Eleşkirt
Koordinatlar: 39°47′53″K 42°40′28″D / 39.79806°K 42.67444°D
| Eleşkirt | |
| — İlçe — | |
 |
|
 |
|
| Koordinatlar: 39°47′53″K 42°40′28″D / 39.79806°K 42.67444°D | |
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| İl | Ağrı |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Yönetim | |
| - Kaymakam | Abdulkadir Okay |
| - Belediye başkanı | Sebahattin Sarı (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| - Toplam | 1,559 km2 (0,6 mi2) |
| Rakım | 1.840 m (6.037 ft) |
| Nüfus (2015)[1] | |
| - Toplam | 35,548 |
| - Kır | 25,214 |
| - Şehir | 10,334 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| Posta kodu | 04000 |
| İl alan kodu | 0472 |
| İl plaka kodu | 04 |
| İnternet sitesi: http://www.eleskirt.bel.tr | |
Eleşkirt (Kürtçe: Zêtka) Ağrı ilinin bir ilçesidir.
Köken bilimi
Eleşkirt ismi eski Ermenice kaynaklarda Alaşkert (Ալաշկերտ) olarak geçer. Fakat Ermeni kaynakları bunu genellikle o dönemin ilçe merkezi olan Toprakkale köyü için kullanırlar. Çünkü tarihte Urartu kalesinine sahip etrafı surlarla çevrili olan yerleşim yeri burasıdır. Osmanlıca kaynaklarda, örneğin Şemseddin Sami'nin Kamus-ül' Alam'ında ilçe merkezinden Aleşkerd (آلشكرد) olarak bahseder. Öte yandan bölgede yaşayan Kürtler, ilçe merkezini Zêtka ovayı da içine alan ilçenin tümünü de Elajgır diye adlandırırlar.[2]
Tarihçe
İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; 3 belde, 61 köy ve 8 mahalleden oluşmaktadır. 1926 yılına kadar ilçe merkezinin şimdi köy statüsünde olan Toprakkale tarafında olduğu söylenmektedir. Daha sonra Trabzon-İran transit yolu Eleşkirt'ten geçince ilçe merkezi buraya taşınmıştır.
Kültür
Binlerce yıl boyunca Kürt, Türk ve Ermeni halklarının iç içe yaşadığı Eleşkirt, Osmanlı döneminde birlikte yaşama kültürünün geliştiği bir yerleşim yeriydi. Bugün Eleşkirt'te zengin bu kültürlerin bileşiminden meydana gelen yemek kültürü bir hayli zengindir. Mutfağın temel malzemeleri et, yöresel baharatlar (pung, cetûrî vs.), sakatat çeşitleri, tereyağı ve bulgurdur. Bir tür ayran çorbası olan gırar Eleşkirt'te farklı bir şekilde yapılır ve yerel baharatlarla zenginleştirilir. Eleşkirt mutfağı bir çok yeşilliğin yapıldığı ve kurutulduğu bir yapıya sahip olduğu için yemekleri çok ağır sayılmaz. Eleşkirt ayrıca çiçal adı verilen örgü peyniriyle de meşhurdur. En ünlü yemekleri keşkek, gırar, cılbırdır.
Ağız
Genelde Ağrı, özelde ise Eleşkirt ilçesinin ağzıyla ilgili istenilen düzeyde malzeme toplanamadığı gibi bilimsel çalışma da yapılamamıştır. Bu anlamda Eleşkirt'de yaşayan Ahıska Türklerinin (halk arasında muhacir olarak bilinirler) konuştukları dille ilgili doyurucu bilgiler mevcut değildir. Şimdiye kadar Eleşkirt Türkçesiyle ilgili yapılan çalışmalardan en çok göze çarpan, Ağrı İli Eleşkirt İlçesi Uzunyazı Köyü (Ahıska) Muhacirleri adlı Ömer Seviş tarafından hazırlanmış olan yüksek lisans tezidir.[3]
Tarihî yerler ve doğal güzellikler
Toprakkale köyünde Abdülakif Oğlu Mirza Bey 1687 tarafından yapılmış olan cami hala ibadete açıktır.
Nüfus
Halkın çoğunluğunu Türkler ve Kürtler oluşturmaktadır. Eleşkirt'teki Türkler genellikle 93 harbi sonrası ve Dünya savaşı sonrasında Türkiye'ye iltica etmiş Ahıska Türkleri, Karapapaklar ve Azerilerdir.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1965[4] | 35.168 | 6.019 | 29.149 |
| 1970[5] | 37.526 | 6.869 | 30.657 |
| 1975[6] | 40.141 | 8.202 | 31.939 |
| 1980[7] | 44.124 | 10.083 | 34.041 |
| 1985[8] | 47.277 | 11.561 | 35.716 |
| 1990[9] | 41.748 | 9.871 | 31.877 |
| 2000[10] | 48.892 | 15.339 | 33.553 |
| 2007[11] | 40.867 | 11.194 | 29.673 |
| 2008[12] | 39.532 | 9.881 | 29.651 |
| 2009[13] | 39.281 | 10.009 | 29.272 |
| 2011[14] | 39.578 | 11.005 | 28.573 |
| 2012[15] | 39.040 | 11.247 | 27.793 |
| 2013[16] | 38.156 | 10.868 | 27.288 |
| 2014[17] | 37.744 | 10.304 | 27.440 |
| 2015[18] | 35.548 | 10.334 | 25.214 |
Kaynakça
- ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCRnj7q. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ↑ Delikaya, Ömer. "Nexşeya Zimanî ya Erdnîgarê û Nirxandineke Mîkrotoponomîk li ser Gundê Qopiza Jorîn", Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, Yıl:1, Cilt:1, Sayı:2, Kasım 2015 , p.103 url= http://dergipark.ulakbim.gov.tr/buydd/article/view/5000185255/5000163229
- ↑ SEVİŞ Ömer, Ağrı İli Eleşkirt İlçesi Uzunyazı Köyü (Ahıska) Muhacirleri Ağzı, Atatürk Üniversitesi Bitirme Tezi, Erzurum 1976.
- ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspR09U1. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmgVOeZ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtoLJwYR. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuGgTjZ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btw9Ge39. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtxHi6l2. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtzkkHFX. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1b5IxY. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3PW2g9. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCcDk2w. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGI2pyT. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxMExAa. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUXP4WR. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCRnj7q. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
Dış bağlantılar
| ||||||||||