Karga
 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Amerikan kargası (Corvus brachyrhynchos) | ||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
| | ||||||||||||
|
Metne bakınız. | ||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||
|
Karga, kargagiller (Corvidae) familyasından Corvus cinsini oluşturan, iri yapılı, düz gagalı, pençeli, tüyleri çoğunlukla siyah, yüksek ve rahatsız edici sesli kuş türlerinin ortak adı. Daha büyük ve genellikle leş yiyici olanlarına karakarga veya kuzgun denir.[1] Kuzgun Osmanlı Türkçesinde kelâg (Farsça: کلاغ) olarak adlandırılır.[2]
Kargalar tuhaf sesleri, siyah renkleri, parlak cisimlere olan düşkünlükleri ile mitolojiye ve sanata sıklıkla konu olmuşlardır. Kimi öykülerde akılsız tasvir edilmelerine rağmen bazı araştırmalar karganın en zeki kuş olabileceğini göstermektedir.[3] Kargaların, köpekgillerden kurt vb. hayvanlarla belki de eşit zekaya sahip olduğu düşünülmektedir.[4]
Kargalar ses taklidi konusunda oldukça yetenekli hayvanlardır. Yapılan bazı çalışmalarda yaklaşık 100 kelimeyi ve 50 tam cümleyi öğrenebilen kargalar görülmüştür.[5] Bazı kargaların sahiplerinin seslerini taklit ederek köpek ve atları kızdırdıkları görülür.[5] Aynı zamanda oldukça meraklı hayvanlar olan kargaların mektup, çamaşır mandalı, araba anahtarı gibi nesneleri çaldığı da sıklıkla görülür.[5]
Kargaların ömrü
Kargaların cinsel olgunluğa erişim yaşı dişilerde 3, erkeklerde 5 yıldır.
Kargaların ömrü doğada yaklaşık 13 yıldır.[5] Doğal yaşam alanlarında kargaların 20 yaşına erişebildiği de görülmektedir ve en yaşlı Amerikan kargasının 30 yaşına kadar yaşayabildiği saptanmıştır.[6] Doğada yaşamayan (esaret altındaki) kargaların ise 20 yıldan daha uzun yaşadığı görülür.[5] ABD'de bir aile, 2006 yılında 59 yaşındayken öldüğüne inandıkları evcil kargalarının dünyanın en yaşlı kargası olduğunu iddia etmektedir.[7]
Kargalar Antik Yunan ve Roma'da uzun ömürlülüğün sembolü olmuştur. Plutarkhos'un Hesiodos'un kayıp bir eserinden aktardığına göre, karganın ömrü insan ömrünün dokuz katıdır. Geyikler kargalardan dört kat fazla yaşarken, kuzgunların ömrü geyiklerinkinin üç katı kadardır.[8]
Beslenme alışkanlıkları
Kargalar hemen hemen her şeyi yerler. Çöplükleri karıştırırlar, böcek, kurt, fare, leş, böğürtlen, mısır gibi çok çeşitli besinlerle beslenirler. Yetişkin bir karga günde 300 gramdan fazla yiyecek tüketir. Bilindiği kadarıyla, kargalar ceviz, palamut, incir gibi orman ürünlerini de tüketirler. Onları tüketirken, bir yandan da yayılmalarını sağlayarak doğaya katkıda bulunurlar.
Kargaların ekinlere zarar verdiği konusunda yaygın bir inanış vardır. Oysaki kargalar her türlü ekin zararlısını yiyerek zaman zaman çiftçilere faydalı da olurlar.
Türler
- Avustralya kargası (Corvus coronoides)
- Orman kargası (Corvus tasmanicus)
- Küçük karga (Corvus bennetti)
- Küçük karga (Corvus mellori)
- Torres kargası (Corvus orru)
- Yeni Kaledonya kargası (Corvus moneduloides)
- Uzun gagalı karga (Corvus validus)
- Beyaz gagalı karga (C. woodfordi)
- Bugenvillea kargası (C. meeki)
- Kahverengi başlı karga (C. fuscicapillus)
- Boz karga (C. tristis)
- Chatham Adaları kargası (C. moriorum)
- Yeni Zelanda kargası (C. antipodum)
- Mariana Adaları kargası (C. kubaryi)
- Hawai kargası (C. hawaiiensis)
- İnce gagalı karga (C. enca)
- Şeritli karga (C. typicus)
- Banggai kargası (C. unicolor)
- Flores kargası (C. florensis)
- Yakalı karga (C. torquatus)
- Dauria kargası, Alaca küçük karga (C. dauuricus)
- Ev kargası (C. splendens)
- Büyük gagalı karga (C. macrorhynchos)
- Çöl kargası (C. ruficollis) Türkiye.
- Yelpaze kuyruklu karga (C. rhipidurus)
- Küçük karga (C. monedula). Türkiye
- Ekin kargası (C. frugilegus). Türkiye
- Başlıklı karga (C. cornix)
- Leş kargası (C. corone). Türkiye
- Bayağı kuzgun (C. corax). Türkiye
- Amerika kargası (C. brachyrhynchos)
- Chihuahua kargası (C. cryptoleucus)
- Balık kargası (C. ossifragus)
- Kuzeybatı kargası (C. caurinus)
- Tamaulipas kargası (C. imparatus)
- Meksika kargası (C. sinaloae)
- Jamaika kargası (C. jamaicensis)
- Beyaz boyunlu karga (C. leucognaphalus)
- Palmiye kargası (C. palmarum)
- Küba kargası (C. nasicus)
- Kap kargası (C. capensis)
- Alacalı karga (C. albus)
- Somali kargası (C. edithae)
- Kalın gagalı karga (C. crassirostris)
- Beyaz yakalı karga (C. albicollis)
Kaynakça
- Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press 2003, crow ve raven maddeleri
- İngilizce Vikipedi, raven maddesi
Dipnotlar
- ↑ "kuzgun." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 23 Aralık 2011
- ↑ Kübra Eskigün. "Klasik Türk Şiirinde Efsanevi Kuşlar.". kutuphane.ksu.edu.tr. 16 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150616052906/http://kutuphane.ksu.edu.tr:80/e-tez/sbe/T00657/kubra_eskigun_tez.pdf. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2009.
- ↑ Kuşlar hakkında her şey: Karga, 2007-02-12, Cornell Üniversitesi Ornitoloji Laboratuvarı (İngilizce)
- ↑ Karga, 2007-02-12, Public Broadcasting Service (İngilizce)
- 1 2 3 4 5 "crow." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ↑ "Frequently Asked Questions About Crows", Cornell Lab of Ornithology, McGowan, K.J.
- ↑ Crow Believed to Be Oldest in World Dies Washington Post. 2006. Erişim: 2 Kasım 2012.
- ↑ Boria Sax, Crow, Reaktion Books, 2003, sf. 47