Fumimaro Konoe
Kōshaku (公爵 Prens) Fumimaro Konoe (近衛 文麿, Konoe Fumimaro) (12 Ekim 1891, Tokyo - 16 Aralık 1945, Tokyo, Japonya), Japon siyaset adamı ve başbakan (1937-39; 1940-41). Ordunun gücünü sınırlandırmaya ve Çin-Japon Savaşı'nın (1937-45) başka ülkeleri de içine alacak biçimde genişlemesini önlemeye yönelik çabalarından sonuç alamamıştır.
İlk yılları
Ailesi imparator naipliği ve yüksek devlet görevlerini elinde tutan beş büyük Japon ailesinin en güçlüsüydü. Babası Atsumaro da ünlü bir devlet adamıydı. Tokyo İmparatorluk Üniversitesi'nde, ardından Kyoto İmparatorluk Üniversitesi'nde ülkenin seçkin gençleriyle birlikte öğrenim gördü. Japonya'nın I. Dünya Savaşı'na katıldığı dönemde hukuk fakültesini bitirdi. Öğrencilik yıllarında Batı felsefesi, edebiyatı ve sosyolojisinin yanı sıra Batı'nın toplumsal ve ekonomik sorunlarını yakından öğrendi. Konoe, bu dönemde Oscar Wilde'ın 1891'de yazdığı The Soul of Man Under Socialism (Sosyalizmde İnsanın Ruhu) adlı makalesini Japoncaya çevirdi. Makale bir dergi de yayımlandıysa da, hükümet kamu düzeni açısından tehlikeli olduğu gerekçesiyle derginin satışını yasakladı.
Parlamenter yönetimin açık savunucularından, saray soylusu ve yaşlı devlet adamı Saionci Kimmoçi'nin koruması altında siyasal yaşama giren Konoe, Paris Barış Konferansı'na (1919) katılan Japon heyetinde yer aldı. Bu sırada yazdığı bir makalede, geniş nüfuz alanları bulunan ülkelerin çıkarlarını korumaya yönelik olduğu gerekçesiyle Angloamerikan barış önerilerine karşı çıktı. Ayrıca, iktisadi emperyalizmi ve ırkçı önyargıları ortadan kaldırmayı amaçlayan uluslararası bir örgütün oluşturulamayacağını savunarak bu yöndeki girişimleri şiddetle eleştirdi. Daha sonra prens unvanından dolayı girdiği Soylular Meclisi'nde, meclisin yapısında ve soyluluk düzeninde reform yapılmasını savundu. Faşizme karşı çıktı ve ordunun dışişlerine karışmasını önelemek amacıyla genelkurmayın yeniden düzenlenmesini istedi. Parlamenter siyasal yapının güçlendirilmesine yönelik bir mücadele yürüttü. Mançurya'da Çin'e karşı başlatılan (1931) savaşın olası sonuçlarını önceden görerek, siyaset adamlarının Japon ordu mekanizmasını bütünüyle değiştirmeleri gerektiğini vurguladı. Soylular Meclisi'nde bir süre başkan yardımcılığı yaptıktan sonra, 1933'te başkanlığa atandı.
Başbakanlıkları
Sainoci'nin tavsiyesi üzerine imparatorun 1936'da kendisine önerdiği başbakanlık görevini önce geri çevirdiyse de, Haziran 1937'de bütün ulusun desteğini kazanmayı hedefleyen partiler üstü bir kabine oluşturmayı kabul etti. Ordunun ılımlı bazı isteklerini yerine getirirken, aşırı eğilimli subayları denetim altında tutmaya çalıştı. Uluslararası sorunları hakkaniyet kurallarına göre çözmeyi ve içerideki sürtüşme ve uzlaşmazlıkları gidermeyi amaçlayan bir program benimsedi.
Temmuz'da Çin ve Japon birliklerinin Pekin yakınlarında giriştiği çarğışmanın ardından, iki ülke arasında açıkça ilan edilmeyen geniş çaplı bir savaş başladı. Çatışmayı durdurmaya yönelik çeşitli girişimlerden sonuç alamayan Konoe, Ocak 1939'da başbakanlıktan çekilmek zorunda kaldı. Daha sonra Özel Danışma Kurulu'nun başkanlığına atandı, ayrıca Hiranuma Kiiçiro'nun kabinesinde görev aldı.
Konoe'nin ilk kabinesini uğraştıran ana konulardan biri hükümetle ordu arasındaki yetki uyuşmazlığı olmuştu. Ordunun denetim altına alınması ve savaşın sonuçlandırılması için ülke düzeyinde örgütlü siyasi bir güce dayanacak bir hükümetin gerektiğini gören Konoe, bu nitelikte bir kitle hareketi geliştirmek amacıyla Haziran 1940'ta Özel Danışma Kurulu başkanlığından istifa etti. Ama planını tam olarak gerçekleştiremeden ikinci kez başbakanlığa atandı. Halkın desteklediği, kitlesel bir örgüt tasarısı ise aynı yıl içinde İmparatorluk Yönetimine Yardım Birliği'nin kurulmasıyla gerçekleşti.
Japonya Eylül 1940'ta Almanya ve İtalya ile Üçlü Pakt adıyla askeri bir ittifak oluşturdu. Konoe Birleşik Krallık ve ABD ile ilişkilerin gittikçe bozulduğu bir ortamda, Çin-Japon çatışmasının genişlemesini ve ABD'nin savaşa katılmasını önelemeye çalıştı. Nisan 1941'de de SSCB ile bir saldırmazlık antlaşması imzaladı. Japon-ABD ilişkilerinin daha da bozulması ve Japonya'nın ABD tarafından kuşatılması üzerine, Çin-Japon çatışmasını ancak ABD'nin arabuluculuğuyla çözülebileceği sonucuna vardı. Bu nedenle Nisan 1941'den başlayarak bütün ağırlığını Japon-ABD görüşmelerine verdi ve ABD başkanı Franklin D. Roosevelt'le görüşebilmenin yollarını aradı. Bu görüşmelere karşı çıkan Dışişleri Bakanı Matsuoka Yosuke'yi hükümet dışında bırakmak amacıyla temmuzda üçüncü kabinesini kurdu. Ama Savaş Bakanı Hideki Tojo ile beliren görüş ayrılıkları yüzünden ekimde istifa etti.
Son yılları ve intiharı
Aralık 1941'de Japonya'nın Pearl Harbor'a yaptığı baskının ardından savaşın genişlemesiyle gözetim altına alınan Konoe, etkin siyasetten uzaklaşmaya zorlandı. 1944'te Toco hükümetini düşürmek amacıyla önde gelen başka siyaset adamlarıyla işbirliğine girişti. Savaştan sonra, 1945'te Higaşikuni hükümetinde içişleri bakanı yardımcısı oldu. Aynı yıl savaş suçlusu olduğu iddiasıyla ABD işgal kuvvetlerince hakkında tutuklama kararı alındı. İfade vereceği gün olan 16 Aralık'ta zehir içerek intihar etti.
| ||||||||||
