Dârülelhan

Yusuf Ziya Paşa

Dârülelhan (Türkçe: Nağmelerin Evi), Osmanlı Devleti’nin ilk resmi müzik okulu olarak İstanbul’da 1917-1927 arasında faaliyet gösteren dört yıllık eğitim kurumu. Osmanlı Devleti’nde Maarif Nezareti’ne bağlı okullarda öğretmenlik yapmak üzere hem Türk hem Batı müziğinin bilen öğretmenler yetiştirmek amacı ile kurulmuştur. Günümüzde İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı olarak geçmektedir.

Tarihçe

Dârülelhan’ın kuruluşundan önce 1914 yılında tiyatro eğitimi için Darülbedayi (Güzellikler Evi) adlı okul kurulmuştu. İstanbul Şehremini (belediye başkanı) Cemil Paşa’nın girişimi ile İstanbul’a getirtilen, Paris`teki Odeon Tiyatrosu müdürü André Antoine’ın kurduğu Darülbedayi’nin bünyesinde bir de müzik bölümü yer alıyordu. Bu bölüm, Dârülelhan’ın hazırlayıcısı olmuştur.[1]

Musiki Encümeni

I. Dünya Savaşı devam ederken, Darülbedayi’de görev yapmış bir sanatçı ve eğitmen olan Abdülkadir Bey ülkede Türk müziğini günün ihtiyaçlarına göre bir sistem içinde öğretecek bir okulun kurulması gerektiğine dair bir rapor hazırlayarak Maarif Nezareti’ne sundu[2]. Savaş yıllarında müttefik ülke Almanya’dan bir müzik grubunun İstanbul’a gelerek başarılı konserler vermesi, buna karşılık Almanya’ya giden Zeki Üngör başkanlığındaki Türk müzik heyetinin beğenilmemesi üzerine[2] Abdülkadir Bey’in raporu gündeme gelip bakanlıkta görüşüldü ve bir Musiki Encümeni oluşturulmasına karar verildi.

Dârülelhan Talimatnamesi

Marif Nezareti bünyesinde kurulan ve başkanlığını Eski Evkaf Nazırı ve Washington büyükelçisi besteci Yusuf Ziya Paşa'nın yaptığı Musiki Encümeni’nin hazırladığı “Dârülelhan Talimatnamesi”nin 9 Aralık 1916'da yürürlüğe girmesiyle Dârülelhan, musiki hocası yetiştirecek ve daha çok Türk Musikisine ağırlık verecek bir okul olarak kuruldu.[3]

1917-1923 dönemi

10 Ocak 1917’de[4] Maarif Nezareti’nin görevlendirdiği sanatçılar tarafından kadınlar ve erkekler için ayrı binalarda eğitim vermek üzere Dârülelhan açıldı. Dört sınıflı bir okuldu; türk ve batı musikisinin çeşitli konularını, musiki tarihini ve kurallarını bilen, beste yapabilen öğretmenler yetiştirecekti.[4]

Rauf Yekta Bey

1917-1923 yıllarında okulu Yusuf Ziya Paşa başkanlığındaki Musiki Encümeni yönetti. Okul I. Dünya Savaşı yıllarında beklenen gelişmeden uzaktı.[4] Erkekler bölümü 1918’de kapandı, sadece Türk müziği eğitimi yapılan kadınlar bölümü eğitimi bir süre daha sürdürdü. 14 Eylül 1923'te Talimatnamede yapılan değişiklikle Musiki Encümeni kaldırıldı.[3] Dârülelhan, İstanbul vilayet makamına bağlı bir müzik okulu haline getirildi. Batı müziği tekrar okulun kapsamına alındı; yeni programa göre öğrenciler hazırlık sınıfından sonra 3 yıl süren Batı Müziği bölümü veya 2 yıl süren Türk müziği bölümlerinden birisine devam edecekti.[5]

1924-1926 dönemi

Ali Haydar Bey

Dârülelhan, İstanbul Valisi Haydar Bey'in gayretiyle 14 Eylül 1924'de yeniden açıldı.[5] Almanya’da müzik öğrenimini tamamlayıp yurda dönmüş olan Musa Süreyya Bey, okulun müdürlüğüne getirildi. Musa Süreyya Bey yeni haliyle Dârülelhan'ı açılış gününde yaptığı konuşmada: "Dârülelhan'ın yurdun musiki hayatını makul ve esaslı gelişme kaailiyeti olan akımlara götürecek bir merkez" olarak tanımladı.[3]

Fransa’da müzik öğrenimini tamamlayıp yurda dönen Cemal Reşit Bey, Veli Bey, Muhittin Bey, Mesut Cemil Bey, Besim Bey, Zeki Bey,[4] ve Edgar Manas[3] Batı musikisi bölümünde; Rauf Yekta Bey, Ahmet Bey, Santuri Ziya Bey, Tamburi Faize Hanım, Hayriye Hanım,[4] Türk musikisi bölümünde öğretmen olarak görev aldılar.

Mustafa Necati Bey

Bu dönemde Dârülelhan, öğretim, konser ve yayın bakımından verimli oldu, konserleri ilgiyle karşılandı. 1924-1926 yılları arasında okul tarafından Dârülelhan Mecmuası adında bir dergi çıkarıldı. Derlemelere ve araştırmalara başlandı, notasız eserler notaya aktarıldı.[4]

Dârülelhan'dan Konservatuara

Dârülelhan, 9 Aralık 1926’da Maarif vekili Mustafa Necati Bey[4] tarafından belediyeye bağlı bir kuruluş olarak yeniden örgütlenmek üzere kapatılarak, 22 Ocak 1927'de İstanbul Belediye Konservatuarı adıyla açıldı.[3] Yeni açılan okulun bünyesinde Türk Müziği eğitimi yer almıyordu. Doğu musikisi aletleri öğrenimi kaldırılarak yerine türk musikisi icra heyeti ve turk musikisi tasnif heyeti kondu. Programda batı konservatuvarları örnek alındı.[4] Yeni örgütlenmeden sonra Musa Süreyya Bey, 1931 yılına kadar konservatuvar müdürü olarak görevine devam etti.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Türkiye’deki İlk Modern Tiyatro “ Dârülbedayi” Tiyatrosko.4mg.com web sitesi Erişim tarihi:09.03.2011
  2. 1 2 Abülkadir Töre, Esendere Kültür Sanat Tarihi Web Sitesi (Dr.M.Nazmi Özalp-Türk Musikisi Tarihi kitabından alıntı)
  3. 1 2 3 4 5 Cumhuriyet Ansiklopedisi Cilt 1 / 1923-1940. Yapı Kredi Yayınları. 2003. s. 28. ISBN 975-08-0409-0.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi, C. 3. Meydan Yayınevi. 1970. s. 406.
  5. 1 2 Dr. Mehmet Nazmi Özalp, Eğitim, Kültür, Sanat, TRT İlişkisi
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/20/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.