Linux dağıtımları

Başlığın diğer anlamları için Linux (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Linux dağıtımlarının kronolojisi

GNU/Linux dağıtımı (kısaca dağıtım); Linux çekirdeği, GNU araçları ve bir masaüstü ortamının bir araya gelmesiyle, bu birlikteliği sürdürülebilir şekilde yönetecek bir yapılandırma araçları seti, yazılım güncelleme araçları vb. ile oluşturularak tam teşekküllü bir işletim sistemi haline gelen uygulamalar bütününü ifade eder.

Dağıtım kavramı, özgür yazılım felsefesinin çok alternatifli dünyasının bir sonucu olarak ortaya çıkmış, Linux'a özgü bir terimdir. Yaygınlıkları ve GNU/Linux dünyasına katkılarıyla öne çıkan bazı dağıtımlar vardır: Debian, Ubuntu, Red Hat, Fedora, Linux Mint, openSUSE bunlardan birkaçıdır.

Bir GNU/Linux sistemi bilgisayara kurulmadan CD-ROM veya USB Bellek üzerinden çalışabilecek şekilde de tasarlanabilmektedir. Bir dağıtımın bu şekilde kurulmadan kullanılabilen sürümüne "canlı sistem" (İng. live system), kullanıldığı medyalara göre de "canlı CD", "canlı USB" denilmektedir. Günümüzde pek çok dağıtımın kurulum medyası aynı zamanda canlı sistem özelliklidir. Bazı dağıtımlar ise sadece canlı sürümü ile yayınlanmaktadır. Bu alanda en çok bilinen dağıtım Debian temel alınarak hazırlanan Knoppix ve bir dağıtımı temel almamış olan Slax örnek olarak gösterilebilir.

Kullanıcılar açısından dağıtımları birbirinden ayıran en önemli faktörler dağıtımların kullandıkları paket yönetim sistemleri, masaüstü ortamları ve yönetim araçlarıdır. Paket yönetim sistemleri yazılımların kurulup kaldırılması için kullanılırken, masaüstü ortamları kullanıcıların sistem gereksinimleri ve ihtiyaç duydukları masaüstü araçları ve konforu açısından önemlidir. Örneğin bazı sunucu dağıtımlarında hiçbir masaüstü ortamı bulunmazken Ubuntu gibi ev-ofis amaçlı bazı dağıtımların farklı masaüstü seçenekleri ile kullanılabilme imkânı bulunmaktadır.

Dağıtım geliştirme modelleri de paket yönetim sistemleri açısında temelde üç grupta incelenebilir. Bu üç grup ikili paket yönetimi, kaynak paket yönetimi ve melez paket yönetimidir. İkili yöntemde paketler yazılımcıların kaynak kodlarından ilgili dağıtımın özelliklerine uygun şekilde derlenerek ikili hale dönüştürülür ve paket depolarından kullanıcılara sunulur. Kaynak paketlerde ise yazılımlar kaynak kodları ile depolarda bulunur, kullanıcılar derleme işlemini kendi bilgisayarlarında yaparlar. Bu şekildeki pek çok dağıtımın paket yönetim sisteminin yazılımların dağıtıma uygun derlenmesi için dağıtıma özgü bir derleme ve inşa sistemi vardır. Melez yöntemde ise bu iki yöntem de kullanılır.

Türkiye'de Fedora üzerinde geliştirilen Turkuaz, Gelecek ve Mandrake üzerinden geliştirilen Turkix, Armador OS 2006 gibi projelerden sonra TÜBİTAK bünyesinde Pardus isimli bir dağıtım geliştirilmektedir.

Finansal güç açısından; Novell tarafından geliştirilen SUSE Linux Enterprise ve Red Hat tarafından geliştirilen Red Hat Enterprise Linux dağıtımları milyar dolarlık bütçelere sahiptir. Aynı zamanda, Mandriva'ın arkasında ise dünya devi Vivendi-Universal şirketin bulunmaktadır. Popüler GNU/Linux dağıtımlarından Ubuntu ise Canonical şirketi tarafından finase edilmektedir.

