Hayırlı Cuma Anlaşması

Hayırlı Cuma Anlaşması veya Belfast Anlaşması, 1990'larda Kuzey İrlanda barış sürecinde gerçekleşen önemli bir siyasi gelişmedir. Kuzey İrlanda'nın bugünkü devredilmiş hükümet sistemi bu Anlaşma üzerine dayalıdır. Anlaşma ayrıca, Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti ile İrlanda Cumhuriyeti ve Birleşik Krallık arasında bazı kurumlar kurmuştur.

Anlaşma, 10 Nisan 1998 Hayırlı Cuma gününde Belfast'ta kabul edilen, birbiriyle ilişkili iki belgeden oluşur:

Kuzey İrlanda'daki siyasi partilerin çoğu tarafından çok partili anlaşma;
Britanya ve İrlanda hükümetleri arasında uluslararası anlaşma (Britanya-İrlanda Anlaşması).

Sivil ve kültürel haklar, silahların devreden çıkarılması, adalet ve kolluk ile ilgili hususlar Anlaşma'nın merkezini oluşturmuştur.

Ayrıca bakınız

Downing Street Deklarasyonu

Kuzey İrlanda sorunu

İrlanda tarihi · Kuzey İrlanda tarihi · Birleşik Krallık tarihi · İrlanda milliyetçiliği · İrlanda cumhuriyetçiliği · İrlanda birlikçiliği · Ulster sadakatçiliği

Taraflar

Cumhuriyetçi paramiliterler	Geçici IRA Resmî IRA İrlanda Ulusal Kurtuluş Ordusu (INLA) Sürekli IRA Gerçek IRA İrlanda Halk Kurtuluş Örgütü (IPLO)

Güvenlik güçleri	Birleşik Krallık Britanya Ordusu Kraliyet Hava Kuvvetleri Kraliyet Donanması Kuzey İrlanda Ulster Savunma Alayı (UDR) İrlanda Kraliyet Alayı Ulster Kraliyet Polis Teşkilatı (RUC) Ulster Özel Polis Teşkilatı (USC) İrlanda Cumhuriyeti Garda Síochána İrlanda Ordusu

Sadık paramiliterler	Ulster Savunma Birliği (UDA) Ulster Gönüllü Gücü (UVF) Sadakatçi Gönüllü Gücü (LVF) Kırmızı El Komandoları (RHC) Genç Vatandaş Gönüllüleri (YCV) Ulster Genç Militanlar (UYM) Ulster Direnci UVF Orta Ulster Tugayı Bağlantılı olduğu: Bazı RUC ve Britanya Ordusu mensupları

Zaman Çizelgesi

Kuzey İrlanda Sivil Haklar Derneği kuruldu (1967)
Bogside Muharebesi (1969)
Kuzey İrlanda genelinde ayaklanmalar (1969)
Operasyon Banner başladı (1969)
Sosyal Demokrat ve İşçi Partisi kuruldu (1970)
Operasyon Demetrius ile yargısız gözaltı süreci başladı (1971)
İrlanda hükümeti, Sinn Féin ve IRA mensuplarının medyaya erişimini engelleyen Yayın Kurumu Kanunu'nun 31. Maddesini yürürlüğe kondu (1971)
Britanya Ordusu tarafından gerçekleştirilen Kanlı Pazar (1972)
Kuzey İrlanda hükümeti feshedildi ve Londra'dan doğrudan yönetim başladı (1972)
Geçici IRA tarafından gerçekleştirilen Kanlı Cuma (1972)
Sosyal Demokrat İşçi Partisi ve Ulster Birlik Partisi iktidarında güç paylaşımıyla Kuzey İrlanda Meclisi kuruldu (1973)
Üç Geçici IRA mahkumu Mountjoy Cezaevi'nden helikopterle firar etti (1973)
Ulster İşçi Konseyi grevi güç paylaşımı yapan Kuzey İrlanda Meclisi'ni sona erdirdi (1974)
Ulster Gönüllü Gücü tarafından, iddialara göre Britanya Ordusu'nun yardımı ile gerçekleştirilen Dublin ve Monaghan bombalamaları (1974)
Güney Armagh Cumhuriyetçi Eylem Gücü tarafından gerçekleştirilen Kingsmill katliamı (1976)
Geçici IRA tarafından düzenlenen Warrenpoint Pususu (1979)
Geçici IRA ve İrlanda Ulusal Kurtuluş Ordusu üyeleri tarafından gerçekleştirilen 1981 İrlanda açlık grevi (1981)

Açlık grevcisi Bobby Sands milletvekili seçildi ve Sinn Féin'in seçim siyasetine doğru kaymaya başlamasında dönüm noktası oldu (1981)
38 Geçici IRA mahkumu, Maze Cezaevi'nden firar etti (1983)
Geçici IRA tarafından düzenlenen Brighton otel bombalaması (1984)
Britanya ve İrlanda hükümetleri arasında Anglo-İrlanda Anlaşması (1985)
Geçici IRA tarafından düzenlenen Anma Günü bombalaması (1987)
Barış Süreci başladı (1988)
Operasyon Flavius, Milltown Mezarlığı saldırısı ve Onbaşı cinayetleri (1988)
Britanya hükümeti tarafından yürürlüğe konulan yayın kısıtlamaları (1988)
Bishopsgate bombalaması (1993)
Downing Street Deklarasyonu (1993)
Birinci Geçici IRA ateşkesi (1994)
Yayın kısıtlamaları kaldırıldı (1994)
Sedakatçilerin ateşkesi (1994)
Docklands bombalaması (1996)
Manchester bombalaması (1996)
İkinci Geçici IRA ateşkesi (1997)
Sorunların sonuna işaret eden Hayırlı Cuma Anlaşması (1998)
Meclis seçimleri gerçekleştirilir, Sosyal Demokrat İşçi Partisi ve Ulster Birlik Partisi en çok sandalye kazanır (1998)
Gerçek IRA tarafından düzenlenen Omagh bombalaması (1998)

Siyasi partiler

Birlikçi partiler	Demokratik Birlik Partisi Kuzey İrlanda Birlik Partisi Ulster Birlik Partisi İlerici Birlik Partisi Muhafazakâr Parti Birleşik Krallık Birlik Partisi Geleneksel Birlikçi Ses

Milliyetçi partiler	Demokratik Sol Fianna Fáil Fine Gael İşçi Partisi İlerici Demokratlar Sinn Féin Sosyal Demokrat ve İşçi Partisi İrlanda İşçi Partisi İrlanda Cumhuriyetçi Sosyalist Partisi Cumhuriyetçi Sinn Féin

Toplumlararası partiler	İttifak Partisi

Tarihsel olarak önemli partiler	Milliyetçi Parti Kuzey İrlanda İşçi Partisi Protestan Birlik Partisi Vanguard Birlikçi İlerici Partisi Kuzey İrlanda Kadın Koalisyonu Halkın Demokrasisi Cumhuriyetçi İşçi Partisi Anti H-Blok İrlanda Bağımsızlık Partisi

Commons'ta The Troubles

This article is issued from Vikipedi - version of the 3/19/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.