Gulliver'in Gezileri
|
Guliver'in Gezileri'nin ilk baskısı | |
| Yazarı | Jonathan Swift |
|---|---|
| Orijinal ismi | Travels into Several Remote Nations of the World. In Four Parts. By Lemuel Gulliver, First a Surgeon, and then a Captain of several Ships, ya da kısaca Gulliver's Travels |
| Ülke | İrlanda |
| Özgün dili | İngilizce |
| Türü | Hiciv, fantazi, çocuk romanı |
| Yayınevi | Benjamin Motte |
Gulliver'in Gezileri, Jonathan Swift'in yazdığı, dünya klasikleri arasına girmiş fantastik roman.
Swift'in 1726 yılında tamamladığı Gulliver'in Gezileri, Lemuel Gulliver adındaki doktorun seyahatlerinde geçirdiği deniz kazalarından kurtularak sığındığı kara parçalarında karşısına çıkan, birbirinden ve kendi ülkesi olan İngiltere’den son derece farklı zaman ve mekan ölçülerine sahip ülkelerde başından geçen olağanüstü öyküleri anlatır.
Guliver'in gezdiği yerler ve başından geçenler yoluyla 18. yy İngiltere’sini, Avrupalılığı ve Avrupalı bakış açısını semboller yoluyla anlatmakta ve yermektedir.[1] Siyasal hiciv niteliğindeki bir eser olarak yazılmış iken yayınlanmasından seksen yıl sonra, Glasgow’daki bir kitabevi tarafından sadeleştirilip resimlerle süslenerek çocuk edebiyatına kazandırılmış ve çocuk edebiyatı klasikleri arasına girmiştir.[2]
Dört ayrı yolculuğun anlatıldığı dört bölümden oluşan kitapta yazar, okuyucuyu benimsediği ölçülerin, değerlerin, yasaların ve yönetim sistemlerinin genel-geçerliğini sorgulamaya, farklılıklar konusundaki anlayışını geliştirmeye yöneltir.[3] Zamanın toplumsal, siyasal ve dinsel kurumlarına yöneltilmiş çok sert bir eleştiri ve taşlama niteliği içeren yapıt, yazarın tek romanıdır.
Milli Eğitim Bakanlığı 100 temel eser listesindedir.
Karakterler
- Lemuel Gulliver: Serüven tutkusuyla uzak ve hayali ülkelere giden baş kahraman.
- Lilliput İmparatoru: 15 cm. boyundaki ve halkının kendisinden "evrenin ve neşenin terörü" diye bahsettikleri kral.
- Flimnap: Lilliput ülkesinin açıkgöz, hileci ve kıskanç hazine yöneticisi.
- Reldresal: Lilliput'un "özel işler bakanı", Gulliver'in arkadaşı.
- Glumdalclitch: Brombdingnag'lı bir çiftçinin kızı. Gulliver'e bir bebek gibi davranan arkadaşı.
- Brombdingnag kralı: Barış sever bir dev.
- Lord Munodi: Evi sağlam olduğu ve tarlası iyi ürün verdiği için Laputia sarayıyla arası iyi olmayan çalışkan bir çiftçi.
- Strulbrug'lar: Tek amaçları ölmelerine izin verilmesi olan mutsuz, ölümsüz bir ırk.
- Yahoo'lar: Gulliver'in kendilerinden olduğunu iddia eden vahşi, maymuna benzeyen bir ırk.
- Houyhynhnm'ler (okunuşu at kişnemesini andırır): Yahoo'ları yöneten, anlayışlı, nazik atlardan oluşan bir ırk.
- Pedro de Mendez: Gulliver'i insanlıktan nefret etmesinden vazgeçirmeye çalışan, akıllı, hoşgörülü bir kaptan.
Konusu
Gemi kaptanlığı yapan maceracı doktor Lemuel Gulliver, çalıştığı gemi batınca yüzerek karaya çıkar. İlk macerasında karaya çıktığı yer, minik insanlar ülkesi Lilliput’tur. Liliputlular, onu bağlayıp, eski bir tapınağa hapsederler. Bu ülkede bir dev olan Gulliver, Liliput’un cüce halkını alt edecek güçte olmasına rağmen onlarla iyi geçinmek ister ve özgür bırakılması karşılığında, düşmanları ile savaşta onlara yardım eder. Liliput, kendileri gibi küçük insanlardan oluşan komşuları Blefescu ile kaynamış yumurtanın nasıl kırılacağı konusunda bir türlü uzlaşamamakta ve ölümüne savaşmaktadır. Gulliver, Blefescu donanmasını etkisiz hale getirir ancak zaferini kıskanan devlet görevlileri, düşman donanmasını kendilerine teslim etmediği için onu hainlikle suçlarlar ve ameliyatla kör edilmesine karar verirler. Gulliver, Blefescu’ya kaçıp evine dönmesini sağlayacak bir tekne bulur ve vatanına sağ salim döner.
