | ||
Ashaninka | Ashenika, Kampa | Asháninka dili | Acre (eyalet) ve Peru | 1018 (AC), 97,477 (Peru) | 2010, 2007 |
Assurini do Tocantins | Akuawa, Asurini | Tupi–Guarani | Pará | 466 | 2010 |
Assurinis do Xingu | Awaete | Tupi–Guarani | Pará | 154 | 2010 |
Asundria | Charter | Roraima | |||
Atikum | Aticum | Portekizce | Pernambuco | 2743 | |
Avá-Canoeiro | Canoeiro, Cara-Preta, Carijó | Tupi–Guarani | Bananal Island in Tocantins ve Northern Goiás | 16 | |
Guajá | Awá | Tupi–Guarani | Maranhão | 280 | |
Aweti | Aueti, Awytyza, Enumaniá, Anumaniá, Auetö | Aweti, Kamayurá dili, Portuguese | Mato Grosso | 195 | 2011 |
Bakairi | Bacairi, Kurä, Kurâ | Karíb | Mato Grosso | 950 | |
Banawá | Arawá | Amazonas | 100 | ||
Baniwa | Baniva, Baniua, Curipaco, Walimanai | Amazonas, Kolombiya, ve Venezuela | 5141 (6790) (3236) | ||
Bará | Bara tukano, Waípinõmakã | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 39 (296) | |
Barasana | Panenoá | Barasana dili, Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 61 (939) | |
Baré | Hanera | Nheengatu | Amazonas ve Venezuela | 2790 (1210) | |
Bororo | Coxiponé, Araripoconé | Bororo | Mato Grosso | 1024 | |
Canela | Ramkokamekrá, Apanyekrá | Je | Maranhão | 2722 | 2010 |
Chamacoco | Zamucoan dilleri, Samuko *Chamacoco dili |
Mato Grosso do Sul ve Paraguay | 40, 1515 | 1994, 2002 | |
Chiquitano | Chiquitano dili | Mato Grosso ve Bolivya | 2000 (40000) | ||
Cinta Larga | Matetamãe | Tupi dilleri *Monde **Cinta Larga |
Rondônia ve Mato Grosso | 1300 | |
Deni | Jamamadi | Deni | Amazonas | 736 | |
Desano | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 1531 (2036) | ||
Dâw | Dow | Nadahup dilleri *Dâw dili |
Amazonas | 100 | |
Enawene Nawe | Enawenê-Nawê, Enáuenês-nauê | Aravak | Mato Grosso | 566 | (2010)[8] |
Ewarhuyana | ? | Pará | 12 | ||
Fulniô | Fulni-o | Yatê | Pernambuco | 2930 | |
Kali'na halkı | Kali'na tilewuyu, Galibi | Carib dili creoula | Amapá ve Fransız Guyanası | 28 | 2000 |
Maroon-Kali'na | Kheuol ve Creole dili, patois | Amapá | 1764 | ||
Gavião Mondé | Tupi dilleri *Monde |
Rondônia | 436 | ||
Paracatejê-gavião | Timbira Oriental | Pará | 338 | ||
Pucobié-gavião | Gavião Pykopjê | Jê | Maranhão | 250 | |
Guajajara | Tupi–Guarani | Maranhão | 13100 | ||
Guaraniler | (subgroups: Ñandeva, Kaiowa/Pai Tavytera ve Mbya) | Tupi–Guarani | Arjantin, Bolivya, Paraguay, Uruguay, Brazilya (RS/SC/PR, SP/RJ/MS) | 34000 (Brezilya) | |
Guató halkı | Guató dili | Mato Grosso do Sul | 372 | ||
Hupda | Hup | Maku | Amazonas ve Kolombiya | 1500 | 1997 |
Hyskariana | ? | Pará ve Roraima | ? | ||
Ikpeng | Karib | Mato Grosso | 319 | ||
Ingarikó | Karíb | Roraima, Guyana ve Venezuela | 675 (4000) (728) | ||
Iranxe | Iranxe | Mato Grosso | 326 | ||
Jabuti | Jaboti, Djeoromitxi dili |
Rondônia | 123 | ||
Jamamadi | Jamamadi dili *Arawá |
Amazonas, Acre (eyalet) |
800 | ||
Jarauara | Jarawara | Arawá | Amazonas | 160 | |