Mepis, Ubuntu, Yoper, Knoppix, Libranet, Linspire, Xandros ve Adamantix gibi birçok GNU/Linux dağıtılımında da baz olarak kullanılan Debian; Google da başta olmak üzere birçok web sitesi tarafından başlıca kullanılmaktadır.

Hazır dağıtımların yanı sıra, internet depolarından kaynak kodlar alınarak hazırlanan ve deneyimli kullanıcılara hitap eden bir dağıtım modeli daha bulunmaktadır. Bu dağıtımların en popüleri Gentoo, en geniş kapsamlısı Linux From Scratch, kurulumu en rahat olanı da Source Mage'dir. Bunun yanı sıra; Rock Linux kurulması halinde size özel bir dağıtıma dönüşebilmekte ve iso olarak CD'den kurulacak şekilde hazırlanıp sunulabilmektedir. Günümüzde sunulan birçok GNU/Linux dağıtılımı Rock Linux'de kurulmuştur ya da geliştirilmektedir.

Sayıları yüzleri bulan bu dağıtımlar gelişiminde temel aldıkları dağıtımlara göre şu şekilde sınıflandırılabilir;

Debian - Debian tabanlı dağıtımlar

Debian Geniş donanım platformu desteği olan köklü bir geçmişe sahip özgür bir dağıtımdır. Debian ve türevi dağıtımlar .deb dosya biçimi ile kullanılan paket yönetim sistemine sahiptir.

Dağıtım	Açıklama
64 Studio	AMD64 Mimarisi üzerinde özel ses ve video üretimi amacıyla kullanılmaktadır.
AbulÉdu
Alinex
Baltix
BeatrIX	Çek Cumhuriyetinde geliştirilen kolay kullanımı amaçlayan bir masaüstü dağıtımı.
Bharat Operating System Solutions	Hindistan Resmi Kurumlarında kullanılan bir dağıtım.
CubeLinux
DeMuDi	Multimedya üretimi için hazırlanmış bir dağıtım.
Dreamlinux	Brezilye menşeli Morphix, Elive, Debian ve Kanotix temelli bir dağıtım. Masaüstü Mac OS X'e benzemektedir.
eBox	Router/Firewall ve NAS/PDC amacıyla geliştirilen bir dağıtım.
Elive	Enlightenment pencere yöneticisi kullanan bir canlı CD dağıtımı.
Feather Linux	Knoppix tabanlı Fluxbox pencere yöneticisi kullanan bir dağıtım.
Finnix	Canlı CD dağıtımı.
G2Linx
Gibraltar	Router/firewall amaçlı bir dağıtım.
gnuLinEx	İspanya menşeli bir dağıtım.
Kanotix	Kolay kullanımı hedefleyen KDE Masaüstü ortamını kullanan kurulabilir bir canlı CD dağıtımı.
Knoppix	İlk canlı CD dağıtımı.
LiMux
Linux Mint	Eskiden Ubuntu üzerinde geliştirilen Linux Mint, Debian tabanına taşınma kararı almıştır.
Linspire	Lindows olarak bilinen kolay masaüstü kullanımını hedefleyen bir dağıtım.
The Linux Router Project	Router amaçlı bir dağıtım.
Maemo	Taşınabilir Linux cihazları için geliştirme ortamı sunan bir dağıtım.
MEPIS	Kurulabilir canlı CD dağıtımı.
NepaLinux	Morphix tabanlı Nepal dilinde bir dağıtım.
OpenZaurus
Outernet Server
PAIPIX	Portekiz menşeli Knoppix ve Kanotix tabanlı bir dağıtım.
Parsix	Kanotix tabanlı kurulabilen canlı CD dağıtımı.
Pardus	Türkiye menşeli ve TÜBİTAK-UEKAE ile başlayan halen TÜBİTAK- ULAKBİM tarafından desteklenen bir dağıtım.
PingOO	Fransa menşeli ve sunucu sürümü de olan okullar gibi topluluk ve organizasyonlar için geliştirilen bir dağıtım.
PSUbuntu
Rxart
Satux	JRSC tarafından geliştirilern Brezilya menşeli bir dağıtım.
Skolelinux	Okullar için geliştirilmiş Norveç menşeli bir dağıtım.
sidux	Kurulabilir ve canlı CD dağıtımı. Debian'ın kararsız(Sid) sürümünü kararlı hale getirmeyi amaçlayan bir dağıtımdır.
Symphony OS	Mezzo masaüstü ortamı kullanan bir dağıtım.
Trisquel	İspanya-GAliçya menşeli bir dağıtım.
Linux Tiger	Mac OS X tarzında geliştirlen bir dağıtım.
Tuquito	Arjantin menşeli bir dağıtım.
Ubuntu	Hollanda menşeli Canonical Ltd şirketi tarafından desteklenen, kolay masaüstü kullanımını hedefleyen, GNOME masaüstü ortamı kullanmış, fakat daha sonra kendi .masaüstü ortamı olan UNITY geliştirilmeye başlanmıştır. yaygın kullanılan bir dağıtım.
UserLinux
Xandros Open Circulation Edition
Xebian	XBox için geliştirilen bir dağıtım.

