Eridanus (takımyıldız)

Koordinat: 03^s 15^d 00^sn; -29º 00' 00″

Eridanus
büyütmek için tıklayınız
Kısaltma	Eri
Tamlayan	Eridani
Simge	Irmak
Bahar açısı	3.25 sa.
Yükselim	-29°
Alan	1138 derece kare 6. sırada
Ana yıldızlar	24
En parlak yıldızı	Achernar (α Eri) (Kadri 0.46)
Bayer/Flamsteed yıldızları	87
Gezegeni olduğu bilinen yıldızlar	4
Parlak yıldızlar (kadir < 3)	4
Yakın yıldızlar	12
En yakın yıldız	ε Eri (10.5 IY)
Messier nesneleri	yok
Göktaşı yağmurları	yok
Çevreleyen takımyıldızlar	Balina Ocak Anka Küçüksuyılanı Tukan (köşe) Saat Çelikkalem Tavşan Avcı Boğa
+32° ve −90° enlemleri arasında görülebilir. En iyi Aralık ayında saat 21:00'de görülebilir.

Eridanus ya da Irmak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Eridanus, günümüzde, Nil de dahil olmak üzere pek çok ırmakla özdeşleştirilmektedir. Ancak pek çok kişi, Eridanus'un Kuzey İtalya'daki Po nehri olduğu üzerinde birleşiyor. En eski takımyıldızlardan biri olan Irmak, Avcı'nın ayağından güney gökküredeki Küçüksuyılanı takımyıldızı'na kadar uzanır. Bu haliyle, Suyılanı'ndan sonra gökyüzündeki en uzun takımyıldızdır. Irmak takımyıldızı'nın bir diğer özelliği ise: Gökyüzünde en büyük alanı kaplayan takımyıldızdır.

Genel özellikler

Yıldızlar

Irmak takımyıldızı gökyüzünde pek fazla dikkat çekmez. Bunun nedeni, oldukça parlak olan Achernar (α Eri) dışında, parlak yıldızının olmayışıdır. Achernar'dan sonra en parlak yıldızı 3 kadir parlaklıktadır. Ayrıca gökyüzünün dokuzuncu parlak yıldızı 0,5 kadir parlaklıktaki Achernar, 60 derece güney enleminde yer aldığından, 30 derece kuzey enleminin kuzeyinde görülemez. Bu yıldız, Kuzey Yarıküre'deki çoğu ülkeden olduğu gibi, ülkemizden de görülemez.

yakın yıldız Epsilon Eridani yörüngesindeki Jüpiter-kütleli gezegen

Irmak'daki diğer iyi bilinen yıldız, Epsilon Eridani'dir.

Derin gökyüzü cisimleri

Irmak içerisinde, NGC 1234 ve NGC 1291 gökadaları; ayrıca, NGC 1535 gezegenimsi bulutsu sayılabilir.

Gözlem bilgileri

Irmak Takımyıldızı, en iyi kış mevsiminde görülebilir. Aralık ayında, geceyarısına doğru, gökyüzündeki en iyi konumunda olur. Takımyıldız, bu sırada, güney ufkundan yukarıya, Avcı'nın ayağına doğru uzanır.

Takımyıldız, derin gökyüzü cisimleri bakımından pek zengin değildir. Ancak, takımyıldızı, baştan sona bir dürbünle tararsak, pek çok çift yıldız bulabiliriz. Bunlardan birisi, Omikron Irmak'tır. Bu, bir bileşeni 4. kadir, ötekiyse 9. kadir parlaklıkta olan yıldızlardan oluşur. Bu çifti ilginç yapan, sönük bileşenin, Dünya'dan görülebilen en parlak beyaz cüce olmasıdır. Gözlemler, bu yıldızın, yaklaşık Güneş kütlesinde olduğunu göstermektedir. Ancak, bu yıldızın çapı sadece 27,000 km (Güneş'in çapı yaklaşık 1,400,000 km'dir).

Mitoloji

The fall of Phaeton, Johann Liss, 17. yüzyıl başı.

