Kerkenes
Koordinatlar: 39°44′56″K 35°4′19″D / 39.74889°K 35.07194°D
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Kerkenes Dağı |
| il: | Yozgat |
| İlçe: | Sorgun |
| Köy: | Şahmuratlı |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | |
| Tescil No ve derece: | |
| Tescil tarihi: | |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Kerkenes Dağı, Yozgat il merkezinin güneydoğusunda, Şahmuratlı Köyü'nün 5 km. batısında, Kapadokya Ovası'nın kuzey ucunda yer alan bir höyüktür. Anadolu platosunda MÖ 600 yılı dolaylarının en geniş yerleşimlerinden biri olarak bilinmektedir. Bir Demir Çağı başkenti olarak büyük olasılıkla Herodot'un yazmalarında belirtilen Pteria olmalıdır. Kent, MÖ 6. yüzyıl ortalarında yağmalanmış ve yakılmıştır. Yerleşmeyi çeviren 7 sur kapılı, toplam 7 km. uzunluğundaki surları yıkılmıştır ve bu olaydan sonra kent bütünüyle terk edilmiştir.[1] Kentin yıkımı MÖ 547 yılında Akamenid İmparatorluğu Kralı Büyük Kiros ile Lidya Kralı Krezüs arasında yapılan Pteria Muharebesi'nin hemen ardından Kiros tarafından gerçekleştirilmiştir. Herodot'a göre kent halkı köle edilmiştir.[2]
Kazılar
Yerleşme en erken olarak 19. yüzyıl sonlarında J. G. Anderson tarafından belgelenmiştir. Daha sonra 1927 yılında H. H. von der Osten ve H. F. Blackburn, kentin ve savunma duvarlarının bir haritasını çıkarmışlardır. Bir sonraki yıl E. Schmidt, höyüğün 14 noktasında açmalar kazmıştır. Bu açmalarda höyüğün bir Demir Çağı yerleşmesi olduğu anlaşılmıştır. Geniş kapsamlı çalışmalar 1993 yılında Chicago Üniversitesi Doğu Bilimleri Enstitüsü'nden Geoffrey D. Summers başkanlığında, öz direnç ve uzaktan algılama yöntemleriyle desteklenen geniş çaplı yüzey taramaları ardından başlatılmıştır.[1] Kazı çalışmaları halen sürdürülmektedir.[3]
Tabakalanma
Höyükteki yerleşme tek tabakalı bir Demir Çağı yerleşmesidir. Kentin MÖ 7. yüzyıl sonlarında kurulduğu ileri sürülmektedir. MÖ 6. yüzyılın ortalarında uğradığı yıkımla birlikte bütünüyle terk edilmiştir.[1]
Buluntular
Kent çevresi 7 km. uzunluğunda bir surla çevrilidir. Bu surun içinde kalan kent alanı 2,5 kilometrekaredir. Sur boyunca kente girişi sağlayan 7 kapı vardır. Bunlardan sadece "Kapadokya Kapısı" olarak adlandırılan biri kazılmıştır. İstilada kent surlarının üst kısımları, bir daha kullanılmasına olanak vermemek için izlenimi verecek şekilde tahrip edilmiştir.[1]
Kentin güney kesiminden, çevreye hakim konumuyla stratejik durumda bir saray yapısı ortaya çıkarılmıştır. Saray yapısının girişindeki taş döşeli alanda büyük bir sütunlu salon ile iki kule vardır. Kulelerin alt kısımlarının yüzeyi düzeltilmiş granit bloklardan, üst kısımları ise bir sıra sarımsı kum taşı, bunun üstünde de yumuşak beyaz kireç taşı kullanılmıştır. Her taş sırası arasında büyük tomruklar yer alır. Yangında bu tomrukların ısısıyla granit camlaşmış, kum taşı bloklar eridiği anlaşılmaktadır. Yangın dolgusu içinde çok sayıda kabartmalı heykel parçası, bir insan heykelinin büyük kısmı ve Frigce yazıtlar bulunmuştur. Saray yapılarının önünde yapay bir havuz bulunmaktadır.[1]
Jeomanyetik yüzey araştırmallarında, Keykavus Kale olarak da bilinen Akrepolün güneybatı kesiminin aşağısında, Kapadokya Kapısı'nın karşısında birbirine paralel iki uzun yapı keşfedilmiştir. At ahırları olarak değerlendirilen yapıların çatı genişliği yaklaşık 20 metredir. Yoğun kar yağışı alana bölgede saz damın en az 40 derecelik eğime sahip olması gerekli görülmektedir. Buna göre çatının 8 metre yükseklikte, yapıların ise 12 metre yükseklikte olması gerekmektedir.[4]
Aşağı kentte yapılan yüzey araştırmalarında mahalleler, sokaklar, açık alanlar ve karmaşık bir su şebekesi saptanmıştır. Ayrıca jeofizik araştırmalar kent merkezinde megaron planda iki yapı göstermiştir. Bunların kamu yapıları olduğu düşünülmektedir.[1]
Dış bağlantılar
- Resmi web sitesi İngilizce
- Yakın plan kroki