I. Hasan (Haşhaşi)

El-Kahir bin el-Môhtadî bi-Kuvvet’ûl-Lâh / bi-Ahkâmî’l-Lâh (Arapça: Al-Qāhir ibn al-Muhtadī bi-Quwatullāh / bi-Ahkāmillāh; القادر بن المهتدي بقوة الله / بأحكام الله) ( Doğum: Hicrî 520 / M. 1126 - Ölüm: Hicrî 557 / M. 1162 ) "Elemût Üçüncü Gizlenen imamı". Hicrî: 552-557 / M: 1157-1162 yılları arasında Elemûtlar-Nizârî Devleti hükümdârı ve Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin Yirmi İkinci İmâm-ı Zamânı. Elemût kayıtlarındaki asıl adı "I. Hasan" ya da "Hasan-ı Evvel bin el-Muhammed bin Ali".

Yaşamı

Nizâr’îyye kuramı

Nizârî kaynaklarına göre "El-Kahir bin el-Môhtadî", Muhammad bin Kiya Buzrug'ı kendisine hem dinî mes'elelerden mesul Dâ’î, hem de siyâsî ve askerî mes'elelereden sorumlu "Hüccet" olarak atadı. Kendisi ise "Gizlenen-İmâm" olarak görevini sürdürdü.^[1] Hicrî 554 / M. 1160 tarihine kadar "Muhammad bin Kiya Buzrug" Elemûtlar Üçüncü Hükümdârı olarak görev yaptı. Hicrî 554 / M. 1160 tarihinde ise "El-Kahir bin el-Môhtadî bi-Kuvvet’ûl-Lâh" bizzât Elemûtlar-Nizârî Devleti Hükümdârlığı görevini üstlendi. O tarihten itibaren Hicrî 557 / M. 1162 yılındaki ölümüne kadar ise "Muhammad bin Kiya Buzrug" kendisine vezir olarak görev yaptı. El-Kahir bin el-Môhtadî Hicrî 557 / M. 1162 yılının sonunda Hüccet/Vezir Muhammad bin Kiya Buzrug vefâtından birkaç ay sonra imâmeti oğlu II. Hasan'ye emanet ettikten sonra vefât etti.

Anti-Nizâr’îyye kuramı

Nizârîler’in savı

Diğer bir başka kurama göre El-Kahir'in asıl adı "Hasan bin Muhammed bin Ali" idi. Fakat, Muhammad bin Kiya Buzrug'un oğlu da "Hasan" adını taşımaktaydı. Dolayısıyla "Hasan bin Muhammed bin Ali" adı hem Muhammad bin Kiya Buzrug'un oğlu hem de El-Kahir'i temsil etmekteydi. "Muhammad bin Kiya Buzrug" Hicrî 557 / M. 1162 tarihinde öldüğünde, Kahir bin el-Môhtadî bi-Kuvvet’ûl-Lâh'ın oğlu II. Hasan ile Muhammad bin Kiya Buzrug'un oğlu "Hasan bin Muhammed bin Kiya Buzrug" ile karıştırıldı. Böylece Nizâr’îyye mezhebinin düşmanları, Kahir bin el-Môhtadî bi-Kuvvet’ûl-Lâh'ın oğlu II. Hasan'nin aslında Üçüncü Hüccet Muhammad bin Kiya Buzrug'un oğlu olduğunu iddia ettiler.

Nizârî karşıtlarının savı

Nizârî karşıtlarının savunduğu görüşe göre ise "El-Kahir bin el-Môhtadî bi-Kuvvet’ûl-Lâh" adında Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh soyundan gelen bir "Üçüncü Gizlenen-İmâm" Elemût'ta hiçbir zaman yaşamamıştı. Bu hikâye Nizâr’îyye taraftarlarınca kendi İmâm-ı Zamânlarının neslini Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh'ın soyuna bağlamak için uydurulmuştu. Aslında Nizârî karşıtlarının savunduğu asıl görüşe göre Elemûtlar'ın Birinci, İkinci ve Üçüncü Gizlenen-İmâmlardan hiçbirisi tarihte yaşamış şahsiyetler olmayıp, bunlar Nizâr’îyye mezhebinin taraftarlarınca kendi imâm silsilelerini Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh'a ve dolayısıyla Fâtımîler Hâlifeliği'ne bağlamak maksadıyla icâd edilmiş olan hikâyelerden ibâretti.

Ayrıca bakınız: Hasan bin Sabbah, Sabbah’îyye, Kiya Buzrug, Muhammed bin Kiya Buzrug, İmâmlar, El-Hâdî bin el-Nizâr, El-Môhtadî bin el-Hâdî, Hasan-ı Sâni Alâ Zikrihi’s-Selâm, Nûr’ed-Dîn Muhammed Sâni, Celâl’ed-Dîn Hasan-ı Sâlis, Alâ’ed-Dîn Muhammed bin Hasan-ı Sâlis, Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl ve Rûkn’ed-Dîn Hûr-Şâh

Elemûtlar soyağacı

‘Ubeyd’Allâh'ibn‘el’Huseyn‘el’Medhî

Fâtımîler (Yedicilik)

Kâ'im

Mansûr

Mu'izz

Nizâr el-Azîz

Târik’ûl-Hâkim bi-EmrʿAllâh

Dürzîler

Ali ez-Zâhir

Ebû Temîm Mu’âdd el-Mûstensir

Nizârîlik

Mustâ‘lîlik

Pamir Alevîliği

Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh

Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî

Muhammed‘bin’Mu’âddʿel’Mûstensir

El-Hâdî bin el-Nizâr

Ebû‘Ali’Mansûr‘el’Âmir’bi'Ahkâm’îl‘Lâh

ʿAbd’el-Mecîd el-Hâfız li-Dîn’il-Lâh

Elemûtlar

Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım

Mecîd’îyye/Hâfız’îyye

El-Mohtedî bin el-Hâdî (I. Muhammed)

İsmâʿil ez-Zâfir li-Dîn’il-Lâh

Yusuf‘binʿAbdûlMecîdʿûl’Hâfız

El‘Kahir’bi‘Kuvvet’ûl‘Lâh/Ahkâm’îl‘Lâh’I.Hasan

İsâ el-Fâ’iz bi-Nasr’Allâh

ʿAbd Allâh el-Âzıd li-Dîn’il-Lâh

Alâ Zikrihi’s-Selâm II. Hasan

Nûr’ed-Dîn II. Muhammed

Celal’ed-Dîn III. Hasan

Alâ’ed-Dîn III. Muhammed

Rûkn’ed-Dîn Hûr-Şâh

IV. Ağa Han (Nizâr’îyye)

Dâ’îler (Mustâ‘lîyye)

Kaynakça

1. Mustapha Ghaleb, "A'lam al-Ismailiyya", sahife 244, Beirut, 1964.

Dış bağlantılar

• AL-KAHIR BIN AL-MUHAMMAD (552-557/1157-1162)