Celadet Ali Bedirhan

Celadet Ali Bedirhan

Sağdan, Kâmuran, Süreyya ve Celadet Ali
Doğumu 1893
İstanbul
Ölümü 15 Temmuz 1951
Şam, Suriye
İlgi alanları Dilbilim, Kürt Edebiyatı
Önemli fikirleri Hoybun

Celadet Ali Bedirhan (Kürtçe: Mîr Celadet Alî Bedirxan) (1893, İstanbul - 15 Temmuz 1951, Şam).[1] Osmanlı İmparatorluğunda ve Suriye'de faaliyeti sürdüren Kürt milliyetçisi[2] dilbilimci, yazar ve siyasetçi. Kürt milliyetçi örgütü Hoybun'un ilk başkanı[2].

Hayatı

Celadet Ali Bedirhan 1893 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Bedirhan Bey'in torunu Kürt aydınlarından Emir Ali Bedirhan'ın oğludur[3][4]. İlk ve ortaöğrenimini İstanbul'da tamamladı. I. Dünya Savaşı sırasında, subay olarak Osmanlı ordusuna alındı[5] ve Kafkasya Cephesi'nde bulundu. Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasından sonra Kürt aşiretlerinin birliğini sağlamak için çaba gösterdi, fakat başarılı olmadı. 1922 yılında kardeşi Kâmuran Bedirhan'la birlikte Almanya'ya gitti. Almanya'da öğrenimini sürdüren Celadet Ali, 1925`te önce Kahire'ye geçti, bir süre sonra da Fransız mandası altındaki Suriye'ye yerleşti. Suriye'de Haco Ağa ve önde gelen diğer Kürt aydınlarıyla birlikte Hoybun'un kuruluşunda aktif rol oynadı.[1]

Kürtçe Çalışmaları

1930'lu yıllarla birlikte, siyasi çalışmalardan uzaklaşarak Kürtçe ile ilgili çalışmalarını yoğunlaştırdı. 15 Mayıs 1932 yılında Hawar dergisini çıkardı. Hawar Dergisi ile birlikte Arap karakterli Kürt alfabesinin yanında Latin karakterli Kürt alfabesi de kullanılmaya başlandı. İlk 23 sayısı hem Latin alfabesiyle hem de Arap alfabesiyle yayınlanan Hawar, 24. sayıdan itibaren bütünüyle Latin alfabesiyle yayınlandı. Günümüzde kullanılan latin karakterli Kürt alfabesi ilk defa Hawar dergisinde uygulanan alfabedir. Hawar dergisinde çoğunlukla Kurmanci olmak üzere düzenli bir biçimde Sorani ve az sayıda da Zazaki yazılar yayınlandı. Osmanlı dönemi Kürt basınından ayrı olarak Hawar 'da Türkçe yazılara yer verilmemekle birlikte, dergide Fransızca bölümü vardı ve bazı Kürtçe yazılar Fransızca'ya da tercüme ediliyordu. Suriye'nin Fransızların mandası altında olmasının bunda etkili olduğu düşünülmektedir. Hawar Dergisi hem Kürtçenin standartlaştırılması hem de Kürtçe yazan kadronun yetişmesi anlamında bir okul işlevi gördü. Hawar 'ın yazar kadrosu içinde Celadat Bedirhan dışında, kardeşi Kâmuran Bedirhan, Osman Sabri, Nureddin Zaza, Cegerxwin, Kadri Can gibi birçok kişi de düzenli olarak yazdı. Toplam 57 sayı yayımlanan Hawar 1943'de yayınına son verdi.[6][7]

1942'de Şam'da Hawar 'ın yanı sıra Ronahi ismiyle resimli bir Kürtçe dergi çıkardı. Başta Hawar 'ın bir eki olarak çıkan Ronahi, Hawar 'ın yayınına son vermesinden sonra bir süre yayınına bağımsız olarak devam etti. Sadece Kürtçe’nin Kurmanci lehçesiyle yayın yapan Ronahi, latin alfabesiyle yayımlandı. Toplam 28 sayı yayınlanan Ronahi, 1945 yılında yayınını sona erdirdi. Ronahi 'nin yazar kadrosu da çoğunlukla Hawar 'da yazan kişilerdi.[8]

Celadet Bedirhan, 15 Temmuz 1951'de Şam'da öldü. Mezarı Şam'dadır. Ölümünden sonra hayattayken yaptığı Kürtçe dil araştırmaları bir araya toplandı.

Eserleri

Ayrıca bakınız

Kaynaklar

  1. 1 2 Celadet Ali Bedirxan, Hevind, Avesta, İstanbul, 2009, ISBN 9944382779, s. 4.
  2. 1 2 Hakan Özoglu, Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries, SUNY Press, 2004, ISBN 0791485560, s. 101.
  3. ↑ Uğur Mumcu, Kürt-İslam Ayaklanması, 1919-1925, Tekin Yayınevi, 1991, s. 190.
  4. ↑ Kemal Öke, İngiltere'nin Güneydoğu Anadolu siyaseti ve Binbaşı E.W.C. Noel'in faaliyetleri (1919), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1988, ISBN 9754560064, s. 101.
  5. ↑ Özoglu, a.g.e., s. 129.
  6. ↑ Hawar, Cild 1, Hejmar 1-23, (1932-1933), Nûdem, Stockholm 1998
  7. ↑ Hawar, Cild2, Hejmar 24 -57, (1934-1943), Nûdem, Stockholm 1998
  8. ↑ Ronahî (1-28), Çapxana Jina Nû, Uppsala 1985, ISBN 91970747-05
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/25/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.