Eresus kollari
 | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 erkekler
| ||||||||||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||
| Eresus kollari Rossi, 1846 | ||||||||||||||||||||||||
| Sinonimler | ||||||||||||||||||||||||
|
Aranea nigra | ||||||||||||||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||||||||||||||
|
Eresus kollari ya da Eresus cinnaberinus, Eresidae familyasının Eresus cinsinden zehirli bir örümcek türü. Kimi taksonomistler daha önce tanımlandığı için Eresus cinnaberinus Olivier, 1789 adını türün geçerli (accepted) adı olarak kabul eder ve E. kollari adını E. cinnaberinus adının sinonimi sayarlar. Kimileri ise Eresus cinnaberinus adını nomen dubium (bulanık tanımlanmış taksonlar için kullanılan «çıplak isim») olduğu için kuralına göre daha sonra tanımlanmış olan Eresus kollari Rossi, 1846 adını geçerli kabul edip E. cinnaberinus adını E. kollari adının sinonimi sayarlar. Daha önceleri Eresus moravicus (2008 yılında ayrı tür olarak kabul edildi) ile Eresus sandaliatus türleri de Eresus cinnaberinus adı altında sınıflandırılıyordu.
Erkekleri 11 dişileri ise en fazla 16–20 mm kadardır. Turuncu ya da turuncumsu kızıl karnı uğur böceği deseniyle süslü olan ufak erkekleri sonbaharda (özellikle eylül ayında) iri ve süssüz olan dişilerle çiftleşmek için dolanır.
Morfoloji
Cinsin diğer türleri gibi bu da morfolojik ve ekolojik açıdan oldukça muhafazakâr bir türdür[1]. Erkekler uğur böceği desenli karnı (opisthosoma ya da abdomen) olduğu için oldukça çekici; dişiler ise tek düzine bir görünüme sahiptir. Dişi 8–16 mm, erkek ise 6–11 mm uzunluğundadır; karapaks önde oldukça geniş; baş oldukça konveks; gözler koyu siyah renkte; keliserler kaba ve oldukça güçlü; sternum (göğüs) dar ve uzun labium (alt dudak) oldukça geniş; bacaklar kısa ve zayıftır[2].
Erkek, küçük, ince uzun pedipalp iletkenli; sonbaharda çiftleşmek için dişi arar ve arka bacak çiftleri üzerinde kırmızı tüylü; dişi, sternumun kırmızıdan turuncuya kadar çeşitlenen renklenmesiyle karakterizedir[3].
Hem büyük hem de küçük yapıda keliser dişi bulunur. Zehir aygıtı, prosomanın ön kısmına bağlanmış bir çift keliser ile prosoma içerisinde yer alan bir çift zehir bezinden oluşur. Küçük vücut yapısına sahip olmasına rağmen, zehir bezleri oldukça büyüktür ve şekil itibariyle bir dili andırmaktadır. Bezin dış kısmı ise, sarmal şekilde dizilmiş çok sayıda çizgili kas lifleriyle kuşatılmıştır. Bez, bir gövde kısmı ve bununla irtibatlı bir kanaldan meydana gelmiş olup, kanal keliserin dış kısmına kadar uzanmaktadır. Her bir keliser ise iki parçadan meydana gelir. Bunlar şişkin bir bazal kısım ve hareketli bir zehir dişidir. Bazal kısmın üzeri yoğun kıllarla kaplıdır. Prosomanın ön kısmında yer alan zehir dişleri çift halde olup, karşılıklı olarak bir birlerine bakmaktadırlar. Zehir dişinin uca yakın kısmında, üretilen zehirin dışarıya salınımını sağlayan bir delik bulunmaktadır.Zehir dişinin ventral yüzeyinde taksonomik öneme sahip olan oluklar çok net bir şekilde görülebilmektedir[2].
Habitat
Yaklaşık 1 cm çapında, 10 cm uzunluğunda yeraltı boru yuvalarda yaşar. Üstte yuva girişi çok daha geniş kribellum ipeğiyle kaplıdır.
Besini
Ana besinini kırkayak ve böcekler oluşturur.
Yayılımı
Avrupa'dan Orta Asya'ya kadar ve Kuzey Afrika'da yayılım gösterir.
Türkiye'deki üç Eresus türünden biridir[4]. Güneydoğu, Doğu, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinde geniş bir yayılım göstermektedir[2].
Alt türleri
- Eresus kollari kollari Rossi, 1846 (Eresus cinnaberinus cinnaberinus Olivier, 1789) — Orta ve Güney Avrupa'nın büyük bir kısmından Orta Asya'ya kadar
- Eresus kollari bifasciatus Ermolajev, 1937 (Eresus cinnaberinus bifasciatus Ermolajev, 1937) — batı Rusya
- Eresus kollari frontalis Latreille, 1819 (Eresus cinnaberinus frontalis Latreille, 1819) — İspanya
- Eresus kollari ignicomus Simon, 1914 (Eresus cinnaberinus ignicomus Simon, 1914) — Korsika
- Eresus kollari illustris C. L. Koch, 1837 (Eresus cinnaberinus illustris C. L. Koch, 1837) — Macaristan
- Eresus kollari latefasciatus Simon, 1910 (Eresus cinnaberinus latefasciatus Simon, 1910) — Cezayir
- Eresus kollari tricolor Simon, 1873 (Eresus cinnaberinus tricolor Simon, 1873) — Korsika
Tehlikesi
Zehiri tehlikeli örümceklerdir. Eresus cinnaberinus türü dünyada tehlikeli olarak kabul edilen türler arasındadır[2].
Koruma
Almanya'da ve Büyük Britanya'da soyu tehlikedeki türler arasındadır[5]. İngiltere'de Dorset kontluğunda yeniden yayılmasına çalışılmaktadır[6].
Kaynakça
- ↑ Jes Johannesen, Andreas Kiefer, Michael Veith and Jiri Kral (2005) Genetic cohesion of Eresus walckenaeri (Araneae, Eresidae) in the eastern Mediterranean, Biological Journal of the Linnean Society, Volume 86, Issue 1, pages 1–9, September 2005
- 1 2 3 4 Kültigin Çavuşoğlu & Emine Yalçın (2007) Eresus cinnaberinus (Olivier, 1789) (Araneae, Eresidae) örümceğinin zehir aygıtı üzerine morfolojik bir çalışma, SDÜ Fen Fakültesi, Fen Dergisi (e-dergi), 2007, 2(2), 126-135
- ↑ J. Hohannesen & M. Veith (2001), Population history of Eresus cinnaberinus (Araneae: Eresidae) colour variants at a putative species transition, Heredity 87 (2001) 114-124
- ↑ Abdullah Bayram, Kadir Boğaç Kunt, and Tarık Danışman (2012), The Checklist of the Spiders of Turkey. Version 2012.1. Online at http://www.spidersofturkey.com
- ↑ "Wildlife and Countryside Act 1981". Government of the United Kingdom. 30 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090830002954/http://www.opsi.gov.uk:80/RevisedStatutes/Acts/ukpga/1981/cukpga_19810069_en_27. Erişim tarihi: 15 October 2010.
- ↑ http://www.birdguides.com/webzine/article.asp?a=2835