Kumandılar

Kumandılar
Toplam nüfus
2.892 (2010)[1]; 3114 (2002)[2]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Rusya Rusya (Altay Krayı) 1.401 (2010)[1]; 1663 (2002)[2]
Rusya Rusya (Altay Cumhuriyeti) 1.062 (2010)[1]; 931 (2002)[2]
Rusya Rusya (Kemerovo Oblastı) 225 (2010)[1]; 294 (2002)[2]
Diller
Kumandıca (Altaycanın lehçesi)
Din
Tengricilik, Burhancılık, Ortodoksluk
İlgili etnik gruplar
Çalkandular, Tubalar, Altaylar, Telengitler, Teleütler

Kumandılar (kendilerince: Къуманды Kumandı, Къубанды Kubandı, Къуўанды Kuwandı, Къувандыг Kuvandıg; Rusça Кумандинцы Kumandintsı), Rusya Federasyonunun orta güney bölgesindeki Altay Krayı, Altay Cumhuriyeti ile Kemerovo Oblastında yaşayan Türk halklarından Altayların 3000 kişilik kabilesi. UNESCO'ya göre dilleri ve kültürleri yok olma tehlikesindedir[3].

Coğrafya

Rusya Federasyonunun daha çok Altay Krayında Biy Nehri civarındaki Biyskiy, Krasnogorskiy ve Soltonskiy rayonlarında (2002 rakamlarına göre 1663 kişi), biraz da Altay Cumhuriyetinin Turaçak rayonunda (931 kişi), çok az olarak da Kemerovo Oblastında (226 kişi) yaşarlar.

Boyları

Eskiden sayıları 39 olan söök sayısının Ruslarla birlikte yaşamaya başladıktan sonra zamanla unutularak bugün 10 civarında olduğu ifade ediliyor: Şabat, Çedirbek, Kızılkös, Apaşkös, Toñ~Ton, Toñıl~Tunal, Sakpıjık~Sakpıjok, Toguz, Komnoş~Komdoş, Küzen[4].

Wilhelm Radloff'a göre Kumandılar iki zaysanlık [jайсан] (Aşağı Kumandılar, Yukarı Kumandılar) ve altı söök [сӧӧк] (Sô, Kubandı, Tastar, Yutı, Çabraş ve Tôn-Kubandı) olarak yapılanmışlardır[5]:

L. P. Potapov tarafından yapılan düzenleme ise şöyledir:[6]

No Söök Annalistic NameEthnic and linguistic affiliation PeriodNote
1 So So/Se/Sek/Saka Parental tribe of the Ancient Türks prior to 4th c. CE [7]
2 Kubandı Kuman/Cuman/Kuban/Kun (Hung.) Appear after disintegration of the Kangar state 7th c. CE [8]
3 Tastar Kuman/Cuman/Kuban/Kun (Hung.); Ases Appear after disintegration of Kangar state 7th c. CE [9]
4 Diutı (Chooty) Tele/Teleütler Tele/Teleütler were members of the Göktürkler 6th-8th c. CE [10]
5 Chabash (Chabat) bilinmiyor bilinmiyor bilinmiyor [11]
6 Ton (Ton-Kubandy) Nenets kabilesi Altai-kiji söögü Tongjoan, Tuva grubuTongak of unknown extraction 12th c. CE in "Moğolların Gizli Tarihi" [9]

Barınakları

Wilhelm Radloff'a göre[5] Kumandıların barınakları genellikle ağaç kütüklerinden yapılmış kaba baraka, toprak kulübe ve kayın ağacının kabuğundan yapılmış çadırlardan ibarettir.

Dil

Altay Cumhuriyeti, Altay krayı ve Kemerovo Oblası Kumandıların coğrafyasıdır

Kumandıların dilleri Kumandıca (MultiTree 1p0[12]), Altaycanın Kuzey Altaycası denen lehçe grubuna girer ve bu gruptaki Tuba ve Çalkanduların lehçelerine benzer[3].

2010 sayımına göre kendini Kumandı olarak niteleyen 3114 kişiden ancak 738[13] ya da 1044[3] kadarı Kumandıcayı konuşabildiği kaydedilmiştir.

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
  2. 1 2 3 4 "Всероссийская перепись населения 2002 года". 2011-08-21 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/616BvJEEv. Erişim tarihi: 2009-12-24.
  3. 1 2 3 Endangered Languages of Indigenous Peoples of Siberia: The Kumandin Language
  4. ↑ Figen Güner Dilek (2008), Altay Türklerinde akrabalık, Ahmet B. Ercilasun Armağanı, Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş., Ankara
  5. 1 2 W. Radloff, Sibirya’dan 1.Cilt, S.200
  6. ↑ Potapov L.P., "Ethnic composition and origin of Altaians. Historical ethnographical essay", p. 21
  7. ↑ Potapov L.P., Ibid, p. 58
  8. ↑ Potapov L.P., Ibid, p. 54
  9. 1 2 Potapov L.P., Ibid, p. 60
  10. ↑ Potapov L.P., Ibid, p. 14, 59
  11. ↑ Potapov L.P., Ibid, p. 62
  12. ↑ http://multitree.linguistlist.org/codes/1p0
  13. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том 13. «Коренные малочисленные народы Российской Федерации»
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/5/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.