Knoppix - Knoppix tabanlı dağıtımlar

Knoppix, Debian tabanlı bir dağıtımdır.

Dağıtım	Açıklama
Buildix
Damn Small Linux	Kurulabilen küçük bir canlı CD dağıtımı.
Kaella	Fransızca'ya çevrilmiş Knoppix.
Feather Linux	Küçük bir canlı sistem dağıtımı.
Kalango	Brezilya menşeli bir dağıtım.
KnoppMyth
Kurumin	Brezilya menşeli bir dağıtım.
Morphix	GNOME masaüstü ortamı kullanan bir canlı CD dağıtımı.
Musix	Özgür multimedya yazılımlarını barındıran bir dağıtım.

Ubuntu - Ubuntu tabanlı dağıtımlar

Ubuntu, Debian tabanlı bir dağıtımdır.

Dağıtım	Açıklama
Ubuntu	Dünyanın en yaygın GNU/Linux dağıtımı.
Xubuntu	Ubuntu'nun Xfce kullanan versiyonu. Resmi olarak Canonical tarafından desteklenmektedir.
Kubuntu	Ubuntu'nun Kde kullanan versiyonu. Resmi olarak Canonical tarafından desteklenmektedir.
Lubuntu	Ubuntu'nun LXDE kullanan versiyonu.
GOS	Ubuntu'nun Enlightenment kullanan versiyonu.
Ubuntu Studio	Ubuntu'nun stüdyolar için geliştirilen versiyonu.
Edubuntu	Ubuntu'nun eğitim amaçlı kullanılan versiyonu.
Sabily	İslami GNU/Linux dağıtımı.
UbuntuCE	Hıristiyanlar için GNU/Linux dağıtımı.
Ubuntu Satanic Edition	Satanistler için GNU/Linux.
PinguyOS	Pek çok şeyin hazır geldiği Ubuntu tabanlı bir GNU/Linux dağıtımı.
ZorinOS	Windows'tan GNU/Linux'a geçen kullanıcılara Windows'u aratmamak için geliştirilen bir GNU/Linux dağıtımı.
GNewSense	Sadece özgür araçların barındırıldığı %100 oranında özgür Ubuntu türevi.
ElementaryOS	Elementary projesi tarafından geliştirilen bir Ubuntu türevi.
Chromixium Os	Geleneksel masaüstünde Google’ın Chrome OS işlevselliğini sağlamak amacıyla yapılandırılan Ubuntu tabanlı GNU/Linux dağıtımı.

Gentoo - Gentoo tabanlı dağıtımlar

Gentoo Portage paket yönetim sistemine sahip ve sınırsız özelleştirilebilmeye imkân veren bir dağıtım.