Dünyayı kuşattığı ileri sürülen ırmak tanrısı Okeanos’un kızı Klymene ile bilgelik ve doğruluk tanrısı Apollon’un Phaethon adında bir çocukları vardır. Phaethon, arkadaşlarına kendisinin tanrı Apollon’un oğlu olduğunu anlatır. Arkadaşları ona inanmaz ve yalan söylediğini düşünürler. Phaethon’un çok üzüldüğünü gören annesi Klymene, onu babası Apollon’a gönderir. Phaethon, babası Apollon’u görmeye gider. Oğlunun geldiğini gören Apollon bu duruma çok sevinir. Phaethon’a, arkadaşlarını ikna etmesi için yardım edeceğine dair söz verir. Phaethon bir süre düşünür ve arkadaşlarını inandırmak için babasından Güneş arabasını kullanmak için izin ister. Her gün Apollon’un idare ettiği güneşin şarına dört gürbüz at koşulurdu. Bunların adları “Eous, Pyrous, Ethon, Phlegon”dur. Yani “Al at, Ak at, Parlak at, Toprak at” dır. Güneş sabahleyin kırmızı olarak doğar, yavaş yavaş beyazlaşır, sonra öğle vakti parlak olur. Akşama doğru batacağı sırada toprağa dokunur ve toprak rengini alır. Güneş tanrısı sabahleyin şafağın pembe parmaklarıyla açtığı gök kapısından çıkar, akşam olunca yorgunluğunu dindirmek için batıda olan sarayına iner, orada geceler. Apollon bu teklif karşısında şaşırır ve oğlunu caydırmaya çalışır. Çünkü güneş arabasını kullanmak oldukça tehlikeli bir iştir. Ancak Phaethon fikrini değiştirmez ve babası sözünü tutmak zorunda kalır. Phaethon’u hem annesi hem de kız kardeşleri güneş arabasını kullanması konusunda yüreklendirirler. Phaethon, arabayı kullanmak için oldukça acemidir. Buna rağmen arabayla oldukça uzaklara ve yükseklere doğru yol almaya başlar. Doğu ufkunda öyle bir yere gelir ki, burası gök kubbenin en tepesidir. Arabasıyla gökyüzünün bir ucundan diğer ucuna büyük bir çizgi çizmeye başlar. Daha sonra bu çizgi gökyüzünde Samanyolu olarak anılmaya başlar. Bu sırada Dünya yüzeyi soğumaya başlar, çünkü araba çok uzaklara gitmiştir. Bunun üzerine arabanın atları hızla Dünya’ya doğru yol almaya başlar. Dünya üzerinde Afrika semalarından geçerken arkalarında bıraktıkları yerler kavrulur. Nehirler, göller ve tüm su kaynakları kurur. Büyük bir çöl oluşur. Asıl tehlike Phaethon’u ileride beklemektedir. Phaethon bir anda büyük akrebi (Scorpio) görür. Akrep güçlü kuyruğuyla arabada başı çeken atı sokar. Araba eskisinden daha hızlı bir şekilde gitmeye başlar. Tüm bu olanlardan sonra Phaethon babasını kendisini caydırmaya çalışma isteğinin haklılığını anlar. Baş tanrı Zeus bütün olan bitenin farkındadır. Çevreye daha fazla zarar gelmemesi için bir yıldırım yollayarak Phaeton’u öldürür ve vücudu dünyaya doğru düşmeye başlar. Arabanın atları ahırlarına geri dönerler. Phaethon’un vücudu Eridanus nehrine düşer ve dibe doğru batar.

Phaethon’un ölümüne çok üzülen kızkardeşleri tam dört ay boyunca durup dinlenmeden ağladılar. Onların bu hallerine acıyan tanrılar, bu kızkardeşlere daima inleyen ve sarsılan kavak ağaçlarına dönüştürdüler. Ağaca dönüşen kız kardeşler, Eridanus nehri boyunca dizilirler.

Phaethon’un başına gelenleri duyan arkadaşı Cygnus, onun cesedini bulabilmek için nehre girer. Cygnus, Phaethon’un çok yakın ve sadık bir arkadaşıdır. Phaeton’un cesedini bulmak için nehre ard arda dalar ve nehirde boydan boya devamlı yüzmeye başlar. Bu hareketleri onu nehirde yiyecek arayan bir kuğuymuş gibi gösterir. Daha sonra Cygnus, arkadaşının acısıyla ölür. Tanrı Apollon, Cygnus’a acıyarak onu gökyüzüne Kuğu takımyıldızı olarak koyar.^[1]

Ayrıca bakınız

Takımyıldızlar dizini

Kaynakça

↑ Gayley, C. 1939. The Classic Myths. Xerox College Publishing, Massachusetts

Ridpath, Ian; Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide. London: Collins. ISBN 978-0-00-725120-9. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-13556-4.
Star Names, Their Lore and Legend, Richard Hinckley Allen, New York, Dover, various dates

Dış bağlantılar

Irmak'taki yıldızlar

Bayer	α (Achernar) β (Cursa) γ (Zaurak) δ (Rana) ε ζ (Zibal) η (Azha) θ (Acamar) ι κ λ μ ν ξ ο¹ (Beid) ο² (40, Keid) π ρ¹ ρ² ρ³ τ¹ τ² (Angetenar) τ³ τ⁴ τ⁵ τ⁶ τ⁷ τ⁸ τ⁹ υ¹ (Theemin) υ² (Beemin) υ³ υ⁴ φ χ ψ ω

Flamsteed	4 5 6 7 14 15 17 20 21 22 24 25 29 30 32 35 37 39 45 46 47 51 53 (Sceptrum) 54 55 56 58 59 60 62 63 64 66 68

Değişen	R RT RX RZ SV TZ UX UY XZ YY AH AQ AS BV BW CC CP CW DL DO DU DZ EF EI EK EL EM EP EX GU GW GY GZ KT

HR	486 487 506 520 573 701 789 807 814 826 827 853 859 862 875 892 895 912 913 929 935 953 955 957 968 983 997 1016 1024 1049 1050 1060 1062 1075 1076 1091 1098 1106 1108 1116 1117 1120 1125 1139 1143 1157 1182 1186 1187 1189 1190 1195 1206 1214 1219 1232 1235 1246 1249 1258 1263 1265 1267 1272 1274 1275 1293 1299 1332 1353 1359 1366 1367 1374 1384 1386 1410 1421 1431 1438 1439 1447 1450 1452 1461 1462 1476 1483 1487 1488 1495 1513 1521 1536 1545 1579 1595 1614 1625 1671

HD	11965 12894 13808 18742 19210 19850 20356 22379 24098 24834 26584 26625 27660 28185 29163 30562 30856

Gliese	Gliese 86 GJ 1062

Diğer	82 G. DEN 0255-4700 HIP 12961 L 369-44 LHS 1723 LP 771-095 2MASS J04151954-0935066 2MASS J04390101-2353083 WASP-22 WASP-50 WASP-78 WASP-79

Eski	WX (V1241 Tauri)

Liste

Günümüzde geçerli 88 takımyıldız

Türkçe isimleriyle

Uluslararası isimleriyle

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/20/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.