Tekrar sehayahte çıkan Lemuel’in gemisi rotasını şaşırınca kendisini devler ülkesi Brobdingna’da bulur. Devler arasında küçük bir kukla gibi hayatını sürdürmeye çalışan Gulliver servet düşkünü bir adamın eline düşer ve kraliçeye satılır. Sarayda bir ev hayvanı, bir oyuncak muamelesi gören Gulliver, hoyrat ve kaba insanların yaşadığı bu ülkeden de kaçmayı başarıp ülkesine döner.
Lemuel'in üçüncü yolculuğunda gemisi korsan saldırısına uğrar ve zorlukla çıkabildiği Barnibaldi adlı uçan adada karaya çıkar. Bu adada yaşayan Laputa ülkesinin insanları hayatta sadece iki şeyle ilgilenmektedir: müzik ve matematik. Soyut düşüncelerle uğraştıklarından somut ve pratik işlerden anlamayan bu insanlar normal boyuttadır ancak vücutlarına uymayan gülünç giysilerle dolaşır, normal düşünebilmek için uşakların yardımına ihtiyaç duyarlar.
Son yolculuğu Yahoo adı verilen insana benzer vahşilerin ve onlara hükmeden Houyhnhnm adı verilen asil atların ülkesinedir. Gullliver, oradaki yaşamı gözleyince atlara karşı saygı ve hayranlık duymaya, mücevherlere anlamsız bir düşkünlük gösteren anlamsız insanlardan da nefret etmeye başlar. Asil atlar ise Gulliver'in Avrupa hakkında anlattıklarını, savaşları, gereksiz kavgaları anlamakta güçlük çekerler. Artık hep yanlarında kalmak isteyen Gulliver’e izin vermez, onu evine gönderirler. İnsanlardan artık tamamen soğuyan Gulliver, kendini mümkün olduğu kadar insanlarda soyutlayarak yaşamına devam eder. Onu Avrupa'ya getiren Portekizli Kaptan Pedro de Mendez sabırla onu insanlara karşı olumsuz duygularından vazgeçirmeye çalışır. Gulliver, Kaptan'ın tavsiyelerini dinleyip evine döner. İki at satın alıp zamanının çoğunu onlarla geçirir. İlk başlarda ailesi ve komşularından kendini soyutlarken yavaş yavaş bu korkusunu yenip ailesi ve komşularıyla yeniden görüşmeye başlar ve gezilerini yayınlatmaya karar verir.
Uyarlamalar
Film
- IMDb'de The 3 Worlds of Gulliver
- IMDb'de Gulliver's Travels (1977)
- IMDb'de Gulliver in Lilliput
- IMDb'de Gulliver's Travels (TV series)
- IMDb'de Gulliver's Travels (1996)(TV)(Mini-series)
Müzik
Romanın yayınlanışından iki sene sonra besteci Georg Philipp Telemann, Lilliputlular ve Brobdingnanlılar'ı betimleyen bir eser bestelemiştir. İki keman için yazılmış beş bölümlü eser, "Gulliver'in Gezileri Suiti" olarak bilinir.[4]
Kaynakça
- ↑ "Güliverin Gezileri". Kitapkokusu.net 7 Ocak 2010. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150218094341/http://kitapkokusu.net/index.php/g/45-gueliverin-gezileri.html. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ↑ "Gulliver'in Gezileri ve Özeti Jonathan Swift". Edebiyatvesanaatakademisi.com sitesi 9 Lubat 2014. 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150414051048/http://www.edebiyadvesanatakademisi.com:80/yazi/1524-gulliverin_gezileri_ve_%C3%B6zeti_jonathan_swift.html. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ↑ Aydın, Öykü Didem. "Gulliver’in Gezileri’nde Ölçü, Değer, Töre Sistemleri ile Yasa ve Yönetim Biçimleri, I: Lilliput’a Seyahat". 5 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140105112201/http://www.edebiyatvehukuk.org:80/gulliver%E2%80%99in-gezileri%E2%80%99nde-olcu-deger-tore-yasa-ve-yonetim-bicimleri-i-lilliput%E2%80%99a-seyahat.html. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ↑ Nguyen, Jeff (4 Şubat 2009). "The Gulliver Suite (1728)". 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160103141742/http://blogs.harvard.edu/jeffclef/2009/02/04/the-gulliver-suite-1728/. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.