Gentoo Linux

Geliştirici(ler)	Gentoo Vakfı
İşletim sistemi ailesi	Linux
Website	www.gentoo.org
Üretim için hazır olduğu tarih	31 Mart 2002
Kaynak türü	Açık kaynak
Lisans	Başta GPL ve diğer özgür yazılım lisansları
Çekirdek türü	Monolitik çekirdek
Platform desteği	i386, x86-64, PowerPC, PowerPC 64, SPARC, DEC Alpha, ARM, MIPS, HPPA, S390, IA-64, sh, m68k
Paket yöneticisi	Portage

Gentoo, kaynak kod temelli bir Linux dağıtımıdır.^[1] Kaynak kod tabanlı kurulumunun zorluğu sebebiyle, diğer Linux dağıtımları kadar popüler olamasa da; kaynak kurulumlu dağıtımlar arasında en popüleridir. Özelleşmiş Linux dağıtımları hazırlanırken temel olarak kullanılmaya uygundur. Gentoo, kelime anlamı olarak bir çeşit penguenin adıdır.

Tarihçe

İlk sürümü 31 Mart 2002 tarihinde sunulan Gentoo, 2004 yılına kadar 1.4 sürümüne kadar ulaşmış, bu tarihten sonra yıl içerisindeki sürümler 2004.0, 2004.1, 2004.2 ve 2004.3 olarak gelişmiştir. Hemen hemen tüm bilgisayar mimarilerinde çalışabilen Gentoo; kurucusu Daniel Robbins'in 26 Nisan 2004 tarihinde Gentoo Foundation'u kurarak başından ayrılmasıyla demokratik olarak seçimlerle işleyişine devam etmektedir.

Kurulum

Gentoo kurulumu canlı CD aracılığıyla yapılmaktadır. Canlı CD'ler içinde üç temel seçenek bulunmaktadır. İlki Minimal canlı CD'dir. Bu canlı CD sadece komut satırı araçları içermektedir ve kurulum sırasında yapılacak işlerin büyük bir kısmı kullanıcı tarafından elle yapılmalıdır, kaynak kodları ve Portage verileri internetten indirilmelidir. İkinci seçenek olan Universal CD, Minimal CD'ye ek olarak kaynak kodlar ve Portage verileri içerir; ağ bağlantısı olmayan bilgisayarlara kurulum için tasarlanmıştır. Üçüncü seçenek Gentoo Installer LiveCD kullanmaktır. Bu seçenek grafik ortamda çalışan bir gentoo kurulumunun denenmesine olanak sağlar, ayrıca kurulum işlemi de grafik arayüz ile yapılmaktadır.

Kurulumu; derleme işlemleri ve kurulum adımların elle uygulanmak zorunda olması sebebiyle uzun sürebilen Gentoo'nun resmi web sitesinde, kurulumunu adım adım anlatan detaylı bir kurulum belgesi bulunmaktadır. Büyük bir sorun yaşanmadığı müddetçe bu belge takip edilerek kurulum başarıyla tamamlanabilir. Kurulum işlemi sırasında Linux Çekirdeğini derlemek, disk bölümlerini bağlamak(mount), açılış yöneticisini ayarlamak tamamen kullanıcıya bırakılmıştır. Gentoo kurulumunun tamamen kullanıcıya bırakılması, olası zorluklarının yanında kullanıcıya sistemin işleyişini ve detaylarını öğrenebilmesi için büyük olanak sağlamaktadır. Kullanıcı Gentoo'yu ilk defa kurarken edindiği deneyim sayesinde, daha sonraki kurulumları çok fazla zorlanmadan ve zaman harcamadan tamamlayabilir. Gentoo'da edindiği genel Linux bilgisinden diğer sistemleri kullanırken de faydalanabilir.

Kullanım

Sistemde temel işleyiş için ihtiyaç duyulanlar dışında hiçbir paketin kurulu gelmemesi, kurulum aşamasının tamamen kullanıcıya bırakılmasının getirilerindendir. Bu sayede kullanıcı, ihtiyacı olmayan hiçbir paketin getireceği ek sorunlar ve güvenlik açıklarıyla uğraşmak zorunda kalmaz. Bu özellik, Gentoo'yu özellikle sunucu sistemlerde tercih edilen bir dağıtım yapmaktadır. Bir masaüstü sistemde kurulduğunda ise ihtiyaç duyulan bütün çokluortam uygulamaları, grafik tabanlı uygulamalar vb. Gentoo'nun paketleri arasından bulunup sadece birkaç komut ile kurulabilir. Gentoo'nun diğer bir avantajı da, hakkında yazılmış kapsamlı belgeleri, wiki sayfası ve pek çok soruna hazır çözüm bulunabilen forumlarıdır.

