Kimyasal savaş
| Savaş
|
|---|
|
Dönemler
Savaş alanları
Askeriye Portalı |
Kimyasal savaş, kimyasal silahların kullanıldığı saldırılara verilen isimdir.
Kimyasal silahlar, insan üzerinde fiziksel ya psikolojik tahrip etkisi yapmak üzere kimyevi maddelerin zehirleyici özelliklerinden yararlanılarak üretilmiş olan maddelerdir. Bu maddeler, cansız olmaları nedeniyle, çoğalmaları veya insandan insana veya diğer canlılara bulaşmaları söz konusu değildir. Ancak içerdikleri kimyevi maddeler nedeniyle insan üzerinde tahrip edici etkileri vardır.
Tarihçe
Kimyasal savaş maddelerinin savaş alanında kullanımı, ilk defa I. Dünya Savaşı sırasındadır. Almanlar tarafından Klorin gazının bulunduğu bidonların kapaklarının açılması ve rüzgara bırakılarak gazın dağılması yöntemi ile Kimyasal savaş başlamıştır. Hemen arkasından Fransızlar 1915'te Fosgen gazını cephane içine koymuşlar ve bu şekilde Alman mevzilerine atmışlardır. Bu kullanım, sonrasında, kimyasal silahların kullanımına temel oluşturmuştur.
Haziran 1917'de ise yine bir ilk olarak Almanlar, kusturucu bir gaz olan Difenilkloroarsin (DA) maddesini Hardal gazı ile eş zamanlı olarak kullandı. Difenilkloroarsinin Hardal gazı ile birlikte kullanılmasının sebebi olarak; bu gazın, gaz maskesinin çıkarmasına neden olması ve dolayısıyla Hardal gazının daha etkili olmasını sağlaması gösterilmektedir. I. Dünya Savaşı süresince bu gazlar, her iki tarafın da çok önemli kayıplar vermesine neden olmuştur.
1925 yılında imzalanan Cenevre Protokolü ile Kimyasal Gazların savaş sırasında kullanılması yasaklandı. Bu anlaşmada, içinde Amerika Birleşik Devletleri'nin de bulunduğu bazı ülkeler, kendisine karşı Gaz kullanılması durumunda misilleme hakkını kullanmak üzere çekince koydular. Cenevre Protokolü'nü imzalamalarına rağmen, İtalya, Etiyopya'da ve Japonya, Mançurya ve Çin'de kimyasal savaş maddesi kullandı. II. Dünya Savaşı süresince her iki tarafın elinde büyük miktarda bulunmasına rağmen kimyasal silah kullanılmamıştır.
Sinir gazları, Almanlar tarafından 1930 yılında bulunmuş ve II. Dünya Savaşı esnasında geliştirilmiştir. 1936'da Alman Kimyageri Gerhad Schrader, böcek ilacı üzerinde çalışırken tabun (GA) gazını buldu. Gerhad Schrader iki yıl sonra daha da zehirli olan Sarin (GB) gazını keşfetti. Almanların elinde çok büyük miktarda Tabun doldurulmuş cephane bulunmasına rağmen bunları kullanmak yolunu seçmemişlerdir.
Galipler, II. Dünya Savaşı'nın ardından sinir gazları ile ilgilendiler. İngilizler özellikle bir miktar Sarin (GB) gazını ele geçirdi ve bunu inceleme olanağı buldu. Sovyetler ise Almanların Sarin (GB) üretim fabrikalarından birini ülkelerine taşıdı. ABD, Sarin (GB)`nin parçacıklı bomba ile kullanımını ve bunun cephaneye uyarlanmasını tasarladı. Topçu roketleri, mermiler ve püskürtme tankları üretildi.
Fransa, İngiltere ve Kanada, Sarin (GB)`nin test amaçlı üretimine başladılar. ABD Sarin (GB) için büyük ölçekli üretime girdi. Sovyetler ABD'ye göre daha küçük ölçekte aynı tip üretime girişti. Ruslar, Soman (GD) üretimine de başladılar. 1950'lerde, İngiliz bilim adamları sinir gazının diğer bir kategorisini oluşturan V gazını buldular. ABD ve İngiltere değişik işlemlerle V maddesinin diğer formu olan VX'i üretti.
1960'larda ise toplum hareketlerini önlemeye yönelik, ancak öldürücü olmayan gazların geliştirilmesine devam edildi. CS ile tanımlanan göz yaşartıcı bu maddeler, mukozaya yüksek derecede zarar veren maddelerdir. CS maddesi ilk defa İngiltere tarafından üretilmiş ve kullanılmıştır. Aynı yıllarda öldürücü olmayan bir diğer madde olarak uyuşturucu maddeler ortaya çıktı. Bunların standart tipi BZ olarak tanımlanmıştır.
Yakın tarihte kimyasal silahların kullanımını, 1982-1987 yılları arasında İran-Irak Savaşı sırasında, Irak'ın güney bölgesinde İran kuvvetlerine karşı görülmüştür. Irak ayrıca kimyasal silahlarını Halepçe'de sivil Kürt halkına karşı da kullanmıştır. Japonya'da Aum Shinrikyo adlı mezhebin Tokyo metrosuna karşı giriştiği saldırı ise, kimyasal silahların terörist amaçla kullanımına yakın tarihimizden bir örnektir.
Kimyasal Savaş Teknolojisi
| Ajanlar | Yayılım | Korunma | Teşhis | |
|---|---|---|---|---|
| 1900'ler | Klorin Chloropicrin Fosgen Hardal gazı |
Rüzgarla | Koku | |
| 1910'lar | Levizit | Kimyasal kaplı mermiler | Gaz maskesi Reçine kaplı giysiler |
|
| 1920'ler | Projectiles w/ central bursters | CC-2 clothing | ||
| 1930'lar | G-serisi sinir ajanları | Uçaktan atılan bombalar | Blister agent detectors Renk değiştiren kâğıt | |
| 1940'lar | Füze başlıkları Spray tanks |
Koruyucu kremler (hardal) Collective protection Gaz maskesi / Whetlerite |
||
| 1950'ler | ||||
| 1960'lar | V-serisi sinir ajanları | Aerodinamik | Gas mask w/ water supply | Sinir gazı alarmı |
| 1970'ler | ||||
| 1980'ler | Binary munitions | Geliştirilmiş gaz maskeleri (korunma, uyum, konfor) |
Lazerli algılama | |
| 1990'lar | Novichok nerve agents | |||
Kimyasal savaşa karşı tedbirler
Kullanılan kimyasal savaş maddelerini mümkün olan en kısa sürede saptayarak, kişisel korunma önlemlerini zamanında alabilmek amacıyla, sinir gazları ve yakıcı gazları için tespit cihazları geliştirilmiştir.
Kişisel korunma; gaz maskeleri, özel elbiseler, botlar, eldivenler, Atropin iğne ve koruyucu merhem gibi kişisel tedaviler ile sağlanmaktadır. Dekontaminyason hizmetleri, kimyasal savaş maddeleri ile kirlenmiş elbise, malzeme ve araçların temizlenmesi için son derece önemli bir işlemdir.
Ayrıca bakınız
Kaynaklar
- Savunma ve Havacılık 2001/88
- Federation of American Scientists
- Military Technology - 8/2001 sayısı