Cezayir'de İtalyan kız
| Cezayir'de İtalyan Kız | |
|---|---|
 Gioacchino Rossini 1820 | |
| Özgün ismi: | L'italiana in Algeri |
| Müzik: | Gioacchino Rosssini |
| Libretto: | Angelo Anelli |
| Galası: | 22 Mayıs, 1813 |
| İlk gösterim yeri: | Teatro San Benedetto, Venedik |
| Oyuncular: | *İsabella: İtalyan kızı, contralto
|
Cezayir'de İtalyan Kız (İtalyanca: L'italiana in Algeri) Gioacchino Rossini tarafından bestelenmiş 2 perdelik bir "drama giocoso" türünde bir operadır. Eserin librettosunu, İtalyanca olarak daha önce 1808de "Luigi Mosca" tarafından yazılmış bir libretto metninden uyararak, "Angelo Anelli" yazmıştır. Eserin prömiyeri 22 Mayıs,1813de Venedikte "Teatro San Benedetto"da yapılmıştır. Bu opera çok tutulmuştur ve Rossini'nin bu eseri yapılan bazı değişikliklerle sonraki iki yılda Vicenza, Milano ve Napoli'de sahnelenmiştir.
"Cezayir'de İtalyan Kız" eserini bestelediği zaman Rossini daha 21 yaşında idi. Değişik kaynaklara göre bu eserin bestesini ya 18 ya da 27 günde bitirmiştir. Ancak prömiyerden sonra değişiklikler yapmaya devam etmiştir. Operanın türü opera seria ile opera buffa'nın karışığıdır ve Rossini bu türü kendinin yapmıştır. Operanın uvertürü ayrı bir konser parçası olarak popüler olarak orkestra konserlerinde ve opera eserleri derleme ses kayıt audio-CD disklerinde bulunmaktadır.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 22 Mayıs, 1813 (Orkestra şefi: - ) |
|---|---|---|
| İsabella, İtalyan kızı | contralto | Marietta Marcolini |
| Lindoro, İsabella'nin aşığı ve Cezayir'de esir | tenor | Serafino Gentili |
| Taddeo, Yaşlı bir İtalyan | bas | Paolo Rosich |
| Mustafa, Cezayir Beyi | bas | Filippo Galli |
| Elvira, Karısı | soprano | Luttgard Annibaldi |
| Zulma, Sırdaşı | mezzo-soprano | Annunziata Berni Chelli |
| Haly, Bey'in askerî komutanı | bas | Giuseppe Spirito |
| Harem kadınları (sessiz); hadım ağalar, korsanlar, köleler, denizciler - Erkekler korosu | ||
Enstrümentasyon
Bu eserin orijinal notalarında Rossini orkestranın şu çalgılardan oluşmasını ön görmüştür:
- 2 flut (ikinci pikolo) *2 oboa, *2 klarinet, *1 fagot
- 2 korno *2 trompet
- bas davul
- Yaylı çalgılar
Resitatifler için
- piyano, (viyolonsel ve kontrabas]
Konu özeti
Zaman: 18. yüzyıl Mekân: Osmanlı Cezayir Beylerbeyliği başkenti Cezayir
I. Perde
Cezayir Beyi Mustafa Bey'in sarayındaki dairesi
Elvira kulu ve sırdaşı olan Zulma ile konuşmakta ve kocası olan Osmanlı Cezayir Beylerbeyi olan Mustafa'nin aşkını kaybetmis olacagından yakınmaktadır. Zulma ona bunun kadınların bir ortak sorunu olduğunu söyler. Birden Cezayir Beyi Mustafa sahneye girer; karisi Elvira'nin kendine devamlı serzenişlerinden sinirlidir ve diğer haremi çok itaatkardir. Cezayir korsan filosunun kaptanı olan Haly gelip onunla konuşmaya başlar. Mustafa yeni bir İtalyan asıllı kadın kul istemektedir. Haly'ye bunu başarmak için 6 gün verir. Bunu başarırsa şimdiki karısı Elvira'yı İtalyan asıllı Lindoro ile evlendirmek planı olduğunu da Kaly'ye açıklar.
