Celaleddin Devvanî

Celaleddin Muhammed bin Esed bin Sadettin (d. 1427, Devvan, Kazerun bölgesi, İran - ö. 1502/03), 15. yüzyılda İslam felsefesi geleneğini sürüdürmesiyle tanınan hukukçu ve filozof.

Ailesinin, ilk halife, Ebu Bekir'e dayandığı ileri sürülür. Geleneksel eğitimini önce kadı olan babasından aldı, Şiraz'da medrese öğrenimi gördü. Karakoyunlu hükümdarı Cihan Şah'ın (hükümdarlığı 1438-67) hizmetine girdi. Cihan Şah'ın veziri iken, bu görevi bırakarak Tebriz'deki Muzafferiye Medresesi'ne müderris oldu. Daha sonra Akkoyunluların elindeki Şiraz'a giderek Medresetü'l-Eytam'ın başına geçti. Uzun Hasan'ın ölümünden (1478) sonra Fars Eyaleti kadılığında bulundu. Şah İsmail'in ortaya çıkışı üzerine Lara ve Curun'a sığınmak zorunda kaldı. Bayındır Bey Fars'a egemen olunca onun yanına gitti; ancak kısa süre sonra orada öldü.

75'e yakın felsefi yazı yazdı. Bunlar iki türe ayrılır: İşrakiye öğretisinin kurucusu Şihabeddin Sühreverdî'nin felsefesi üzerine yorumlar ve İranlı filozof ve matematikçi Nasîrüddin Tûsî'nin ahlak öğretilerinin gözden geçirilmesini de kapsayan ahlak felsefesi yazıları.

Devvani Ahlak-ı Celali (ös 1810) adlı kitabında adil bir yöneticinin yapması ve yapmaması gerekenleri anlatır. İdeal bir toplumu oluşturan farklı öğeleri tanımlar ve bu toplumun nasıl yönetilmesi gerektiğini dile getirir. Arzname adlı küçük risalesi Akkoyunlu Devleti'yle ilgili önemli bilgiler içerir.

Devvani, tasavvufi ve felsefi dünya görüşleri arasında çelişki olmaması gerektiğini, bu iki tür görüşün birlikte var olabileceğini göstermeye çalıştı. Ama bir mutasavvıfın sonuçlara ilahi inayetten kaynaklanan iman yoluyla ulaştığı için, bilgiden ve belki de kuşkudan yola çıkan filozoftan daha üstün olduğunu ileri sürdü.

Devvani, doğduğu yer olan Devvan'da gömülüdür.