Javaé halkı | Jê dilleri *Macro-Jê **Karajá dili ***Javaé dialect |
Tocantins | 919 | ||
Jenipapos-canindé | Jenipapos-kanindé | Portekizce | Ceará | 220 | |
Jeripankó | |||||
Jiahui | Tupi–Guarani | Amazonas | 50 | ||
Jiripancó | Portekizce | Alagoas | 1500 | ||
Juma halkı | Yuma or Kagwahiva | Tupi–Guarani *Subgroup VI **Juma dili |
Amazonas | 7 | |
Kaapor | Tupi–Guarani | Maranhão | 800 | ||
Kadiuéu | Cadiweu | Guaikuru | Mato Grosso do Sul | 1592 | |
Kaiabi halkı | Caiabi | Tupi–Guarani | Mato Grosso ve Pará | 1000 | |
Kaimbé | Caimbé | Portekizce | Bahia | 1270 | |
Caingang | Kaingang | Jê | SP/PR/SC/RS | 25000 | |
Kaixana | Caixana | Portekizce | Amazonas | 224 | |
Calabaça | Kalabaças | ? | Ceará | ? | |
Calancó | Kalankós | ? | Alagoas | 230 | |
Calapalo | Kalapalos | Karíb | Mato Grosso | 417 | |
Camaiurá | Kamayurá (Kamaiurá) | Tupi–Guarani | Mato Grosso | 355 | |
Camba | Kambas | ? | Mato Grosso do Sul | ? | |
Cambeba | Kambebas | Tupi–Guarani | Amazonas | 156 | |
Cambiuá | Kambiwás | Portekizce | Pernambuco | 1578 | |
Canamari | Kanamaris | Katukina | Amazonas | 1327 | |
Apaniecras-canelas | Kanela Apaniekra | Jê | Maranhão | 458 | |
Rancocamecras-canelas | Kanela Rankokamekra | Jê | Maranhão | 1337 | |
Canindé | Kanindés | Portekizce | Ceará | ? | |
Kanoê | Canoê | Tupi dilleri *Monde **Kanoê dili |
Rondônia | 95 | |
Cantaruré | Kantaruré | Portekizce | Bahia | 353 | |
Capinauá | Kapinawá | Portekizce | Pernambuco | 422 | |
Karajá | Iny, Carajá | Jê dilleri *Macro-Jê **Karajá or Ynã |
Mato Grosso, Tocantins, ve Pará | 2500 | |
Karapanã | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 42 (412) | ||
Karapotó | Portekizce | Alagoas | 796 | ||
Karipuná | Tupi–Guarani | Rondônia | 21 | ||
Caripunas-do-amapá | Karipunas-do-amapá | Creoulo Francês | Amapá | 1708 | |
Cariri | Kariri | Portekizce | Ceará | ? | |
Cariris-xocós | Kariris-xocós | Portekizce | Alagoas | 1500 | |
Caritiana | Karitiana | Arikem | Rondônia | 230 | 2010 |
Araras-caros | Karo | Ramarama | Rondônia | 184 | |
Karuazu | Portekizce | Alagoas | ? | ||
Katukina | Katukina | Amazonas | 289 | ||
Katukina | Panoan | Acre ve Amazonas | 318 | ||
Katxuyana | Karib | Pará | 69 | ||
Kaxarari | Panoan | Amazonas ve Rondônia | 269 | ||
Kaxinawá | Panoan | Acre ve Peru | 3964 (1400) | ||
Kaxixó | Caxixó | Portekizce | Minas Gerais | ? | |
Kayapo | Caiapó (altgrupları: Gorotire, A'ukre, Kikretun, Mekrãnoti, Kuben-Kran-Ken, Kokraimoro, Metuktire, Xikrin ve Kararaô) | Jê | Mato Grosso ve Pará | 7096 | |
Kiriri | Quiriri | Portekizce | Bahia | 1401 | |
Cocama | Kocamas | Tupi–Guarani | Amazonas, Peru, ve Kolombiya | 622 (10705) (236) | |
Korubo | Korubu | Panoan | Amazonas | 250 | |
Craó | Krahó | West Timbira | Tocantins | 1900 | |
Krenak | Crenaque, Botocudo | Krenak dili | Minas Gerais | 150 | |
Cricati | Krikati | Jê | Maranhão | 620 | |
Kubeo | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 287 (4238) | ||
