Carlo Alberto

Carlo Alberto
Sardinya Kralı
Hüküm süresi	1831 - 1849
Önce gelen	Carlo Felice
Sonra gelen	II. Vittorio Emanuele
Eş(leri)	Maria Teresa d'Asburgo-Lorena
Çocukları	Vittorio Emanuele Ferdinando Maria Cristina
Tam ismi Carlo Alberto Emanuele
Hanedan	Savoy Hanedanı
Babası	Carlo Emanuele di Savoia-Carignano
Annesi	Maria Cristina di Sassonia
Doğum	2 Ekim 1798 Torino, Piemonte, Fransa
Ölüm	28 Temmuz 1849 (50 yaşında) Oporto, Portekiz

Carlo Alberto (d. 2 Ekim 1798, Torino, Piemonte, Fransa Cumhuriyeti - ö. 28 Temmuz 1849, Oporto, Portekiz), İtalyan birliğini sağlamaya yönelik Risorgimento (Yeniden Yükseliş) hareketinin çalkantılı döneminde Sardinya-Piemonte kralı (1831-49).

Sovoie hanedanının bir yan kolundan gelen Carlo Alberto, Carignano dükü Carlo Emanuele'in oğludur. İtalya'dan sürgün edildiği için Paris ve Cenevre'de büyüdü. Bu merkezlerde Fransız Devrimi'nin getirdiği yeni düşüncelerden etkilendi. 1800'de Carignano prensi olarak babasının yerine geçti. 1810'da Napoléon'dan "kont" ünvanını aldı. Kuzeni I. Vittorio Emanuele yeniden Piemonte tahtına çıkarılınca Carlo Alberto Milano'ya geri döndü. İtalya'ya döndüğünde kendisine bir liberal gözüyle bakıldı.^[1] Genç liberaller, Carlo Alberto'dan, halkçı bir anayasa yürürlüğe koyması yönünde kralı ikna etmesini istediler. 1820'de Napoli'deki devrimden sonra Piemonte'de de krala karşı bir darbe hazırlığına girişildi. 6 Mart 1821'de darbeye önderlik etmeye razı olan Carlo Alberto, ertesi gün komploya doğrudan katılmayı reddetti. Darbe 10 Mart'ta gerçekleştirildi, 13 Mart'ta Vittorio Emanuele tahttan çekildi. Yeni kral Carlo Felice gelinceye değin kral naipliğine atanan Carlo Alberto, hemen, İspanyol Cortesi'nin 1812 tarihli anayasasından kopya edilmiş liberal bir anayasayı yürürlüğe koydu. Ancak bu anayasa krala çok az yetki tanıdığından, yeni kral Carlo Felice bu anayasayı iptal ederek kral naibini tutukladı ve ayaklanmayı bastırdı. Carlo Alberto daha sonra İspanya'da krallığı güçlendirmek için Fransızlarla birlikte savaştı.

1831'de Carlo Felice'nin ölmesinden sonra Carlo Alberto liberallere yeni umutlar vererek tahta çıktı. Ama 1821 darbesindeki suç ortaklarını bağışlamaya yanaşmadı, 1833'te, Mazzini'nin ayaklanmasını çok sert biçimde bastırdı. Ama koyu bir Avusturya aleyhtarı olduğu için Avusturya yanlısı gerici partiden de uzak duruyordu. Hem krallığın tanrısal bir hak olduğuna inanıyor, hem kendisini İtalya'nın halkçı kurtarıcısı olarak görüyordu. Sonunda ülkedeki baskı yönetimini hafifletti, ekonomik ve toplumsal gelişmeyi hazlandırdı.

Liberal görüşleriyle tanınan IX. Pius'un papalığa seçilmesinden ve Avusturya'nın Ferrara'yı işgal etmesinden sonra Carlo Alberto, İtalya'nın kurtuluşuna önderlik etmeyi üstlendi. 1847'de gerici kabinenin yerine reformist bir hükümet kurdu. Devrimci düşüncelerin hızla yayılması üzerine kısa süre sonra temsili bir hükümet kurulmasını öngören bir yasayı kabul etmek zorunda kaldı (5 Mart 1848).

Avusturyalıları hedef alan ve "Beş Gün" olarak da bilinen Milano Devrimi (18-22 Mart) Avusturya ile savaş sorununu gündeme getirdiğinde önceleri tereddüt eden Carlo Alberto sonunda savaş ilan etti. Haziran başında savaşta büyük başarılar kazandıktan sonra, çeşitli İtalyan devletleri arasındaki çatışmalar ve durmadan değişen dış ittifaklar yüzünden bir ayı aşkın süre hareketsiz kaldı. Bu süre, Avusturya birliklerinin yeniden örgütlenerek şiddetli bir karşı saldırı düzenlemesine olanak verdi. Önce Custoza'da, sonra da Milano'da kesin birer yenilgi alan kral 9 Ağustos'ta Salasco ateşkesini imzalamak zorunda kaldı.

Ama cumhuriyetçi ve milliyetçi güçler, Avusturya ile yeni bir savaşa girilmesi yönünde daha da güçlü bir baskı kurdular. Geçmişteki başarısızlıklarını unutturmak isteyen Carlo Alberto 12 Mart 1849'da Avusturya ile ateşkesi bozdu. 23 Mart'ta Novara'da yenilgiye uğrayınca oğlu II. Vittorio Emanuele lehine tahttan çekildi. Portekiz'e giderek bir sürgün yaşamı sürdü.^[2]

Kaynakça

1. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi
2. Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition