II. Kiros

II. Kiros
Ahameniş İmparatoru, Anşan Kralı, Medya Kralı, Babil Kralı, Sümer ve Akadlar'ın Kralı, Dünya'nın Dört Köşesinin Kralı[1]
Hüküm süresi	MÖ 559-530
Önce gelen	I. Kambises
Sonra gelen	II. Kambises
Eş(leri)	Cassandane
Çocukları	II. Kambises Smerdis Artystone Atossa
Hanedan	Ahameniş
Babası	I. Kambises
Annesi	Media'lı Mandane veya Argoste
Doğum	MÖ 600 veya MÖ 576 Anşan, Ahameniş İmparatorluğu
Ölüm	MÖ Aralık 530 Syr Derya
Defin	Pasargad
Dini	Zerdüştlük[2]

Büyük Kiros (Antik Persçe: Kuruş^[3], Farsça: کوروش بزرگKûrôş; ayrıca II. Kiros, Büyük Keyhüsrev ve Büyük Kuroş olarak da bilinir; MÖ 576 ya da 590 — MÖ Temmuz 529), birinci Pers imparatorluğu olan Ahameniş İmparatorluğu'nun kurucusudur.

Büyük Kiros, güneybatı Asya'nın çoğunu ele geçirmişti. İlk insan hakları bildirgesi olarak kabul edilen Kiros Silindiri'ni yazdırmıştır.

Hükümdarlığı

Anşan'daki Perslerin hükümdarı iken Medya'yı fethetmiştir.

MÖ 559'da Medya İmparatorluğu'nun bir bölgesi olan Anşan'ın yöneticisi olmuştu. MÖ 550 yıllarında Kral Astiages'i bozguna uğratıp Med Krallığı'nı Pers İmparatorluğu'nun merkezi yaptı. MÖ 545 yılında Lidya Kralı Kroesus'u yenilgiye uğratarak Batı Anadolu'yu ve buradaki Yunan şehir devletlerini de ele geçirdi. MÖ 539'da Babil kentini fethedip Filistin'i de içine alarak Orta Doğu'nun çoğunu hükümdarlığı altına aldı. Orta Asya’da Massagetler ile savaşta öldüğune dair bilgi aktarılmaktadır.

Sakalarla savaşları

Pers kralı Büyük Kiros ise hiç durmadan Saka topraklarına akın düzenlemiştir. Persler, Saka topraklarına girdiği vakit yakılmış tarlalardan başka bir şey bulamıyorlardı. Çünkü Sakalar, geri çekiliyor ve savaş için uygun bir mevzî ve an bekliyorlar, bu olmadığı takdirde de savaşa girişmiyorlardı. Sakaları kovalamaktan bıkan Büyük Kiros, İran'a geri dönmek zorunda kalıyordu. Bir süre sonra kendisine tâbî olması ve kendisiyle evlenmeyi kabul ettiği takdirde Tomris Hatun ile uğraşmayacağını vaad etti. Tomris Hatun, bunun bir oyun olduğunu biliyordu ve teklifi reddetti.

Buna kızan Büyük Kiros, büyük bir ordu toplayarak tekrar Saka topraklarına girer. (Bu orduda savaş için eğitilmiş yüzlerce köpek de vardır.) Tomris Hatun, artık kaçmanın yarar sağlamayacağını anlayıp uygun bir alan seçerek Büyük Kiros'un ordusunu beklemeye başlar. İki ordu, aralarında birkaç kilometre kalacak bir biçimde mevzilenir. Güneş battığı için savaşa tutuşmazlar. Ancak gece Büyük Kiros bir hile düşünür, iki ordunun arasında bir çadır kurdurup içine güzel kızlar, yiyecekler ve şarap koydurur. Çadıra ansızın saldırı düzenleyen Tomris Hatun'un oğlu ve beraberindeki kuvvetler, içerideki birkaç Pers'i öldürüp eğlenceye dalmışlardır. Ancak birkaç saat sonra bir baskın düzenleyen Pers kuvvetleri, çadırı basıp Tomris Hatun'un oğlu da olmak üzere içerideki Sakaları öldürürler. Tomris, çok sevdiği oğlunun ölümüne üzülür. Yemin ederek "Kana susamış Kurus.... Sen oğlumu mertlikle değil, o içtikçe zıvanadan çıktığı şarapla öldürdün. Ama Güneş'e yemin ederim ki seni kanla doyuracağım" der.

Ertesi gün yapılan savaşı Sakalar kazanır. Ok atmakta usta olan ve savaş arabalarını büyük ustalıkla kullanan Sakalar, savaş köpeklerine rağmen Persleri bozguna uğratır. Ölenler arasında Pers kralı Büyük Kiros da vardır.

Tomris Hatun sözünde durur ve Büyük Kiros'un kesik başını kan dolu bir tulumun içine atar ve "Hayatında kan içmeye doymamıştın, şimdi seni kanla doyuruyorum!" der.

Büyük Kiros'un Kur'an-ı Kerîm'de geçen Zülkarneyn olabileceğini öne sürenler vardır.^[4]

Notlar

1. Ghasemi, Shapour. "The Cyrus the Great Cylinder". Iran Chamber Society. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151221052136/http://www.iranchamber.com/history/cyrus/cyrus_charter.php. Erişim tarihi: 2009-02-22. 
2. Boyce, Mary. "Achaemenid Religion". Encycloaedia Iranica. vol. 2. Routledge & Kegan Paul. http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v1f4/v1f4a110.html. ; "The Religion of Cyrus the Great" in A. Kuhrt and H. Sancisi-Weerdenburg, eds., Achaemenid History III. Method and Theory, Leiden, 1988.
3. Jona Lendering of Livius Antik Persçe dilinde Latin alfabesindeki yazılış.
4. http://www.orientdienst.de/praxis/gesprachs-tipps/am-koran-anknupfen/, 2013-08-08