Cezayir'de esir olan İtalyan asıllı Lindoro ise tek başına İtalya'da kalmış olan sevgilisi ve tek aşkı olan İsabella'yi düşünmektedir ve bunun için romantik bir şarkı söylemeye başlar. (Languir per un bella). Mustafa girer ve Lindoro'ya onu yakında çok uygun bir esle evlendireceğini bildirir. Müstakabel eşi olacak Elvira'nın çekiciliklerini ve Lindoro'ya uygunluklarını anlatmaya koyulur. Lindoro bu teklifi redetmeye cok zorlanır ama yapamaz.
Sahilde bir kazadan çıkmış gemi
Sahne sahilde bir fırtınada kazaya uğramış ve içindekiler ile Cezayirli korsanlar tarafından ele geçirilmiş bir İtalyan gemisi bulunmaktadır. Haly içindeki esirleri gözden geçirirken bir İtalyan genç kız olan İsabella ve onun yol arkadaşı ve kendisine aşık olan yaşlı Taddeo ile karşılaşır. İsabella Lindoro'yu aramak icin bu gemiye binmiştir. Fakat kazadan ve esir alınmadan cok üzgündür ve ve çok duygulu bir cavatina söylemeye başlar. (Cruda sorte! Amor tiranno!). Fakat Isabella kendine çok inanmış bir kişidir ve o andaki durumunu kendi lehine döndürebileceğine inanmaktadır. İsabella Taddeo'yu amcası olarak tanıtır. Taddeo kızın eski aşıkı olan Lindoro'yu kıskanmaktadır ve bu İsabella'yi rahatsız etmektedir; ama esaret sırasında amca ve yegen gibi birlikte hareket etmeye karar verirler. Haly bu İtalyan kızın tam Mustafa Bey'in isteğine uygun olacağını düşünür ve sevinir.
Cezayir Beyi'nin sarayinda
Sarayda ise, Lindoro'nun Elvira ile evlenmek istemediğini anlayan Mustafa Lindora'ya eğer Elvira ile evlenmeye karar verirse onun esirlikten azat edeceğini ve onu ve Elvira'yi bir gemi ile Venedik'e geri göndebileceğini vaad eder. Lindoro, bunun üzerine Elvira ile İtalya'da ya evlenip ya da ona daha uygun bir koca bulabileceğini düşünerek bunu kabul eder. Bu sırada Haly girer ve çok güzel bir yeni İtalyan kiz esir bulduğu haberini verir. Bundan çok sevinen Mustafa Bey bir şarkıya başlar. (Già d'insolito ardore nel petto agitare). Saray salonunda hadım harem ağalarıyla birlikte Mustafa Bey İsabella'nın gelişini bekler. Önüne getirilen İsabella'nin güzelliğinden vurulan Mustafa Bey hemen ona hemen aşık olduğunu hisseder. İsabella ise bunu kurtulmak için bir fırsat bulup Mustafa ile flört etmeye başlar. O sırada Elvira ve Lindoro Cezayir'den ayrılırken veda etmek için salona girerler. İsabella ve Lindoro birbirini tanıyıp şaşırırlar. Hemen inisiyatifi ele alan İsabella Elvira'nin kim olduğunu sorar ve onun Mustafa Bey'in eski karısı olduğunu; Lindoro ile tekrar evlilik yapmak üzere birlikte Venedik'e geri gönderilmek üzere olduklarını oğrenir. Isabella Mustafa'dan Lindoro'nun Cezayir'de kalmasını ister ve Bey de Lindoro'yu ona esir olarak verir.
II. Perde
Cezayir Bey'inin sarayı
Cezayir'de kalan Elvira çok üzgündür. Fakat Haly ona sabırlı olmasını tavsiye eder, çünkü İsabella'nın oyunları Mustafa'yı bir alay konusu haline getireceği açıktır. Elvira Zulma ile, İsabella'nın erkekleri elinde bir kukla olarak oynayabilme mahareti hakkında konuşur. Mustafa Bey ise İsabella'yı eline geçirmek için özel bir taktik uygulamaktadır. Lindoro'yu İsabella'ya esir olarak vermiştir ve onu bir casus olarak kullanacaktır. İsabella'ya yaranmak için de Tadeo'ya kaymakam unvanı verir ve Tadeo bunu almaktan çekinmektedir ama redetmesi de zordur ve böylece onun desteği sağlanır. Elvira ve Zulma'yı da Isabella'ya gönderip ona kahve içme ziyaretinde bulunacağı haberini verir.