Kuikuro | Karib | Mato Grosso | 450 | ||
Kujubim | Cujubim, Miqueleno, Cujubi | Txapakura group |
Upper Rio São Miguel, Rondônia | 27 | |
Kulina Madihá | Culina, Kulina, Madihá[9] | Arawá | Acre (eyalet), Amazonas, ve Peru | 5,975 | |
Culinas-pano | Kulinas-pano | Panoan | Amazonas | 20 | |
Kuripako | Aravak | Amazonas ve Kolombiya | 1115 (?) | ||
Curuaia | Kuruayas | Munduruku | Pará | 115 | |
Kwazá | Kwazá | Rondônia | 25 | ||
Machinere | Machineri, Manchineri, Manitenerí, ve Maxinéri. | Aravak | Acre (eyalet), Bolivya, ve Peru | 1042[10] | |
Macurap | Tupari | Rondônia | 267 | ||
Makuna | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 168 (528) | ||
Macuxi | Makuxi | Karib | Roraima ve Guyana | 16500 (7500) | |
Marubo | Panoan | Amazonas | 1043 | ||
Matipu | Karib | Mato Grosso | 119 | ||
Matis | Panoan *Matis |
Amazonas | 239 | ||
Matsés | Mayoruna | Panoan | Amazonas ve Peru | 829 (1000) | |
Maxacali | Maxacalí | Maxakalían | Minas Gerais | 802 | |
Meinaco | Mehinako | Aravak | Mato Grosso | 254 | 2011[11] |
Metyktira | 87 | 2007 | |||
Menqui | Menki | Iranxe | Mato Grosso | 78 | |
Miranha | Bora | Amazonas ve Kolombiya | 613 (445) | ||
Miritis-tapuia | Miritys-tapuya | Tucano | Amazonas | 95 | |
Mundurucu | Munduruku | Munduruku | Pará | 7500 | |
Muras | Mura | Amazonas | 5540 | ||
Nadöb | Maku | Amazonas | 300 | ||
Nauquá | Nahukuá | Karib | Mato Grosso | 105 | |
Nambikwara | Nambiquara, Nambikwara (subgroups Nambikwara do Campo, Nambikwara do Norte, Nambikwara do Sul) | Nambikwara | Mato Grosso ve Rondônia | 1145 | |
Naruvoto | Karib | Mato Grosso | 78 | ||
Náua | Portekizce | Acre (eyalet) | 458 | ||
Nukini | Panoan | Acre (eyalet) | 458 | ||
Ofayé | Ofaié | Ofaié | Mato Grosso do Sul | 56 | |
Oro-uin | Oro Win | Txapakura group *Madeira dilleri **Oro Win |
Rondônia | 50 | |
Paiter | Tupi dilleri *Monde |
Rondônia | 920 | ||
Pakaa Nova | Waricaca', Uari, Orowari, Wari' | Txapakura group *Madeira dilleri **Wari’ dili |
Rondônia | 1930 | |
Palicure | Palikur | Aravak | Amapá ve Fransız Guyanası | 1293 | 2010 |
Panará | (Krenhakarore) Jê | Mato Grosso ve Pará | 202 | ||
Pancararé | Pankararé | Portekizce | Bahia | 1500 | |
Pankararu | Portekizce | Pernambuco | 4146 | ||
Pankaru | Portekizce | Bahia | 84 | ||
Parakanã | Tupi–Guarani | Pará | 800 | ||
Pareci | Aravak | Mato Grosso | 1293 | ||
Parintintin | Tupi–Guarani | Amazonas | 156 | ||
Patamona | Karib | Roraima ve Guiana | 50 (5500) | ||
Pataxó | Pataxó-hã-hã-hães | Portekizce | Bahia | 2790 | |
Paumari | Arawá | Amazonas | 870 | ||
Pipipã | Portekizce | Pernambuco | ? | ||
Pirarrã | Mura-pirahã, Pirahã | Mura | Amazonas | 360 | |
Piratapuia | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 1004 (400) | ||
Pitaguari | Pitaguary | Portekizce | Ceará | 871 | |
Potiguara | Potyguara, Pitiguara | Potiguara ve Portekizce | Paraíba | 7575 | |
Poianaua | Poyanawas | Panoan | Acre (eyalet) | 403 | |