Gentoo'da her ne kadar programların kurulumları uzun sürebilse de programların derlenmesi sırasında yapılacak ayarlarla, programların çalışma zamanındaki hızları attırılabilmektedir. Bunun yanında, bütün programlar kurulu olduğu sistemin özelliklerinden en iyi faydalanacak şekilde derlenebileceği için, kullanılan sistemden verimli bir şekilde yararlanılabilir.

Gentoo 10. yıla özel sürüm Çalışan DVD ekran görüntüsü.

Paket yöneticisi olarak portage'ı kullanan Gentoo; uçbirimde yazacağınız basit bir "emerge world" komutu ile tüm programlarınızı en son sürümleriyle güncelleştirebilmektedir. Portage ile paket bağımlılıklarını otomatik olarak çözen gentoo, paketleri indirmek, derlemek ve sistemde gereken yerlere kopyalamak adımlarının hepsini otomatik olarak yapmaktadır. Paketlerin derlenmesi sırasındaki seçenekleri "/etc/make.conf" dosyasında tanımlanmış olan değerlerden alır. Ayrıca bu dosyada çeşitli "use flag"ler tanımlanabilir. Use flagler sayesinde, her programın derleme zamanında kazanabileceği özellikler belirtilebilir. Örneğin "jpeg" use flaginin varlığı, programların Jpeg desteğine sahip olacağını belirtirken, "-jpeg" şeklinde kapatılmış bir use flag, derlenen programların Jpeg desteğini içermeyeceğini belirtir. Use flag mekanizması ile, tam olarak kullanıcının isteklerine göre şekillenmiş bir sistem elde edilir. Kullanıcı ihtiyaç duyduğu bütün özelliklere use flagleri kullanarak sahip olurken, istemediği hiçbir özelliği kurmak zorunda değildir. Gentoo'nun esnekliğinin ve özelleştirilebilirliğinin bir kısmı, paket yöneticisi portage'ın bu özelliklerinden ötürüdür.

Sürüm tarihçesi

• 1.0, 31 Mart 2002
• 1.2, Haziran 2002
• 1.4 5 Ağustos 2003
• 1.4 bakım sürümü 1 11 Eylül 2003
• 2004.0 1 Mart 2004^[2] (sürümler yılda dört tane olacak şekilde değiştirildi)
• 2004.1 28 Nisan 2004^[3]
• 2004.2 26 Temmuz 2004^[4]
• 2004.3 15 Kasım 2004^[5]
• 2005.0 27 Mart 2005^[6] (sürümler yılda iki tane olacak şekilde değiştirildi)
• 2005.1 8 Ağustos 2005^[7]
• 2005.1-r1 21 Kasım 2005^[8] (bakım sürümü 1)
• 2006.0 27 Şubat 2006^[9]
• 2006.1 30 Ağustos 2006^[10]
• 2007.0 7 Mayıs 2007^[11]
• 2008.0_beta1 1 Nisan 2008^[12]
• 2008.0 6 Temmuz 2008^[13]
• 2010.0 4 Ekim 2009^[14]
• 2011.0 8 Mart 2011^[15]

Dış bağlantılar

• Gentoo Linux Resmi Sayfası
• Gentoo Elkitabı (İngilizce) Kurulumdan önce okunması tavsiye edilir.
• Gentoo Elkitabı (Türkçe)(Güncel Değil)
• Gentoo tartışma forumları
• Gentoo Linux felsefesi(İngilizce)
• Gentoo-Tr Wiki Sayfası Gentoo hakkında pek çok konuda belge içerir.
• Planet Gentoo Gentoo geliştirici günlükleri
• Gentoo-tr.org Gayrıresmi Türk Gentoo Kullanıcıları Topluluğu

Kaynaklar

1. "A.Murat Eren - Dağıtımlar Kılavuzu (2004)". 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150618074232/http://www.linux.org.tr:80/dagitimlar-kilavuzu/. 
2. Gentoo Linux Duyuruları
3. http://archives.gentoo.org/gentoo-announce/msg_02473.xml
4. http://www.gentoo.org/proj/en/releng/release/2004.2/2004.2-press-release.txt
5. Gentoo Linux Duyuruları
6. Gentoo Linux - Sürüm duyurusu: Gentoo Linux 2005.0
7. Gentoo Linux - Sürüm duyurusu: Gentoo Linux 2005.1
8. Gentoo Linux - Kurulum ortamı yenilenmesi: Gentoo Linux 2005.1-r1
9. Gentoo Linux - Sürüm duyurusu: Gentoo Linux 2006.0
10. Gentoo Linux - Gentoo Linux 2006.1
11. Gentoo Linux - Gentoo Linux 2007.0 duyuruldu
12. Gentoo Linux - Gentoo Linux 2008.0_beta1 duyuruldu
13. Gentoo Linux - Gentoo Linux 2008.0 duyuruldu
14. Gentoo Linux - Gentoo Linux 2010 duyuruldu
15. Gentoo Linux - Gentoo Linux 2011.0 duyuruldu