Cezayir Bey'inin sarayında İsabella'nin odası
İsabella ve Lindoro yalnızdırlar. Lindoro Elvira ile evlenme niyetinde olmadığını açıklar. Birlikte kaçma planları yapıp uygulamaya karar verirler. Lindoro mutluğundan şarkıya başlar. (Ah come il cor di giubilo). Zulma ve Elvira gelip Mustafa'nin kahve ziyaretine geleceği haberini getirirler.
İsabella Mustafa'nın kahve misafirliği için hazırlıklara başlar. İsabella Türk stili giysilere bürünür. Esiri olan Lindoro'ya üç kişilik kahve hazırlaması için emir verir. Elvira'yi yandaki odaya koyup oradan bir erkeğin nasıl kullanıldığını görmesini ister. Mustafa gelmeden hemen önce İsabella bir romantik '"cavatina"'ya söylemeye başlar. (Per lui che adoro) Mustafa, Tadeo ile kahve içmeye gelir ve Lindoro'da aynı odadadır. Fakat önceden Mustafa ona ne yapacakları hakkında direktif verir; işaret olarak öksürdüğü zaman Tadeo Lindoro'yu yanına alıp odadan ayrılıp Mustafa'yı İsabella ile yalnız bırakacakdır. Fakat Mustafa çok açıkca öksürdüğü zaman, diğer iki erkek oradan ayrılmazlar. Sanki bu yetmezmiş gibi İsabella Lindoro'yu kahveyi getirmeye gönderir ve yandaki odada bulunan Elvira'yı da birlikte kahve içmeye buyur eder. Mustafa'nın İsabella ile yalniz kalma planı suya düşmüştür.
Cezayir Bey'inin sarayı
Kahve içme bittikten sonra Lindoro İsabella'nin Mustafa'yi sevilen pappataci unvanını vereceğini bildirir. Lindoro'ya göre bu şeref unvanı olup yiyip, içip, yatıp fakat kadınları istediklerini yapmaya serbest bırakan İtalyan erkeklere verilir.[1] Mustafa bu ismin kullanmasını kabul eder.
Sarayın bir diğer tarafında Haly İtalyan kadınlarını öven bir şarkıya koyulur. (Le femmine d'Italia). Şehirde bulunan bütün İtalyan esirlere davateiye gönderilir. Tadeo Lindoro'nun kim olduğunu bilmediği için, Lindoro'ya kendisinin İsabella'nin amcası olmayıp onun aşıkı olduğunu itiraf edip Lindoro'yu şaşkına döndürür.
"Pappataci" unvanı verilmesi şerefine İsebella'nin evinde bir yemekli tören hazırlanmaktadır. Zulma ve Haly bu tören için çok miktarda şarap ısmarlandığını görmüşlerdir ve İsebella'nin gerçek maksadının şüpheli olduğu hakkında konusma yaparlar.
Cezayir Bey'inin sarayında İsabella'nın odası
Bu torene Mustafa'nin bütün Italyan esirleri ve köleleri davet edilip gelmişlerdir. Isabella bunlara kısa bir konuşma yapıp kimin bu törenle pappataci olacağı hakkında bilgi verir. Onlara kendilerini esirlikten kurtaracağına da söz verir. (Pensa all patria).
Tören başlar. Mustafa törene geldiğinde İtalyanlar ona bir peruka ve özel giysiler giydiriler. İsabella bu unvan için yapması gerekenleri açıklar: Taddeo'nun söyledikleri yemin sözlerini tekrar edip yeyip, içip, sesini keseceğine dair bir yemin verecektir. Böylece İsabella'nin girişimlerine aldirmaz olmaya and içmektedir.(Pappataci! Che mai sento!) Mustafa törende yeyip içmeye başlamıştır. Italyanlar Cezayir'den kaçmak üzere oradan ayrılmaya başlarlar.
