Lazika

Lazika Krallığı
—  Krallık  —
[[Roma İmparatorluğu|←]] MS 2.yy–MS 7.yy [[Abhazya Krallığı|→]]
MS 4. yy'da Lazika Krallığı
Başkent	Goci (Arkeopolis)
Dil(ler)	Tzan Dili (Eski Lazca)
Din	Paganizm, Ortodoks Hıristiyanlık
Yönetim	Monarşi
Mapa
- 360-380	Mirdat
- 522-528	Tzat I.
- ?-541	Opsit
- 541-555	Gubaz II.
Günümüzdeki durumu	günümüzdeki durumu  Gürcistan  Türkiye  Rusya

Lazika ya da Egrissi (Lazca: Lazik'a, Gürcüce: Egrisi, Yunanca: Lazikē, Farsça: Lazistan, Latince: Lazika) Karadeniz’in güneydoğu kıyısında tarihsel bölge. Latince'de 'Lazika'; "Lazların ülkesi" anlamına gelmektedir. Aynı dönem devleti Perslerin resmi literatüründe ise "Lazistan" olarak yer almıştır. Bugün Türkiye ile Gürcistan sınırları içinde yer alır. Bu bölgeden “Lazika” adıyla ilk kez 7. yüzyılda yazarı bilinmeyen, Ermenice "Coğrafya” adlı kitapta bahsedilmiştir.

1838’den kalma milattan hemen önceki dönemi gösterir haritada Trabzon’un doğusundan Abhazya’ya değin Proto-Laz oymakları: Colchis ya da Lazika-Egrissi, Makronlar, Sanniler, Moshiler

MS 1. yüzyıldan itibaren Kolhisliler yerine "Laz" veya "Megrel" olarak anılan Megrel - Lazlar, önce Polemon egemenliğine daha sonra da Roma İmparatorluğu'na karşı bağımsızlık savaşı başlatmışlardır. 69-79 yıllarında Laz bir amiral olan Anicetus, halkını Romalılara karşı ayaklandırmıştır. Stratejik bir bölge olan Lazika’yı bırakmak istemeyen Romalılar, Lazların özgürlük mücadelesi karşısında Lazika’yı terk etmek zorunda kaldılar. Lazika giderek güçlendi ve bugün Batı Gürcistan olarak bilinen bölgede hakim oldu^[1].

Lazika’nın güçlenmesi, Laz akınlarının Çoruh’u aşarak Güneydoğu Karadeniz Bölgesi'ne de yönelmesi ve Lazların bu bölgeye kitlesel göçleri, Roma vasalı 2. Polemon'u tedirgin etti. Krallığını Lazlardan koruyabilmek amacıyla hükümetini Romalılara teslim etti. Roma İmparatorluğu'nun bir eyaleti hâline gelmiş, bu eyalete de "Pontus Polemonyakos" adı verilmiştir. Trabzon'un doğusundan Çoruh yatağına kadar olan bölge Lazların eskiden beri yoğun olarak yaşadığı bir bölge olmasına rağmen, Lazika Krallığı'nın yönetimi dışında kalmıştır^[2].

2. yüzyıldan itibaren, Lazika Krallığı güçlenmiş, 4. yüzyılda yönetim alanını Trabzon’a kadar genişletemediyse de etki alanı içine almıştır. 395'te Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılması, Lazika Krallığı’nın güçlenip genişlemesine imkân sağlamış, bugün Batı Gürcistan olarak bilinen Phasis’i iktisâdî, siyâsî ve askerî açılardan birleştirmiştir. Lazika Krallığı, bir Bizans vasalı olmasına rağmen, kendisine bağlı vasalları da vardı^[2].

Tarihi Laziǩa-Egrissi Bölgesi.

Lazika’nın, Rioni havzasının güney kesimi 5. ve 6. yüzyıllarda Bizans-Pers savaşları nedeniyle Laz-Megrel nüfusunun tamamına yakınını yitirmiştir. Bu yüzden Arap istilalarından etkilenen Gürcüler Doğu Gürcistan’dan kitlesel olarak göç ederek süreç içinde bu bölgeye yerleşmişlerdir. Böylece günümüzde Müslümanları Laz, Hıristiyanları Megrel olarak adlandırılan Laz-Megreller arasında, Gürcülerden oluşan ve Guria / Acara olarak bilinen tampon bölge oluşmuştur.^[3]

İslâm’ın doğuşu arifesinde Lazika Krallığı MS 600

8. yüzyıla gelindiğinde, Lazika Krallığı yerini; nüfusunu Abhazlar, Svanlar, Megrel-Lazlar ve bölgeye Kartli'den göç eden Gürcülerin oluşturduğu Abhazya Krallığı'na bırakmıştır. 780'lerde Abhazya Krallığı'nın sınırları kuzeybatıda Nikopsia (Tuapse), güneyde ise Çoruh yatağına kadar uzanıyordu.

Bizanslı yazarlar Batı Gürcistan’a “Lazika Krallığı” diyorlardı. Bizanslı şair ve tarihçi Agathias (6. yy) Lazika’daki Telepis Kalesi'nden söz eder. Samtredia ilçesinde Tolebi köyündeki yıkıntıların bu kalenin kalıntıları olduğu sanılır. Kilden kap kacak ticareti yeri Kitropolia burada bulunuyormuş. 6. yüzyılın ikinci yarısında Lazika’da kale kenti ve piskoposluk merkezi Petra (Çürüksu (Kobuleti)) ilçesindeki bugünkü Tsihisz'iri köyü) kurulmuştur.

Hükümdarlar

Lazikanın bilinen hükümdarları:

• Agros fl. c. 2. yüzyıl
• Malaz fl. 130
• Mirdat c. 360 – c. 380
• Baraz-Bakur c. 380 – c. 395
• I. Gubazes, onaylanmış c. 456 – 466
• Damnazes, ?–521/522
• I. Tzath, onaylanmış 521/522 – 527/528
• Opsites, saltanat tarihleri bilinmiyor, büyük olasılıkla 541 öncesi
• II. Gubazes c. 541 – 555
• II. Tzath, 556–?
• I. Barnuk 660 – c. 670
• Grigor 670 – c. 675
• II. Barnuk 675–691

Ayrıca bakınız

• Lazlar
• Kolkhis Krallığı

Notlar

1. Ali İhsan Aksamaz ; http://www.kolkhoba.org/makaletrk2.htm
2. A. M. Zehiroğlu ; Antik Çağlarda Doğu Karadeniz
3. Ali İhsan Aksamaz2ın makalesi; http://www.kolkhoba.org/makaletrk2.htm

İlgili kitaplar

• David Braund: Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC–AD 562. Oxford 1994.
• Heinz Fähnrich: Geschichte Georgiens von den Anfängen bis zur Mongolenherrschaft. Verlag Shaker, Aachen 1993.