Fizyoloji
Fizyoloji (işlevbilim) Yunanca φυσις, physis, doğa, köken, origin ve λόγος, logos, nizam sözcüklerinden doğal şeylerin kuralları anlamında, Canlıların mekanik, fiziksel ve biyokimyasal fonksiyonlarını ve sistemlerinin işleyişini inceleyen bilim dalıdır. Fizyolojiyle ilgilenen bilim insanlarına "fizyolog" denir. Fizyoloji alanında en büyük ödül Nobel Tıp veya Fizyoloji ödülüdür.
Hücreden Organizmaya
Canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için beslenme, solunum, dolaşım, boşaltım, üreme gibi yaşamsal faaliyetleri gerçekleştirirler. Tek hücreliler canlılarda yaşamsal faaliyetler tek hücre içerisindeki organeller tarafından gerçekleştirilir.
Çok hücreli canlılarda yaşamsal faaliyetler tek bir hücre tarafından değil hücre toplulukları tarafından gerçekleştirilir. Çok hücreli canlıları oluşturan hücrelerin hepsi aynı yapıda ve görevde değildirler. Canlı vücudunu oluşturan hücreler görevlerine göre farklı özellikler kazanmışlardır. Canlı vücudunu oluşturan hücrelerden bazıları birleşerek üreme görevini, bazıları birleşerek destek ve hareket görevini, bazıları birleşerek besinleri veya çeşitli gazları (oksijen ve karbondioksit) taşıma görevini, bazıları da birleşerek koruma görevini yerine getirirler.
Çok hücreli canlılarda yapı ve görevleri aynı olan hücrelerin oluşturduğu hücre topluluklarına doku denir. Bitki ve hayvanlarda bulunan dokular birbirlerinden farklıdır. Bitkilerin yapısında bulunan dokulara bitkisel dokular, hayvanların yapısında bulunan dokulara hayvansal dokular denir. Çok hücreli canlılarda dokuların oluşmasıyla dokular arasında işbölümü ortaya çıkmıştır. İnsan vücudunda kan, kas, kemik, sinir, yağ, destek, salgı, epitel doku gibi çeşitli dokular bulunur. Her dokuyu oluşturan hücrelerin şekli, görevi, yapısı, büyüklüğü ve dizilişi o dokuya özgüdür. Bir dokunun hücresi ile başka bir dokunun hücresinin şekli, görevi, yapısı, büyüklüğü ve dizilişi farklıdır. Çok hücreli canlılarda aynı yapı ve görevdeki hücreler birleşerek dokuları, dokular birleşerek organları, organlar birleşerek sistemleri, sistemler de birleşerek canlı organizmayı (canlı vücudunu) oluştururlar. İşte tüm bu dizgelerin işleyişi fizyolojinin konusudur.
Hücre → Doku → Organ → Sistem → Canlı (Organizma) (Canlı Vücudu)
Fizyoloji genellikle bitki fizyolojisi ve hayvan fizyolojisi olarak ikiye ayrılarak incelense de, fizyolojinin kuralları hangi canlının çalışıldığına bakılmaksızın evrenseldir. Örneğin, maya hücre fizyolojisinde öğrenilenler insan hücrelerine de uygulanabilir.
Fizyolojini temel özelliği, incelediği sistemlerin durağan değil dinamik olmasıdır. Hücrelerin işlevleri, en yakın çevresindeki değişikliklere bağlı olarak sürekli değişir ve her canlı, gerek temel yaşam biri olan hücrenin iç değişikliklerinden, gerek etkileşim içinde olduğu dış ortamın değişikliklerinden kaçınılmaz biçimde etkilenir. Bu nedenle, fizyolojik tepkimelerden çoğunun temel amacı, iç ortamdaki fiziksel ve kimyasal dengenin korunmasıdır. Bu iç denge, hayvanlarda, canlının iç ya da dış ortamdaki değişiklikleri algılayabilen duyu alıcılarıyla düzenlenir. Bu alıcıların uyarısıyla, kas, böbrekler, karaciğer ve iç salgı bezleri gibi organlarda, değişen koşullara uygun özel yanıtlar gelişir ve canlı kendisini bu yeni duruma uyarlayabilir.
Bugün fizyologlar, hücre, doku ve organlarda derledikleri bilgilerin ışığında, canlının bir bütün olarak çevresine nasıl uyum sağladığını araştırırlar. Kısacası, kalıtımın biyokimyasal temellerinden ve moleküler biyolojiden başlayarak hayvanlardaki davranış özelliklerine varıncaya değin çok geniş bir araştırma alanı bugün fizyoloji teriminin kapsamına girmiştir.
Fizyolog
Fizyoloji ile uğraşan bilim insanına denir.
Klinik Fizyoloji (Tıpta Fizyoloji Uygulamaları)
İnsan vücudunun mekanik, fiziksel ve biyokimyasal fonksiyonlarının ve sistemlerinin işleyişinin incelendiği fizyoloji alanı.