Dağıtım	Açıklama
Gentoox	XBox için bir dağıtım.
Knopperdisk	Canlı USB amaçlı bir dağıtım.
Kororaa	Kolay kurulumu hedefleyen bir dağıtım.
Pentoo	Canlı CD dağıtımı.
Sabayon Linux	Kurulabilen canlı sistem dağıtımı.
SystemRescueCD	Veri kurtarma amaçlı canlı CD dağıtımı.
Ututo	Arjantin menşeli bir dağıtım.
VidaLinux	Anaconda yükleme sistemini kullanan bir dağıtım.

Fedora - Fedora tabanlı dağıtımlar

RPM Paket yönetim sistemini kullanan bir dağıtım.

Dağıtım	Açıklama
Aurox	Polonya menşeli eğitim ve multimedya kullanımı amaçlı bir dağıtım..
Aurora SPARC Linux	SUN Sparc mimarisi için bir dağıtım.
BLAG Linux and GNU
K12Linux and K12LTSP	LTSP destekli bir dağıtım.
Linux XP	Kolay kullanım ve yüklümü amaçlı bir dağıtım.
Linpus Linux	Çin menşeli bir dağıtım.
Yellow Dog Linux	PowerPC mimarisi için bir dağıtım.

Red Hat Enterprise Linux - RedHat tabanlı dağıtımlar

RPM Paket yönetim sistemini kullanan bir dağıtım.

Dağıtım	Açıklama
Asianux	Sponsorlarca desteklenen uzakdoğu dilleri desteği veren bir dağıtım.
CentOS	Sunucu amaçlı yaygın kullanılan bir dağıtım.
ClarkConnect	Router/firewall amaçlı bir dağıtım.
Scientific Linux	Fermilab ve CERN tarafından desteklenen mühendislik amaçlı bir dağıtım.
SME Server	Kolay yönetimi amaçlayan CentOs tabanlı küçük bir dağıtım.
White Box Enterprise Linux

Diğer RPM tabanlı dağıtımlar

Dağıtım	Açıklama
aLinux	Peanut Linux olarak da bilinen ev kullanımını amaçlayan bir değıtım.
ALT Linux	Master, Compact ve Junior sürümleri olan Kril alfabesi destekli bir dağıtım.
Annvix	Mandriva tabanlı güvenlik hedefleyen bir dağıtım.
Ark Linux	kolay öğrenme ve kullanmayı amaçlayan bir dağıtım..
Berry Linux	Fedora tabanlı Japonca destekli bir dağıtım.
CAElinux	PCLinuxOS tabanlı mühendislik dağıtımı.
Caixa Mágica	Portekiz menşeli bir dağıtım.
Caldera Linux	SCO Firması tarafından satın alınan eski bir dağıtım.
cAos Linux	Eski donanımlara destek veren bir dağıtım.
EduLinux	Eğitim amaçlı bir dağıtım.
EnGarde Secure Linux	Güvenlik amaçlı sunucu dağıtımı.
Lapis	Türkiye menşeli, Gnome masaüstü ortamını kullanan, sistemin genelinde Zemberek imla denetimi ile imla denetimi yapabilen, kullanımı ve kurulumu basit PCLinuxOS tabanlı güzel bir dağıtım.
Linkat	İspanya-Katalonya hükümetince desteklenen bir dağıtım.
Mandriva Linux	Yaygın kullanılan ve kolay kullanımı amaçlayan bir dağıtım.
Mageia	Bir Mandriva Linux çatallaması.
MCNLive	Multimedya amaçlı Mandriva tabanlı canlı sistem dağıtımı.
PCLinuxOS	Mandriva tabanlı bir dağıtım.
QiLinux	İtalya menşeli sunucu sürümü de olan bir dağıtım.
Red Flag Linux	Çin menşeli bir dağıtım.
Red Hat Linux	Fedora Core ve Red Hat Enterprise Linux olarak bölünen eski bir dağıtım. Son sürümü 2003'te çıkmıştı.
SAM Linux	XFce Masaüstü ortamı kullanan PCLinuxOS tabanlı bir dağıtım.
SUSE Enterprise Linux	Novell Firmasınca desteklenen ve Avrupa'da yaygın kullanılan bir dağıtım.
Trustix	Güvenlik amaçlı bir dağıtım..
Turbolinux
Vine Linux	Japonca destekli bir dağıtım.
YOPER	Yeni Zelanda menşeli bir dağıtım.