Saray sahilinde bir Avrupa gemisi
İtalyan esirleri Cezayir'den kaçmak icin saray sahilinde bulunan bir Avrupa gemisine binmektedirler. Tadeo Lindoro'nun kim olduğunu ve İsabella'nın Lindoro'ya olan aşkını anlamıştır. Mustafa'ya, İsabella'nın kendisini kandırdığını söylemeye çalışır, ama Mustafa delice "pappataci" kural ve yeminine uymaya devam edip umursamaz. Bunun üzerine Tadeo da kaçan İtalyanlara katılır.
Elvira, Zulma ve Haly Mustafa Beyi hala bir deli "pappataci" gibi bulurlar. Fakat birdenbire Mustafa Bey kendine gelir; muhafızlarına İtalyanları yakalama emri verir; ama onlar da çok alkol almışlardır ve bir şey yapamazlar.
Elvira ve Haly, İsabella'nın kurnazlıklarını tekrar Mustafa'ya anlatırlar. Yaptıklarından pişman olan Mustafa Elvira'ya kendisini bağışlaması için yalvarır. Mustafa İtalyan kızından iyi bir ders almıştır; İtalyan kızlarına olan zaafından vazgeçer. Bir kadinı isteğinden vazgeçirmenin imkânsiz olduğunu da ilan eder.
Ünlü müziksel parçalar
I. Perde
- Uvertür
- Languir per una bella, Cavatina: Lindoro
- Cruda sorte, amor tiranno, Cavatina:İsabella
- Già d'insolito ardore nel petto Arya: Mustafa
- Và, sossopra il mio cervello, I. Perde finali
II. Perde
- Oh, come il cor di giubilo, Cavatina: Lindoro
- Ho un gran peso sulla testa, Aria: Taddeo
- Per lui che adoro, Cavatina:İsabella
- Ti presento di mia man, Beşli: Mustafa, Isabella, Taddeo, Lindoro ve Elvira
- Le femmine d'Italia, Arya: Haly
- Pappataci! Che mai sento!, Üçlü: Mustafa, Lindoro ve Taddeo
- Pensa alla patria, e intrepido, Rondo: Isabella
Seçilmiş ses ve video kayıtları
| Yıl | Roller (Isabella, Lindoro, Mustafa, Taddeo) |
Orkestra şefi, Opera evi ve Orkestra |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1954 | Giulietta Simionato, Cesare Valletti, Mario Petri, Marcello Cortis |
Carlo Maria Giulini La Scala orkestrası ve korosu | Audio CD: EMI |
| 1963 | Teresa Berganza, Luigi Alva, Fernando Corena, Rolando Panerai | Silvio Varviso, Maggio Musicale Fiorentino | Audio CD: Decca |
| 1978 | Lucia Valentini Terrani, Ugo Benelli, Sesto Bruscantini, Enzo Dara | Gary Bertini, Dresden Staatskapelle | Audio CD: Acanta |
| 1979 | Lucia Valentini Terrani, Francisco Araiza, Wladimiro Ganzarolli, Enzo Dara | Gabriele Ferro, Cappella Coloniensis | Audio CD: Fonit Cetra |
| 1980 | Marilyn Horne, Ernesto Palacio, Samuel Ramey, Domenico Trimarchi |
Claudio Scimone, I Solisti Veneti | Audio CD: Erato |
| 1987 | Agnes Baltsa, Frank Lopardo, Ruggero Raimondi, Enzo Dara |
Claudio Abbado, Viyana Filarmonik | Audio CD: Deutsche Grammophon |
| 1998 | Jennifer Larmore, Raúl Giménez, John Del Carlo ?? | Jesús López-Cobos, Lausanne Oda Orkestrasi | Audio CD: Teldec |
Dipnotları
- ↑ "Pappataci" genel anlamıyla "sessiz yiyici" olup kadın cinsine hiç direnemeyen erkeklere verilen mecazî isimdir.
Ayrıca bakınız
Dışsal kaynaklar
- İngilizce Wikipedia L'italiana in Algeri maddesi: (İngilizce)(Erişme tarihi:25.3.2009).
- : L'italiana in Algeri librettosu (İtalyanca) (Erişme tarihi:25.3.2009).
- L'italiana in Algeri operasının tümünün MP3 ses kaydı - Creative Commons. (Erişme tarihi:25.3.2009).
| ||||||||
