Julia Pardoe
Julia Pardoe (d. 1806, Beverly, Yorkshire - ö. 26 Kasım 1862, Londra, Birleşik Krallık), İngiliz gezgin ve romancı.
İspanyol kökenli olduğu söylenen ve İngiliz kraliyet ordusunda binbaşı olarak Yarımada ve Waterloo savaşlarına katıldığı bilinen Thomas Pardoe'nun kızıdır. Küçük yaşta edebi eserler vermeye başlayan Julia Pardoe, 14 yaşında yazdığı ve ilk defa basılan şiir kitabı ile edebiyat hayatına atıldı. İlk dikkate değer eseri, Portekiz'e yapmış olduğu seyahate ait notlarını içeren ve 1833'te yayımlanan Traits and Traditions of Portugal adlı kitabıdır. Prenses Augusta'ya ithaf ettiği bu kitap ile, prensesin özel ilgisini çeken Pardoe, bu kitabında 15 ay süreyle kaldığı Portekiz'deki kişisel gözlemlerini anlatmıştır.
Babası ile 30 Aralık 1835'te İstanbul'a geldiği bilinen Pardoe, Lady Mary Wortley Montagu'dan sonra Türkiye hakkında en geniş bilgiye sahip ikinci yabancı kadın olma sıfatını kazanmıştır.
Dönemin İstanbul'unu ve yaşamını, kendine has renkli üslubu ile yazdığı The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks (I-II, Londra, 1837) adlı kitabında ele almıştır. Avrupa'da oryantalizm akımının başladığı dönemde çok ilgi çeken bu kitap, daha sonra 3 cilt olarak 1838, 1845 ve 1854'te tekrar basılmıştır.
İngiltere'de büyük ilgi uyandıran bu eserde bayram şenlikleri, saray düğün alayları, çarşılar, Türk aile yaşamı ve kadınlarına ilişkin gözlemler kelimelerle adeta resmedilmiştir. Eser Türkçeye 125 Yıl Önce İstanbul (İstanbul, 1967) adıyla çevrilmiştir.
J. Pardoe'nun, İstanbul'da bulunduğu dönemde yapmış olduğu gözlemlerini gerçekçi bir dille ifade ettiği diğer bir eseri ise, 1838'de yayımlanan The Beauties of the Bosphorus'tur. 1839, 1854 ve 1874'te yeni basımları yapılan kitap, 19. yy'da Avrupalıların geliştirmiş olduğu gravürlü kitap geleneğinin en iyi örneklerinden biridir. Ressam William Henry Bartlett'in çizdiği resimlerin, çelik baskı gravürleri ile de yazarın renkli anlatımının pekiştirildiği bu eserde, bir harita ve metin dışında 80 adet çelik baskı gravür ile İstanbul ve çevresindeki mimari doku ve günlük yaşam aslına son derece sadık kalarak yansıtılmıştır. Söz konusu kitabın Fransızca baskısı da yine 1838'de Londra'da yapılmıştır. Daha sonraki baskılarında Çanakkale Boğazı, Gelibolu, İzmir gibi yerlere ait bölümler de eklenerek gravür sayısı 86'ya, harita sayısı da 2'ye çıkarılmıştır.
İstanbul'da yaklaşık 9 ay kaldığı bilinen Pardoe, 1842'den sonra Londra'daki işlerinin yoğunluğundan bunalarak Gravesend yakınındaki Perry Street'te bulunan akrabalarının yanına, daha sonra da Kent'e yerleşmiştir. Hall, L. Hunt gibi çeşitli yazarlarca; sıcakkanlı, zeki, neşeli, anlatım ve edebiyatla ilgili konularda da aşırı coşkulu olduğu ifade edilen J. Pardoe'ya, edebiyat alanında vermiş olduğu 30 yıllık hizmetine karşılık Ocak 1860'ta bir pansiyon bağışlanmıştır.
Bibliyografi
Tarih derlemeleri ile kişisel gözlemlerini vurguladığı diğer eserleri arasında;
- The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks (I-II, Londra, 1837)
- The Romance of the Harem (1839, 1857), 2 cilt
- Lord Morcar of Hereward (1829, 1837), 4 cilt
- Louis XIV and the Court of France in the Seventeenth Country (1847, 1849, 1886), 3 cilt
- The Court and Reign of Francis (1849, 1887), 2 cilt
- The Life and Memoirs of Mario ve Modici, Queen and Regent of France (1852, 1890), 3 cilt
- Speculation (1834), 3 cilt
- The City of the Magyar; or Hungary and its Institutions (1840), 3 cilt
- The Hungarian Castle (1842), 3 cilt
İtalyancadan İngilizceye şiir tercümelerinin de olduğu bilinmektedir. Ayrıca Binbir Gece Masalları'nın İngilizce tercümesinin de giriş bölümünü yazmıştır.
Kaynaklar
- Mehmet Yenen, Julia Pardoe, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, s. 221-222, c. 6, İstanbul, 1994
Dış bağlantılar
- e-Book: The Beauties of the Bosphorus, Londra, 1838 (164 sayfa) (İngilizce), archive.org, erişim 1 Nisan 2013
- e-Book: The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks, in 1836, Londra, 1837 (514 sayfa) (İngilizce), archive.org, erişim 2 Nisan 2013
- 150 yıl önce bu topraklarda