Slackware - Slackware tabanlı dağıtımlar

Yüksek ölçeklenebilirlik özelliği ile öne çıkan ve ileri seviye kullanıcıların veya GNU/Linux sistemleri öğrenmek isteyenlerin tercih ettiği bir dağıtım.

Dağıtım	Açıklama
Austrumi	50MB'lık canlı CD dağıtımı.
BasicLinux	Eski 386 sistemler için tasarlanmış küçük bir dağıtım.
Frugalware
GoblinX
HostGIS
NimbleX
Slackintosh	PowerPC mimarisi için bir dağıtım.
Slamd64	x86-64 mimarisi için bir dağıtım..
Bluewhite64	An unofficial port of Slackware to the x86-64 architecture.
SLAX	Sadece canlı CD olarak kullanılması önerilen masaüstü dağıtımı.
Topologilinux	MS Windows üzerinde çalışan bir dağıtım.
Truva Linux	Slackware tabanlı Türkçe GNU/Linux dağıtımı.
Vector Linux	Eski donanımlara desteği olan kolay kullanımı hedefleyen bir dağıtım.
Zenwalk Linux

SLAX - SLAX tabanlı dağıtımlar

Dağıtım	Açıklama
Arudius
DNALinux
SLAMPP

Arch Linux - Arch Linux tabanlı dağıtımlar

Pacman Paket yönetim sistemini kullanan bir dağıtım. Aşağıdaki dağıtımların birçoğu Arch linuxun kurulum aşamasını kolaylaştırma amaçlı geliştirilmiştir. Manjaro, Chakra, Antergos, Netrunner, Aura ve KaOS ise başlı başına özgün hale gelmiş ve son kullanıcı için en ideal formu almış dağıtımlardır.

Dağıtım	Açıklama
Manjaro	Almanya-Avusturya-Fransa-Türkiye menşeli, son kullanıcıya hitap eden gelişmiş ve kolay bir dağıtım..
Antergos	Son kullanıcıya hitap eden gelişmiş ve kolay bir dağıtım.. Gnome öntanımlı olmasının yanı sıra kurulumda dilediğiniz masaüstünü tercih etme ve netinstall kurulum gibi farklı bir seçenek veriyor.
KaOS	KaOS, Arch tabanlı bir GNU/Linux dağıtımı değildir ancak pacman paket yöneticisini ve kendi topluluk depolarını kullanır. Sadece kde sürümü yayınlamaktadır ve genel olarak qt tabanlı yazılımları barındırmaya özen gösterir. Kullanımı kolay ve kararlı bir dağıtımdır.
Chakra	Chakra Linux, Arch tabanlı bir dağıtımdır ve sadece kde masaüstü ortamını sunmaktadır. Arch tabanlı, kullanımı kolay ilk dağıtımlardandır. Diğer türevler Chakra linuxtan sonra çoğalmıştır. Arch linux eski geliştiricilerinden ve Manjaro Linux geliştiricisi Philip Muller, Chakra Linux'un ilk kurucularındandır.
Netrunner-OS	Arch ve Manjaro tabanlı, kolay kullanım amaçlı bir dağıtım.
Aura Linux
Arch Linux Mobile
ArchLinux PPC
ArchPwn
Archboot
Archiso
Archiso-live
Archlive
Chaox
Firefly Linux
Larch
LinHES
Live.linuX-gamers.net
Maryan Linux 2
Mesk Linux
Archbang Linux
PoliArch
Evolution Linux
Bridge Linux

Başka bir dağıtımı temel almamış olan dağıtımlar

Kendine özgü paket yönetimi sistemiyle veya diğer özellikleri nedeniyle belli bir dağıtımı temel almamış olan dağıtımlar.

