Can Hasan 1
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Can Hasan 1 Höyüğü |
| il: | Karaman |
| İlçe: | Merkez |
| Köy: | Alaçatı |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | Yapılaşma[1] |
| Tescil durumu: | Tescilli[1] |
| Tescil No ve derece: | 1879 |
| Tescil tarihi: | 13.02.1986 |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Can Hasan 1 Höyüğü, Karaman il merkezinin 12–15 km. kuzeydoğusunda, eski adı Can Hasan, bugünkü adı Alaçatı olan köy yakınlarındaki ve Can Hasan 3 Höyüğü'nün 750 metre kadar güneydoğusunda yer alan bir höyüktür.[2] Can Hasan Köyü civarındaki, aynı adla bilinen üç höyükten biridir. Can Hasan 1 Kalkolitik Çağ, Can Hasan 2 Helenistik. Roma ve Bizans, Can Hasan 3 ise Neolitik Çağ yerleşimi olarak tarihlendirilmektedir.[3] Can Hasan 1, 360 x 280 metre boyutlarında, 5 metre yükseklikte bir tepedir. [not 1] Söz konusu üç höyüğün yer aldığı ova, Toroslar'ın kuzey yamaçlarına çok da uzak olmayan, verimli bir ovadır.
Kazılar
Can Hasan 1'den Kılıç Kökten'in yayınlarında, Karaman'ın kuzeydoğusundaki höyüklerden biri olarak geçmektedir. Daha sonraki tarihlerde 1951-52 ve 1958 yıllarında James Mellaart, A. Hall ve David French tarafından Konya Ovası yüzey araştırmaları sırasında incelenmiştir. Kazı çalışmaları ise İngiliz Arkeoloji Enstitüsü tarafından, yine David French başkanlığında 1961-67 yılları arasında yapılmıştır.[2]
Tabakalanma
Kazılarda höyükte 7 tabaka belirlenmiştir. Bu tabakalar yeniden (üst) eskiye (alt) doğru aşağıdaki gibidir.
- 1. tabaka - Geç Kalkolitik Çağ (altı yapı evreli),
- 2. tabaka
- 2A evresi - Orta Kalkolitik Çağ,
- 2B evresi - Erken Kalkolitik Çağ'dan Orta Kalkolitik Çağ'a geçiş,
- 3. tabaka – Erken Kalkolitik Çağ,
- 4. – 7. tabakalar - Geç Neolitik Çağ[2]
Buluntular
Ana yapı malzemesi olarak kerpiç tuğla kullanılmıştır ve ağaç dikmelerle desteklenmiştir. Duvarlar ve tabanlar çamur sıvalıdır. Konut girişlerinin tavandan olduğu belirtilmektedir.[3]
Geç Kalkolitik Çağ mimarisi, Erken Kalkolitik mimarisinden, yapıların yön, plan, duvar kalınlığı ve tuğla boyutları yönünden farklılıklar göstermektedir. Yapılar kendi içlerinde bir süreklilik göstermektedir, hemen hemen hepsinde yenilemeler ya da duvar eklemeleri görülmektedir. Yapılar dağınık ve düzensizdir, aralarında avlular ve açık alanlar bulunmaktadır. Bu avlu ve açık alanlarda ocaklar, etrafı çevrili küçük alanlar ve petekler yer alır. Duvarlar genellikle beyaz kille sıvanmıştır.[2]
Orta Kalkolitik mimarisi sınırlı bir alanda kazılmıştır. 2A tabakası olan bu tabakadaki mimarinin, 2B tabakası mimarisinden en belirgin farkları 2A'da taş temel kullanılması ve kerpiç boyutlarının 2B'den daha küçük olmasıdır. 2B tabakası mimarisi Geç Kalkolitik tabakasından daha düzenli bir mimari plan vermektedir. Doğrudan doğruya toprak üzerine oturan kerpiç duvarlı yapılar, aralarında boşluk bırakılmadan bitişik düzende inşa edilmiştir. Geç Kalkolitik yapılarda ikinci kata ilişkin herhangi bir ize rastlanmazken bu tabakada yapılar iki katlı olup ikinci katın duvarları daha incedir. Bu tabakanın yangın gördüğü anlaşılmaktadır.[2]
Geç Kalkolitik Çağ tabakasının baskın çanak çömlek grubu kırmızı, kırmızı-kahve ve siyah açkılı mal grubudur. 2A tabakasında açık kahverengi ve devetüyü renkli yalın mallar en sık buluntu veren gruptur.[2]
2A tabakasında kilden insan biçimli sacayağı parçaları, hayvan heykelcikleri, küçük bir heykelcik gövdesi, diskler, sapan taşları ve kaşıklar ele geçmiştir. 2B tabakasında ise yangın görmüş bir yapıda çok sayıda kilden küçük kadın heykelciği bulunmuştur. Bazıları yassı ve nispeten şematiktir, fakat yüz hatları açıkça işlenmiştir.[2]
Kalkolitik Çağ tabakalarında hem çakmaktaşı, hem de obsidiyen yontmataş aletler bulunmuştur. 2B tabakasında ele geçenlerde özensiz bir işçilik görülür. 2A tabakasında sürtme taş olarak çeşitli taşlardan oyulmuş kaplar, taş boncuklar, baltalar, mermer bilezikler, ezgi ve öğütme taşları bulunmuştur.[2]
Geç Kalkolitik Çağ tabakasında evcil hayvanlardan koyun, keçi, sığır, domuz ve at ile geyik, kaplumbağa, kedi ve kemirgen kemik kalıntıları bulunmuştur. Bir inek kafatasının incelenmesinde bu türün evcilleştirilmiş olduğu anlaşılmıştır.[2]
Değerlendirme ve tarihlendirme
Bazı buluntular üzerinde yapılan radyokarbon tarihleme yöntemi sonuçlarına göre Erken Kalkolitik Çağ MÖ 5500 – 5000, Orta Kalkolitik Çağ MÖ 5000 – 4250 tarihleri verilmektedir. Geç Kalkolitik Çağ için bu tarz bir sonuç olmamakla birlikte kazı başkanı MÖ 3750 – 3250 tarihlerini önermektedir.[2]
Dış bağlantılar
Notlar
- ↑ Bazı kaynaklarda 400 metre çapında gösterilmektedir. Anadolu Uygarlıkları - Canhasan