Rikbaktsa | Jê dilleri *Macro-Jê **Rikbaktsas |
Mato Grosso | 909 | ||
Sakurabiat | Tupari | Rondônia | 66 | ||
Sateré-Mawé | Mawé | Amazonas ve Pará | 7134 | ||
Shanenawa | Panoan | Acre (eyalet) | 178 | ||
Siriano | Selea, Sürá | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 17 (665) | |
Suruí de Rondônia | Paiter, Suruí do Jiparaná | Tupi–Guarani | Rondônia | 1,172 | 2010[12] |
Suruí do Pará | Aikewara, Akewara, Akewere | Tupi–Guarani | Pará | 330 | 2010[13] |
Suiá | Suyás | Jê | Mato Grosso | 334 | |
Tabajara | Portekizce | Ceará | ? | ||
Tapaiúna | Tapayuna | Jê | Mato Grosso | 58 | |
Tapeba | Portekizce | Ceará | 2491 | ||
Tapirapé | Tupi–Guarani | Mato Grosso | 438 | ||
Tapuia | Portekizce | Goiás | 235 | ||
Tariana | Aravak | Amazonas ve Kolombiya | 1914 (205) | ||
Taurepangue | ? | Roraima ve Venezuela | 532 (21,000) | ||
Tembé | Tupi–Guarani | Pará ve Maranhão | 820 | ||
Tenharim | Kagwahiva | Tupi–Guarani *Subgroup VI **Tenharim dili[14] |
Amazonas | 585 | |
Terena | Aravak | Mato Grosso do Sul | 15795 | ||
Tikuna | Tikuna | Ticuna | Amazonas, Peru, ve Kolombiya | 32,613 (4200) (4535) | |
Tingui-botó | Portekizce | Alagoas | 350 | ||
Tirió | Tiriyó (subgroups: Tsikuyana e Kah'yana) | Karíb | Pará ve Suriname | 735 (376) | |
Torá | Txapakura group *Madeira dilleri **Torá dili |
Amazonas | 51 | ||
Tremembé | Portekizce | Ceará | 5000 | ||
Truká | Portekizce | Pernambuco | 1333 | ||
Trumai | Trumái, Trumaí | Trumai dili | Mato Grosso | 97 | 2011[15] |
Tsunhuam Djapa | Tsohom-dyapa | Katukina | Amazonas | 100 | |
Tucano | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 4604 (6330) | ||
Tumbalalá | Portekizce | Bahia | 900 | ||
Tupari | Tupari | Rondônia | 338 | ||
Tupinambá | Portekizce | Bahia | ? | ||
Tupiniquim | Tupinikim | Portekizce | Espírito Santo | 1386 | |
Turiuara | Turiwara | Tupi–Guarani | Pará | 60 | |
Tuxá | Portekizce | Bahia ve Pernambuco | 1630 | ||
Tuiúca | Tuyuka | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 593 (570) | |
Umutina | Bororo | Mato Grosso | 124 | ||
Uaiuai | Wais wai (subgroups: Karafawyana, Xereu, Katuena, ve Mawayana) | Karib | Roraima, Amazonas, Pará, ve Guiana | 2020 (130) | |
Uaimiris-atroari | Waimiris-atroari | Karib | Roraima ve Amazonas | 931 | |
Oiampi | Wajãpis | Wajãpi, da família Tupi–Guarani | Amapá ve Fransız Guyanası | 525 (412) | |
Uanano | Wananas | Tucano | Amazonas ve Kolombiya | 447 (1113) | |
Uapixana | Wapixana | Aravak | Roraima ve Guyana | 6500 (4000) | |
Uarequena | Warekena | Aravak | Amazonas ve Venezuela | 491 (409) | |
Uassu | Wassu, Wasu | Portekizce | Alagoas | 1447 | |
Uaurá | Wauja | Aravak | Mato Grosso | 321 | |
Uaiana | Wayana | Karib | Pará, Suriname ve Fransız Guyanası | 415 (400) (800) | |
Uitoto | Witoto | Witoto | Amazonas, Kolombiya, ve Peru | (5,939) (2775) | |
Wassu-Cocal | |||||
Xakriabá | Xacriaba | Jê | Minas Gerais | 6000 | |