Dağıtım	Açıklama
Arch Linux	Pacman paket yönetim sistemini kullanan, x86 ve amd64 mimarisini destekleyen, deneyimli kullanıcıların tercih ettiği bir dağıtım.
Coyote Linux	Router/firewall amaçlı bir dağıtım.
CRUX	i686 Mimarisi için optimize edilmiş, kaynak koddan kurulum sağlayan paket yönetim sistemi olan, hafif bir dağıtım.
DD-WRT	Firewall için bir dağıtım.
DeLi Linux	Eski sistemlerde çalışabilen bir masaüstü dağıtımı.
Devil-Linux	Cd ile çalışan firewall/router/sunucu amaçlı bir dağıtım.
DSLinux	Nintendo DS için bir dağıtım.
dyne:bolic	Sadece özgür yazılımları barındıran bir canlı CD dağıtımı.
Familiar Linux	iPAQ için bir dağtım.
Fli4l	Floppy diskette çalışan router dağıtımı.
Foresight Linux	Conary paket yönetim sistemi kullanan bir dağıtım.
FREESCO
GeeXboX	Multimedya amaçlı bir dağıtım.
GoboLinux
Hikarunix	Go oyunu için bir dağıtım.
IPCop	Router/firewall amaçlı bir dağıtım.
iPodLinux	Apple iPod için bir dağıtım.
Jlime	HP Jornada için bir dağıtım.
Lunar Linux
Lycoris
MCC Interim Linux
MkLinux
Mobilinux
MontaVista Linux
NASLite
NimbleX
Nitix
OpenWrt
Pisi Linux	Türkiye,Polonya,İspanya ve Hollanda'lı gönüllüler tarafından geliştirilen bir dağıtım. PiSi paket yöneticisi Pardus ile geliştirilmeye başlalanan Pardus 'un paket yöneticisidir.Daha sonra Pardus projesi Debian tabanına geçmiş ve paket yöneticisinin yanı sıra Pardus a özgü diğer alt projeler COMAR yönetim araçları YALI yükleme sistemi gibi rafa kaldırılmıştır. Daha sonra Projeler Pisi Linux adı altında toplanarak gönüllüler tarafından devam ettirilmiştir.COMAR sistem yönetimi gibi araçları kullanan, YALI yükleme sistemi ile kolay yükleme yapılabilen KDE masaüstü ortamı bulunan kolay kullanımı hedefleyen bir dağıtım.
PS2 Linux	PS2 için bir dağıtım.
Puppy Linux	Eski sistemlerde çalışabilen bir masaüstü dağıtımı.
Rocks Cluster Distribution
ROOT GNU/Linux
rPath
Sentry Firewall
SliTaz GNU/Linux
SmoothWall	Router/firewall amaçlı yaygın kullanılan bir dağıtım.
Softlanding Linux System
Sorcerer
Source Mage GNU/Linux
Tinfoil Hat Linux
tomsrtbt
Tuga	İtalya menşeli bir dağıtım.
Yggdrasil Linux/GNU/X

Farklı dağıtımlardan ekran görüntüleri

• 
  Pardus 2011.1
• 
  Debian 6.0 "Squeeze"
• 
  Fedora 15
• 
  Gentoo Linux 10.1
• 
  Mandriva 2010.0
• 
  openSUSE 11.4
• 
  Slackware 13.1
• 
  Ubuntu 13.04
• 
  Sabayon Linux 5.2
• 
  Puppy Linux 5.2.5
• 
  Slax 6.1.2
• 
  Linux Mint 11

İlgili maddeler

• DistroWatch: GNU/Linux dağıtımları hakkında bilgilerin, haberlerin, incelemelerin yer aldığı bir kaynak

Dış bağlantılar

• GNU/Linux dağıtımları kılavuzu UbuntuWiki'de hazırlanmış bir derleme
• Dağıtımlar Kılavuzu, Belli başlı dağıtımları inceleyen 2004 yılında hazırlanmış bir kılavuz
• LinuxIso.org, dağıtımların ISO dosyaları