Koçnğar başı
Koçnğar başı, veya Koçñ[1] ar başı, Kaşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te;
"قجنكارباشى Koçnğar başı" "bir şehir adı."[2], "سذنك كول Sidhinğ köl" "Koçnğar Başı’na yakın bir göl."[3] ve "زانبى ارت Zanbı art" "Koçnğar başı" ile "Balasagun" arasında bir dağ geçiti."[4] olarak tanımlanan Türkistan'da günümüz Kırgızistan'nın Issık Gölünün güney batısında, Tanrı Dağlarında Son Göl'ün yakınında bulunduğu tahmin edilen tarihi bir şehirdir.
Koçnğar başı, bugün Issık Gölü'nün batısında bulunan Koçkar yaylası, Karahanlılar zamanında hükümdarların çok sevdiği bir yayla idi.
İsim kökeni
Oğuzca'da, koçnğar (قجنكار) "koç"[5] anlamındadır. Altay, Teleüt [6] lehçesinde "koçkar", Uygur dilinde "koçungar", Kazak Türklerinde de "koç" şekli erlik, bağımsızlık ve yiğitliğin simgesidir. Karaçay-Malkar Türklerinde de "koç, koç başı ve dağ keçisi" tamgası çokça kullanıldığını görülür. Kazakistan’da koça "koçkar" derler. Ayrıca “koçkar ”ın başı kutlu olup, insanları kötülüklerden koruması için nazarlık olarak da kullanılır.
Orta Çağ döneminde, yer adları sonunda, "sulama ağının başlangıcı (kaynağı)" anlamına gelen -başı eki, Semerkand'da ki Sıkaya-başı pazarı adında olduğu gibi kullanılırdı[7]. Gerçi, Türk dilindeki -başı kelimesi çok daha eskidir ve Türk Kağanlığı döneminde de var olmuştur.
Notlar
- ↑ ñ, eski yazımızda sağır kef diye adlandırılan ve genizden gelen harf nğ biçiminde yazılırdı.
- ↑ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı
- ↑ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı
- ↑ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, sayfa 441.
- ↑ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı
- ↑ Vikisözlük'te Teleüt
- ↑ Mohammad Khadr, Deux actes de waqf d'un Qarahanide a'Asie Central with an introduction by Claude Cahen, in: IA, 1967, tome CCLV, p. 305-334.
Kaynakça
- Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2.