Xambioá | Karajá do Norte, Ixybiowa, or Iraru Mahãndu | Jê dilleri *Macro-Jê Karajá dili Xambioá dialect |
Tocantins | 185 | |
Xavante | Jê | Mato Grosso | 9602 | ||
Xerentes | Xerente | Jê | Tocantins | 1814 | |
Xetá | Tupi–Guarani | Paraná | 8 | ||
Caiapós-xicrin | Xikrin | Kayapó, Jê dilleri | Pará | 1,052 | |
Xipaia | Xipaya | Juruna | Pará | 595 | |
Xoclengue | Xoclengue | Santa Catarina | 757 | ||
Xocó | Xokó | Portekizce | Sergipe | 250 | |
Xukuru | Portekizce | Pernambuco | 6363 | ||
Xukuru Kariri | Portekizce | Alagoas | 1820 | ||
Yaminawa | Panoan | Acre, Brazil, Peru, ve Bolivya | 618 (324) (630) | ||
Ianomâmi | Yanomami (subgroups Yanomam, Sanumá ve Ninam) | Yanomami | Roraima, Amazonas, ve Venezuela | 11700 (15193) | |
Yawalapiti | Iaualapiti | Aravak | Mato Grosso | 208 | |
Yawanawá | Iauanauá | Panoan | Acre (eyalet) | 450 | |
Ye'kuana | Yekuana, Yequana, Maiongong | Karib | Roraima ve Venezuela | 426 (3632) | |
Yudjá | Yuruna, Juruna, Yudja | Juruna | Pará ve Mato Grosso | 278 | |
Yuhupde | Maku | Amazonas ve Colômbia | ? | ||
Zo'é | Poturu | Tupi–Guarani | Pará | 152 | |
Zoró | Pangyjej | Tupi dilleri *Monde |
Mato Grosso | 414 | |
Zuruahã | Suruwahá | Arawá | Amazonas | 143 |
Kaynakça
- 1 2 http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_visualiza.php?id_noticia=2194&id_pagina=1
- ↑ Study Panorama of religions. Fundação Getúlio Vargas, 2003 (Portekizce)
- ↑ FUNAI - National Indian Foundation (Brazil), Survival International
- ↑ "Indigenous Lands > Introduction > About Lands". Povos Indígenas no Brasil. Instituo Socioambiental (ISA). 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150512015415/http://pib.socioambiental.org:80/en/c/terras-indigenas/introducao/o-que-sao-terras-indigenas. Erişim tarihi: 24 March 2011.
- ↑ Sabbatini, Renato M.E. (2005). Aboriginal Telehealth in Brazil
- ↑ "www.sidra.ibge.gov.br". http://www.sidra.ibge.gov.br/bda/tabela/listabl1.asp?c=2112&n=0&u=0&z=cd&o=7&i=P.
- ↑ "Amahuaca." Ethnologue. Retrieved 16 Feb 2012.
- ↑ "Enawenê-nawê: Introduction." Instituto Socioambiental: Povos Indígenas no Brasil. Retrieved 28 March 2012
- ↑ "Kulina." Ethnologue. Retrieved 19 Feb 2012.
- ↑ "Manchineri: Introduction." Povos Indígenas no Brasil. Retrieved 20 Feb 2012.
- ↑ "Mehinako: Introduction." Instituto Socioambiental: Povos Indígenas no Brasil. Retrieved 14 March 2012
- ↑ "Paiter: Introduction." Instituto Socioambiental: Povos Indígenas no Brasil. Retrieved 5 April 2012
- ↑ "Suruí: Introduction." Instituto Socioambiental: Povos Indígenas no Brasil. Retrieved 5 April 2012
- ↑ "Tenharim dili code: pah". http://www.ethnologue.com/15/show_dili.asp?code=pah. Erişim tarihi: 2010-12-11.
- ↑ "Trumai: Introduction." Povos Indígenas no Brasil. Retrieved 24 Feb 2012.
Dış bağlantılar
- Fundação Nacional do Índio (Funai)
- Indigenous Peoples in Brazil. Instituto Socioambiental
- Yale University: Genocide Studies program : Indigenous Genocide in the Amazon Region