Camiye çevrilen kiliseler listesi

Aşağıda camiye dönüştürülmüş kiliselerin bir bölümü bulunmaktadır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Lala Mustafa Paşa Cami, aslen Katolik katedrali

Lefkoşa

• Haydarpaşa Camii - Lefkoşa'da 14. yüzyılda katolik katedrali olarak inşa edilen yapı 1571'de Osmanlıların Kıbrıs'ı fethinden sonra camiye çevrilmiştir.
• Selimiye Camii - 13. yüzyılda yapılan kilise Kıbrıs'ın fethinin ardından fethin ardından camiye çevrilmiştir.

Mağusa

• Lala Mustafa Paşa Cami - Mağusa'daki yapı 1571'den sonra camiye çevrilmiştir.

Türkiye

Adana

• Yağ Camii - Adana'daki dinî yapı 1501 yılında camiye çevrilmiştir.

İstanbul

Ayasofya'dan bir görünüm.

Kalenderhane Camii

• Ayasofya - Bugünkü haliyle Jüstinyen tarafından 6. yüzyılda yaptırılan kilise Fatih Sultan Mehmedin İstanbul'u fethetmesinden hemen sonra camiye çevrilmiştir. Minarelerden ilkini yaptırdı. İkinci minareyi II. Beyazıt, birincinin yerine yenisini II. Selim, diğer iki minareyi III. Murad yaptırmıştır. Minber, mihrab, mahfiller, levhalar eklenmiştir. Güneydoğusunda padişah ve yakınlarının türbeleri vardır. I. Mahmut döneminde külliye olmuştur. Abdülmecit döneminde Kazasker Mustafa Efendi hattıyla Allah, Muhammed, Ali, Ömer, Osman, Ebubekir, Hasan, Hüseyin levhaları asılmış, dış duvarlar sarı kırmızıya boyanmıştır. 1 Şubat 1935'de müze olmuştur.
• Koca Mustafa Paşa Camii - Camiye çevrilmeden önceki adıyla Aya Andrea Enti Krisi Kocamustafapaşa semtindedir. 1486'da camiye çevrilmiştir.
• Fethiye Camii - Eski adıyla Pammakaristos Çarşamba semtindedir. III. Murad 1590 yılı civarlarında camiye çevrimiştir. 193d'da müze haline getirilen yapı, 1960'da yeniden cami yapılmıştır.
• Fenari İsa Camii - Lips Manastırı Fatih'dedir. 15. yüzyılda II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiştir.Molla Fenari İsa Camii olarak da bilinir.
• Eski İmaret Camii - Eski adıyla Pantepoptes Manastırı Zeyrek yakınlarındadır. 15. yüzyılda camiye çevrilmiştir.
• Zeyrek Camii - Eski adı Pantokrator'dur. İsmini camiden alan Zeyrek semtindedir. 15. yüzyılda camiye çevrilmiştir.
• Atik Mustafa Paşa Camii - Camiye çevrilmeden önceki adı bilinmemektedir. Ayvansaray semtindeki yapı II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiştir.
• Vefa Kilise Camii - Eski adıyla Ayios Teodoros Vefa semtindedir. Fatih Sultan Mehmed döneminde camiye çevrilmiştir.
• Gül Camii - Eski adıyla Ayia Teodosia Ayakapı'dadır. 1499'da kiliseden camiye dönüştürülmüştür.
• Kariye Müzesi - Eski adıyla Khora Hristos Sofiras Edirnekapı'dadır. II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiş, 1948'de müze haline getirilmiştir.
• Kalenderhane Camii - Eski adıyla Yeotoks Kiriotissa Vezneciler'dedir. Fetihten sonra dinî ve sosyal amaçlara tahsis edilmiş, 18. yüzyılda camiye çevrilmiştir.
• İmrahor Camii - Aya İoannes Prodomos Yedikule semtindedir. II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiştir.
• Hırami Ahmet Paşa Mescidi - Eski adıyla Ayios İoannis Çarşamba semtindedir. 1586'da camiye çevrilmiştir.
• Küçük Ayasofya Camii - Eski adıyla Aya Sergios ve Bakos kilisesi Çatladıkapı'dadır. II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiştir.
• İsakapı Mescidi - Eski adı bilinmiyor. Cerrahpaşa'daki yapı 1560'larda camiye çevrilmiştir.
• Kefeli Mescidi - Eski adı bilimiyor. 1626 yılında mescide çevrilmiştir. Karagümrük'tedir.
• Sancaktar Mescidi - Eski adının Gastria olduğu sanılıyor. Cerrahpaşa'dadır.
• Manastır Mescidi - Eski adı bilinmiyor. Topkapı yakınlarındadır.
• Bodrum Camii - Eski adıyla Mireleon Laleli'dedir. 15. yüzyılda camiye çevrilmiştir.
• Arap Camii - Eski adıyla Aziz Dominik katedrali ve Aziz Pavlus şapeli Galata'dadır. Fetihten sonra camiye çevrilmiştir.

Kars

• Kümbet Camii - Kars'ta Ermeni kilisesi olarak 10. yüzyılda yapılmış, ilk olarak 1064 yılında camiye çevrilmiştir. 1964'te müze haline getirilen bina 1993'te yeniden cami oldu.

Trabzon

• Ortahisar Fatih Camii - Yapı altınbaşlı Meryem Kilisesi Chrysokephalos olarak adlandırılmıştır. Kuruluşu 914 yılına kadar inmektedir. Bu yapının manastır içerisinde bazilikalı planlı olarak yapıldığı sanılmaktadır. Bugünkü planın esası 12. yüzyılda gerçekleştirilmiş olmalıdır. Araştırmacılar yapının 6 esas onarım devri geçirdiğini belirtmişlerdir. Ana plan Yunan haçı şeklindedir. Üç nefli olan yapının apsisi içten yuvarlak dıştan çokgendir. Bir iç ve bir dış narteksi vardır. Kuzey girişi 14. Yüzyılda inşa edilmiştir. Merkezi kubbe pandantiflere oturur ve 12 köşeli yüksek bir kasnağa sahiptir. Zamanında şehrin baş kilisesi, katedrali olduğu için yapının süslemesine önem verilmiştir. Freskler bugün sıvanmıştır. Bema duvarlarında ve zeminde opus sectile tarzında mozayik süsleme yer almaktadır. Fetihten sonra camiye çevrilmiş ve belki de Fatih, ilk Cuma namazını burada kılmıştır. Fatih Medresesi de yapıya bitişik olarak kurulmuştur.

Suriye

Humus

• Büyük El Nuri Camii - Humus, Suriye'de, El Şüheyda Meydanı'nda, şehrin tarihi çatılı geleneksel pazarlarına (souk) yakın konumda bulunan bir camidir. Roma Dönemi'nde tapınak iken, Bizans Dönemi'nde kilise yapılmış, Suriye'nin müslümanlarca fethiyle de camiye çevrilmiştir.

Kaynaklar

• Sennur Sezer-Adnan Özyalçıner, Üç Dinin Buluştuğu Kent İstanbul, İnkılap Y., İst. 2003.