Fizyoloji Uzmanı (Klinik Fizyolog)
İnsan fizyolojisi alanında bilgiye ulaşma, bilgi biriktirme ve bilgi üretme becerisi gösteren; tıbbi uygulamada tanı, tedavi ve izleme amacı ile kullanılan ve fizyolojik parametreleri ölçmeyi amaçlayan yöntemleri uygulama, yorumlama, yöntemlerin doğruluk ve güvenirliklerini sınayabilme yetisine sahip, yeni yöntemler geliştirebilme becerisi kazanmış, klinik ve deneysel çalışmaları planlama, yürütme, yorumlama, bir laboratuvarı bağımsız olarak yönetme, laboratuvar güvenliğini sağlama, laboratuvar personeli eğitme konularında bilgili ve deneyimli, diğer meslektaşlarına bilgi ve konsültasyon hizmeti sağlayan bir hekimdir.
Fizyoloji laboratuvarları
- Elektrofizyoloji laboratuvarı (EEG, EMG, EKG)
- Hematoloji laboratuvarı
- Kan bileşenleri ve Kan bankacılığı
- İmmunoloji laboratuvarı
- Biyokimya laboratuvarı
- Genetik laboratuvarı
- Nörofizyoloji laboratuvarı (Uyku, davranış, kognisyon)
- Duyu laboratuvarı (Odyoloji, görme, denge)
- Ağrı ve Akupunktur laboratuvarı
- Egzersiz laboratuvarı
- Solunum laboratuvarı
- Endokrin (Hormon) ve metabolizma laboratuvarı
- Ürodinami laboratuvarı
- Hiperbarik Oksijen laboratuvarı
- Yükseklik-sualtı-uzay laboratuvarı
- Yaşlılık laboratuvarı (Geriatri)
- Fonksiyonel radyoloji laboratuvarı
Fizyoloji Tarihi
İnsan fizyolojisi çalışma en az M.Ö. 420 kadar uzanmaktadır ve tıbbın babası Hipokrat zamanında. [2] Fizyoloji, ilk kez 1960'lı yılların başında kabul edildi. Galen olarak tanınan Claudius Galenus (c. 126-199 AD), işlev prob deneyler kullanmak için ilk kez Aristo ve yapı ve fonksiyon arasındaki ilişki üzerine yaptığı vurgu, eleştirel düşünme, Antik Yunan, fizyoloji başlangıcıydı Vücudun. Galen, deneysel fizyolojinin kurucusu idi. [3] tıp dünyasında sadece görünümü ile Andreas Vesalius ve William Harvey Galenism taşındı. [4]
Orta Çağ boyunca, antik Yunan ve Hint tıbbi gelenekler daha Müslüman hekimler tarafından geliştirilmiştir. Bu dönemde dikkate değer çalışma, İbn-i Sina (980-1037), diğerlerinin yanı sıra Canon of Medicine ve İbn Nefis (1213-1288), yazarı tarafından yapıldı.
Ortaçağ'dan sonra, Rönesans, modern anatomi ve fizyoloji çalışma tetikleyen Batı dünyasında, fizyolojik araştırma bir artış getirdi. Andreas Vesalius, insan anatomisi üzerinde en etkili kitaplarından biri bir yazar oldu, De insani corporis fabrica. [5] Vesalius genellikle modern insan anatomisi kurucusu olarak anılır. [6] anatomist William Harvey 17. dolaşım sistemi tarif yüzyılda, [7] Deneysel fizyolojinin gelişimi için temel vücut fonksiyonları hakkında bilgi almak için, yakın gözlem ve dikkatli deneyler verimli bir birleşimi göstermektedir. Herman Boerhaave bazen fizyoloji, Leiden ve kitabı Institutiones medicae (1708) onun örnek öğretim nedeniyle bir baba olarak adlandırılır. [Kaynak belirtilmeli]
18. yüzyılda, bu alanda önemli eserler Pierre Cabanis, bir Fransız doktor ve fizyolog. [Kaynak belirtilmeli]
19. yüzyılda, fizyolojik bilgi Matthias Schleiden ve Theodor Schwann Hücre teorisi 1838 görünümü, özellikle hızlı bir oranda birikmeye başladı. Bu radikal organizmaların hücreleri denen birim olduğunu belirtti. Sonuçta sonra Amerikan fizyolog Walter Cannon (1871-1945) tarafından ele alınan ve "homeostasis" olarak savunulan ortam interieur (iç çevre), onun kavramına yol Claude Bernard (1813-1878) daha fazla keşifler [açıklama belirtilmeli]
20. yüzyılda, biyologlar da ilgilenmeye başladı, insan fonksiyonu, karşılaştırmalı fizyolojisi ve ecophysiology sonunda yumurtlama alanları. [8] bu alanlarda büyük rakamlar Knut Schmidt-Nielsen ve George Bartholomeos dışında organizmalar. En son, evrimsel fizyolojisi farklı ölçekte etkili olmuştur. [9]
Fizyoloji çalışmanın biyolojik temellerini, entegrasyon, insan vücudunun sistemlerinin yanı sıra, eşlik formu birçok işlevleri üst üste gösterir. Bu elektriksel ve kimyasal yollarla, çeşitli meydana iletişim yoluyla elde edilir.
Insan vücudu açısından, endokrin ve sinir sistemi fonksiyonu entegre sinyalleri alma ve iletim önemli roller oynamaktadır. Homeostazı bir organizmanın içindeki etkileşimleri açısından önemli bir yönüdür, insanlar dahil
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Fizyoloji ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
| ||||||||||||||
| ||||||